Theo bản cáo trạng số 03/CT-VKSTB ngày 31/12/2018 VKSND tỉnh Thái Bình và Bản án hình sự sơ thẩm số 25/2019/HS-ST của TAND tỉnh Thái Bình kết luận: “Năm 2013 và năm 2016, Ông Nguyễn Văn Lẫm, bà Phạm Thị Quyết vay số tiền 900.000.000 VND của ông Đỗ Văn Tới bằng hợp đồng có thế chấp tài sản là xe ô tô Camry BKS: 17K-9966.

Ngày 12/04/2017, khi chưa trả nợ số tiền trên cho ông Tới, ông Lẫm, bà Quyết đem chiếc xe đã thế chấp vay tiền của ông Tới bán cho ông Phạm Công Tự mà không được sự đồng ý của ông Tới, nhưng vẫn nói dối ông Tới là chưa bán xe.

Đồng thời, gian dối, nại ra lý do Nguyễn Xuân Đường chiếm đoạt công ty TNHH Lâm Quyết làm mất giấy biên nhận đã trả tiền cho ông Tới để chiếm đoạt số tiền 900.000.000 VND. Từ đó, kết luận ông Nguyễn Văn Lẫm và bà Phạm Thị Quyết phạm tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”. Tòa án nhân dân tỉnh Thái Bình đã tuyên phạt ông Nguyễn Văn Lẫm 14 năm tù và vợ là bà Phạm Thị Quyết bị tuyên phạt 13 năm tù.

Hủy toàn bộ bản án sơ thẩm

Tại phiên toà phúc thẩm, bên bị hại là Đỗ Văn Tới và vợ là bà Lê Thị Tuyết vẫn khẳng định vợ chồng ông Nhuyễn Văn Lẫm và bà Phạm Thị Tuyết vẫn chưa trả số tiền vay 900 triệu đồng. Ông Tới nêu bằng chứng là 42 tin nhắn giữa ông Tới và bị cáo Lẫm cùng hợp đồng vay vốn mà ông Tới còn giữ.

Ngược lại, bị can Nguyễn Văn Lẫm, Giám đốc Công ty TNHH Lâm Quyết và vợ là Phạm Thị Quyết (56 tuổi) vẫn khẳng định đã trả tiền vay cho vợ chồng ông Tới, bà Tuyết. Theo ông này, giấy tờ ghi nhận việc trả tiền này để ở Công ty Lâm Quyết và đã bị mất trong thời gian Nguyễn Xuân Đường (tức Đường 'Nhuệ") và đàn em đến chiếm cứ, cướp tài sản của công ty. 

Tại phiên toà, xét lời khai của các bị cáo, bị hại, nhân chứng và những người liên quan, đại diện Viện kiểm sát tối cao tham gia vụ xét xử cho rằng quá trình điều tra chưa làm rõ được các mâu thuẫn của bị cáo và bị hại; có nhiều nội dung về việc thế chấp xe, giấy tờ chiếc xe ô tô Toyota Camry chưa được thể hiện trong hồ sơ và tại phiên xét xử.

Đại diện VKSND tối cao cũng cho rằng, tại phiên xử phúc thẩm, lời khai của Nguyễn Xuân Đường và các nhân chứng đã thể hiện Đường Nhuệ đã có hành vi xâm phạm trái phép Công ty TNHH Lâm Quyết. Đây là cơ sở để vợ chồng ông Lẫm, bà Quyết kêu oan. Tuy nhiên, quá trình điều tra chưa làm rõ việc có mất giấy tờ hay không. Theo đó, cơ quan chức năng đã không tiến hành khám nghiệm hiện trường sau khi vợ chồng ông Lẫm tố cáo bị Đường "Nhuệ" chiếm công ty và cướp tài sản, chưa tiến hành đối chất giữ các bên liên quan để làm rõ việc vay nợ, trả nợ giữa hai bên…

Đại diện VKSND tối cao nhận thấy, quá trình điều tra còn nhiều thiếu sót mà phiên tòa xét xử phúc thẩm sẽ không khắc phục được những thiếu sót này. Chính vì vậy, đại diện VKSND tối cao đề nghị HĐXX hủy bản án sơ thẩm, trả hồ sơ để điều tra lại nhằm đảm bảo tính khách quan chính xác, đúng người đúng tội.

Xét thấy kết quả điều tra của cấp sơ thẩm là không đầy đủ và cấp phúc thẩm không thể khắc phục được những thiếu sót trên, HĐXX đã tuyên huỷ bản án sơ thẩm vụ án, trả hồ sơ cho Viện Kiểm sát tỉnh Thái Bình, yêu cầu cơ quan điều tra điều tra lại vụ án.

Đặc biệt, HĐXX xét thấy đơn tố cáo của vợ chồng ông Lẫm, bà Quyết về việc Đường "Nhuệ" đã chiếm cứ, chiếm đoạt tài sản của Công ty TNHH Lâm Quyết là có cơ sở. Vì vậy, HĐXX kiến nghị Viện Kiểm sát ND tỉnh Thái Bình, Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Thái Bình huỷ quyết định không khởi tố hình sự vụ án hình sự số 12 của Cơ quan Cảnh sát điều tra thành phố Thái Bình và tiến hành khởi tố, điều tra vụ án này.

Vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng

Bình luận về vụ án, Luật sư Nguyễn Thị Huế, Công ty Luật TNHH XTVN (Đoàn luật sư thành phố Hà Nội) cho rằng: Trong suốt quá trình giải quyết vụ án từ giai đoạn tiếp nhận, giải quyết tin báo tố giác; khởi tố bắt tạm giam; thu giữ vật chứng; điều tra; truy tố; xét xử sơ thẩm đã vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng khiến vụ án không được điều tra một cách khách quan toàn diện, xâm phạm nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của các bị cáo cụ thể:

Về việc giải quyết tố giác tội phạm: Giai đoạn tiền khởi tố, không có nội dung xác minh lời khai của người bị tố giác là ông Lẫm, bà Quyết. Trong các buổi làm việc với ông Lẫm, bà Quyết vào các ngày 15/01/2018, 19/01/2018, 26/03/2018 khi triệu tập họ tới Công an TP.Thái Bình để xác minh việc tố cáo hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản ông Lẫm, bà Quyết đều từ chối cung cấp các thông tin về việc vay nợ đối với ông Tới, ông Tự.

Tuy nhiên, dù chưa thu thập được lời khai của người bị tố giác, chưa đánh giá, xác minh thông tin do người tố giác cung cấp nhưng đến ngày 12/04/2018, CQĐT Công an TP.Thái Bình ra Thông báo kết quả giải quyết tố giác số 79/TB-CSĐT (BL 20) và ngay sau đó ban hành Quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với hành vi lạm dung tín nhiệm chiếm đoạt tài sản đối với ông Lẫm và bà Quyết theo khoản 4 Điều 175 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017.

Như vậy, với hành vi phạm tội được xác định là đặc biệt nghiêm trọng nhưng CQĐT Công an TP.Thái Bình thực hiện thu thập thông tin, tài liệu, đồ vật từ một phía, chưa xác minh thông tin, thu thập lời khai, chứng cứ từ Công ty TNHH Lâm Quyết, ông Lẫm và bà Quyết để kiểm tra, xác minh nguồn tin, chưa thực hiện khám nghiệm hiện trường, trưng cầu giám định… nhưng vội vàng căn cứ vào đơn tố cáo cùng những tài liệu do người tố cáo cung cấp để khởi tố vụ án, khởi tố bị can là vi phạm nghiêm trọng trình tự, thủ tục tố tụng trong quá trình giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm.

Về việc thu giữ chiếc xe Toyota Camry 2.0E BKS 17K-9966: Ngày 09/03/2018, khi kiểm tra chiếc xe Camry 2.0E lúc đó do lái xe Phạm Đình Hoàng sử dụng thì Công an TP.Thái Bình lập biên bản vụ việc để kiểm tra. Sau đó, đưa xe Camry và lái xe Phạm Đình Hoàng về trụ sở Công an TP.Thái Bình để làm việc (BL 353) – không có chữ ký của ĐTV Nguyễn Văn Đức. Cùng ngày, cơ quan điều tra cũng lập biên bản kiểm tra xe ô tô ngày 09/03/2018 (BL 354). Tiếp đó, Công an TP.Thái Bình tiếp tục lập biên bản quản lý – niêm phong những đồ vật có trong xe ô tô (BL 355) và biên bản quản lý – niêm phong xe ô tô Camry cùng ngày 09/03/2018 (BL 356).

Ngày 10/03/2018, Công an TP.Thái Bình tiếp tục ra Quyết định số 01 về việc tạm giữ xe Camry này (BL 367) nội dung không rõ là để xử lý vi phạm hành chính hay phục vụ công tác điều tra cho vụ án nào?

Ngày 12/04/2018, khi khởi tố vụ án, khởi tố bị can, CQĐT CA TP.Thái Bình đã xác định chiếc xe Camry này là vật chứng trong vụ án nhưng CQĐT Công an TP.Thái Bình không ra quyết định thu giữ tài sản là vật chứng của vụ án theo quy định tại Khoản 2 Điều 36 và Khoản 2 Điều 41 BLTTHS.

Như vậy, việc đưa tài sản được tạm giữ từ trước khi khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can và sau đó nghiễm nhiên đưa tài sản thành vật chứng quan trọng trong vụ án mà Viện kiểm sát chưa phê chuẩn là vi phạm nghiêm trọng trình tự, thủ tục tố tụng hình sự, xâm phạm nghiêm trọng tới quyền, lợi ích hợp pháp của chủ sở hữu tài sản.

Cũng theo Luật sư Huế, lời khai của người bị hại và bị can có nhiều điểm mâu thuẫn nhưng không thực hiện “đối chất”. Nhiều biên bản ghi lời khai, biên bản hỏi cung bị can không có chữ ký của bị can.

Đặc biệt, quá trình điều tra, truy tố, xét xử sơ thẩm của vụ án đã xác định thiếu người tham gia tố tụng là Công ty TNHH Lâm Quyết.

Trong Hợp đồng vay vốn (Ngày 23/01/2013) và Hợp đồng vay vốn (ngày 20/01/2016) giữa vợ chồng ông Lẫm và bà Quyết với vợ chồng ông Tới và bà Tuyết có điều khoản thể hiện việc thế chấp tài sản là một chiếc xe ô tô hiệu Toyota, loại xe Camry 2.0E Biển kiểm soát 17K-9966.

Tại Bản án hình sự sơ thẩm số 25/2019HS-ST của TAND tỉnh Thái Bình xử lý vật chứng thể hiện: “Tiếp tục quản lý 01 xe ô tô con, màu đen nhãn hiệu Toyota BKS 17K-9966 số loại Camry 2.0E; số máy 1AZ-E153706; số khung ACV 41-5034683 để đảm bảo thi hành án.”

Tuy nhiên, theo kết luận giám định số 75/KLGĐ-PC54 ngày 29/12/2017 đối với đăng ký xe ô tô (BL 153), kết luận giám định số 02/KLGĐ-PC54 ngày 12/03/2018 đối với xe ô tô Camry (BL 158) và Phiếu trả lời xác minh của Phòng CSGT ĐB – Công an tỉnh Thái Bình (BL 160) đều có thể kết luận được rằng: Chiếc xe ô tô Toyota Camry này thuộc sở hữu của Công ty TNHH Lâm Quyết.

Do đó, việc HĐXX cấp sơ thẩm không đưa công ty TNHH Lâm Quyết vào là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan trong vụ án nhưng lại tuyên xử lý tài sản thuộc sở hữu của Công ty để đảm bảo thi hành án cho cá nhân là vi phạm thủ tục tố tụng, xâm phạm nghiêm trọng tới quyền và lợi ích hợp pháp của Công ty TNHH Lâm Quyết.

Từ những phân tích nêu trên có thể khẳng định trong suốt quá trình giải quyết vụ án từ giai đoạn tiếp nhận, giải quyết tin báo tố giác; khởi tố bắt tạm giam; thu giữ vật chứng; điều tra; truy tố; xét xử đã vi phạm nghiêm trọng trình tự thủ tục tố tụng khiến vụ án không được điều tra một cách khách quan toàn diện, xâm phạm nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của ông Lẫm, bà Quyết - vị LS này cho biết.