Điều trị các biểu hiện lệch lạc trên mạng xã hội

Là thành viên Hội đồng Giám khảo Giải Biếm họa Báo chí Cup Rồng tre lần thứ 5- năm 2018 mang tên “Ứng xử văn hoá; Xã hội văn minh” do Báo Thể thao & Văn hóa (TTXVN) tổ chức, nhà báo Hồ Quang Lợi - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam cho rằng, những năm gần đây, vị trí của biếm họa đã không được như trước. Theo ông, ở nước ngoài, biếm họa có hai đặc tính. Một là tính hàn lâm. Hai là tính đại chúng. Hàn lâm thì mới sâu sắc còn đại chúng thì mới phổ biến được. Và ông vui mừng cho biết đã nhận thấy được hai yêu cầu nói trên trong nhiều tác phẩm đoạt giải lần này.

Với vai trò là người “cầm cân nảy mực” cùng với 6 thành việc giám khảo khác tại mùa giải lần này, nhà báo Hồ Quang Lợi còn cho biết, việc Ban Tổ chức chọn đề tài “Ứng xử văn hóa; Xã hội văn minh”, ban đầu khiến các thành viên thấy hơi lo vì đề tài có vẻ trừu tượng, rộng lớn. Nhưng đấy chính là một đề tài rất nóng và đang được rất nhiều người quan tâm.

Chúng ta thấy là ứng xử văn hóa đang trở thành một vấn đề xã hội. Chúng ta vẫn gặp trong cuộc sống các nét đẹp ứng xử văn hóa. Nhưng chúng ta vẫn thấy xuất hiện ngày càng nhiều các cách cư xử không đúng mực, và rất lệch lạc. Trong chừng mực nào đó, xã hội chúng ta cần lên tiếng, báo động điều này. Và chúng ta cần biết ứng xử văn hóa chính là gương mặt của văn hóa. Ta không thể nói một xã hội văn minh, tốt đẹp mà con người ở đó ứng xử vô văn hóa. Báo chí viết bài, vẽ tranh để cổ động cách ứng xử văn hóa, văn minh, tôi cho rất là hay. Theo thống kê sơ bộ, 1/3 số tác phẩm lần này là vẽ về vấn đề văn hóa trên mạng, điều đó cho thấy ứng xử trên mạng là việc rất nóng hiện nay, và có thể nó còn nóng hơn nữa. Các cách ứng xử thiếu văn minh, đạo đức và thậm chí vi phạm luật pháp không thiếu”, nhà báo Hồ Quang Lợi nhấn mạnh.

 Cũng theo nhà báo Hồ Quang Lợi thì về phía Hội Nhà báo Việt Nam vừa ban hành Bộ Quy tắc về ứng xử trên mạng xã hội của người làm báo Việt Nam. Bắt đầu có hiện lực từ 1/1/2019. Điều này đã cụ thể hóa điều năm trong 10 Điều Quy định đạo đức của người làm báo Việt Nam. Do đó, nhà báo phải chuẩn mực và có trách nhiệm khi tham gia mạng xã hội. Ta thấy một lần nữa rằng mạng xã hội tác động mạnh mẽ đến xã hội và báo chí. Mới đây Bộ Thông tin & Truyền thông vừa khởi động một cuộc thảo luận sôi nổi về ứng xử trên mạng xã hội của nhân dân. Hội Nhà báo Việt Nam đi đầu trong phong trào đã góp phần chung vào việc cải thiện ứng xử văn hóa của xã hội.

Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam Hồ Quang Lợi đánh giá: “Các họa sĩ vẽ tranh biếm họa đã thể hiện trách nhiệm của người làm báo. Các anh chị đã chữa trị các biểu hiện lệch lạc trên mạng xã hội. Đó là tiếng cười hóm hỉnh mà sâu cay để phản tỉnh mỗi chúng ta khi tham gia mạng xã hội. Thành công của giải biếm họa Cúp Rồng tre năm nay thể hiện biếm họa vẫn là vũ khí sức bén của các nhà báo, họa sĩ và cơ quan báo chí. Lực lượng các nhà báo vẽ vẫn còn sung sức. Các thế hệ họa sĩ vẽ đã góp phần đưa biếm họa trở lại vị trí xứng đáng của hoạt động báo chí”.

Các họa sĩ cần chủ động nói lên tiếng nói của mình bằng các tác phẩm

Là tác giả giành Giải Nhì với tác phẩm “Khi đời tư cũng thành... món ăn nhanh” tại Giải Biếm họa Báo chí Cup Rồng tre vừa qua, họa sĩ Nguyễn Mạnh Tiến (hiện công tác tại Báo Quân đội Nhân dân) cho biết khi còn công tác tại Báo Công an Nhân dân, ông đã thường xuyên vẽ minh họa cho các bài viết có nội dung phê phán thói hư tật xấu của xã hội nhưng khó hoặc không thể minh họa được bằng ảnh, nhất là với những bài nhân vật.

Theo ông, trong xã hội có cái tôi tốt. Nhưng nếu cái tôi của mình không tốt, thậm chí lệch lạc nhưng lại cứ áp đặt cái tôi ấy cho xã hội thì sẽ bị sai lệch. Vì thế, ông muốn dùng biếm họa như là tấm gương phản chiếu để mong rằng những ai có cái tôi như thế nhìn vào đó mà nhận ra mình, rồi tự điều chỉnh.

“Bước vào thời đại Cách mạng Công nghiệp 4.0, con người đang phải đối diện với rất nhiều sự va đập, đan xen nhau mà nếu không ứng xử văn hóa thì đời sống sẽ bị chệch choạc, xung đột và dẫn đến tiêu cực. Vì thế, chỉ khi mỗi con người biết nhìn nhau mà sống, ứng xử với nhau một cách có văn hóa thì mọi sự xung đột, mâu thuẫn sẽ được giải quyết một cách nhẹ nhàng, đời sống sẽ tốt đẹp hơn, văn minh hơn”, họa sĩ Nguyễn Mạnh Tiến nhấn mạnh.

Họa sĩ Nguyễn Mạnh Tiến cho rằng, ông rất tâm đắc với một câu nói của một họa sĩ đăng trên Báo Thể thao & Văn hóa cách đây không lâu khi ông nói về biếm họa rằng: “Hãy đánh thức các họa sĩ biếm đang... ngủ quên”. Theo ông, họa sĩ biếm ở nước ta rất đông đảo chứ không ít. Nhưng sân chơi và đất trên các mặt báo để cho họ thể hiện tiếng nói của mình về các vấn đề xã hội chưa nhiều. Vì thế, muốn đánh thức các họa sĩ, trước tiên là các họa sĩ cần phải chủ động nói lên tiếng nói của mình bằng các tác phẩm. Thứ hai là các cơ quan báo chí, truyền thông cần để “đất” cho các tác phẩm của họ đến với công chúng một cách phổ biến hơn, thường xuyên hơn./.

Đức Duy