Hành trình vượt biển từ Libya hoặc Tunisia qua Địa Trung Hải để đến châu Âu là tuyến đường di cư nguy hiểm nhất trên thế giới, theo Tổ chức Di cư Quốc tế của Liên hợp quốc. Dưới đây là một cái nhìn về tình hình ở Địa Trung Hải và một số chi tiết của thảm kịch mới nhất.

Chuyện gì đã xảy ra?

Lực lượng bảo vệ bờ biển, hải quân, tàu buôn và máy bay của Hy Lạp đã phát động một chiến dịch tìm kiếm và cứu nạn quy mô lớn sau khi chiếc thuyền đánh cá chở người di cư bị lật và chìm vào sáng sớm thứ Tư, cách phía nam bán đảo Peloponnese khoảng 75 km về phía tây nam.

Cho đến nay, 79 thi thể đã được trục vớt và 104 người đã được giải cứu. Không rõ có bao nhiêu người mất tích, nhưng một số báo cáo ban đầu cho thấy hàng trăm người có thể đã ở trên tàu. Đây có thể là vụ tai nạn lật tàu thảm khốc nhất kể từ đầu năm cho tới nay.

Lực lượng bảo vệ bờ biển Hy Lạp cho biết chiếc thuyền đã từ chối một số đề nghị hỗ trợ của cả lực lượng bảo vệ bờ biển và tàu buôn của nước này trước đó 1 ngày. Cơ quan này cho biết trong một tuyên bố rằng thuyền trưởng của con tàu “muốn tiếp tục đến Ý".

Tuy nhiên, Alarm Phone, một mạng lưới các nhà hoạt động điều hành đường dây nóng cho các thuyền di cư gặp nạn, cho biết các hành khách đã báo cáo rằng thuyền trưởng đã rời bỏ con tàu để lên một chiếc thuyền nhỏ trước khi thuyền bị lật.

Nhiều người di cư tìm cách bỏ qua Hy Lạp và đến Ý, nơi họ có thể dễ dàng tiếp tục hành trình về phía bắc. Nếu những người di cư được chính quyền Hy Lạp giải cứu, họ sẽ phải đi qua Vùng Balkan để đến Tây Âu hoặc Bắc Âu. Tuyến đường đi từ Ý lên phía bắc gần hơn và thường dễ tiếp cận hơn.

Chính sách di cư của Hy Lạp

Hầu hết những người di cư đến Hy Lạp đều đi từ Thổ Nhĩ Kỳ, đến các hòn đảo phía đông Hy Lạp gần đó trên những chiếc thuyền nhỏ hoặc băng qua sông Evros chạy dọc biên giới đất liền.

Những vụ vượt biên như vậy đã giảm mạnh trong những năm gần đây khi Hy Lạp tăng cường tuần tra trên biển và xây dựng một hàng rào biên giới dọc theo Evros. Nhưng quốc gia này phải đối mặt với những cáo buộc từ những người di cư, các nhóm nhân quyền và các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ rằng họ đã trả lại những người di cư xin tị nạn. Athens đã nhiều lần phủ nhận điều đó.

Alarm Phone đổ lỗi cho chính sách di cư của Hy Lạp về vụ đắm tàu, nói rằng Athens đã trở thành “lá chắn của châu Âu” để ngăn chặn di cư. Lực lượng bảo vệ bờ biển Hy Lạp nói rằng họ đã đi cùng con tàu ngay cả sau khi bị từ chối hỗ trợ và sau đó tiến hành chiến dịch tìm kiếm và cứu hộ sau khi con thuyền bị lật.

Xu hướng di cư ở Địa Trung Hải

Ý đã ghi nhận lượng lớn người di cư đến châu Âu một cách “bất thường” trong năm nay, với 55.160 người tính tới thời điểm hiện tại. Con số này cao hơn gấp đôi so với 21.884 người trong cùng kỳ năm 2022 và 16.737 người vào năm 2021. Những người di cư chủ yếu đến từ Bờ Biển Ngà, Ai Cập, Guinea, Pakistan và Bangladesh, theo dữ liệu của Bộ Nội vụ Ý.

Sự gia tăng nói trên lại diễn ra trong bối cảnh các quan chức về người tị nạn của Liên hợp quốc lưu ý rằng tổng số người di cư tìm cách đến châu Âu theo cách này nói chung lại đang giảm xuống, trung bình khoảng 120.000 người mỗi năm.

Ngoài tuyến đường Trung Địa Trung Hải chết chóc, tuyến đường Tây Địa Trung Hải cũng được những người di cư sử dụng để tìm cách đến Tây Ban Nha từ Morocco hoặc Algeria. Tuyến đường Đông Địa Trung Hải theo truyền thống được sử dụng bởi những người di cư từ Syria, Iraq, Afghanistan, khi họ sẽ đến Thổ Nhĩ Kỳ và sau đó cố gắng đến Hy Lạp hoặc các điểm đến khác ở châu Âu.

Địa Trung Hải nguy hiểm thế nào?

Ngay cả trước vụ tai nạn hôm thứ Tư, ít nhất 1.039 người được cho là đã mất tích khi cố vượt qua biển Địa Trung Hải trong năm nay. Con số thực được cho là cao hơn nhiều lần do có khả năng một số con tàu đắm chưa được tìm thấy và được ghi nhận. Tính chung, Tổ chức Di cư Quốc tế đã thống kê hơn 27.000 người di cư mất tích ở Địa Trung Hải kể từ năm 2014.

Vào ngày 18/4/2015, vụ đắm tàu thảm khốc nhất ở Địa Trung Hải đã xảy ra khi một chiếc thuyền chở người di cư quá đông va chạm ngoài khơi Libya với một tàu chở hàng đang cố gắng đến giải cứu. Chỉ có 28 người sống sót. Các chuyên gia pháp y đã kết luận vào năm 2018 rằng có 1.100 người di cư trên con tàu.

Vào ngày 3/10/2013, một tàu đánh cá chở hơn 500 người, đa phần đến từ Eritrea và Ethiopia, đã bốc cháy và lật úp ở ngoài khơi đảo Lampedusa, miền nam nước Ý. Ngư dân địa phương đã nhanh chóng tham gia cứu hộ. 155 người đã sống sót và 368 người đã thiệt mạng trong vụ tai nạn.

Một vụ đắm tàu khác xảy ra chỉ một tuần sau đó vào ngày 11/10/2013 ở ngoài khơi phía nam quần đảo Lampedusa của Ý. Có tới 60 trẻ em trong số hơn 260 người đã chết trong vụ tai nạn đau lòng liên quan đến vấn nạn buôn người di cư trên biển Địa Trung Hải này. 

Quốc Thiên (theo AP, ABC)