Hơn 10 năm chăm lo bà đau bệnh, không ai biết…

Theo trình bày của chị Rcăm H’Miên tới báo Nhà báo và Công luận, khoảng năm 2006, sau khi được cha mẹ ruột của chị đồng ý, bà H'Djhẽ (khi đó 79 tuổi) đã đón chị về nhà và nhận làm con nuôi.

Ngày đó, bà H' Djhẽ đã tổ chức cuộc họp làng (trong đó có nhiều người cùng dòng họ và dân làng) để thông báo với mọi người việc bà đón chị H’Miên về làm con nuôi, mục đích sau này chị H’Miên đứng ra chăm lo ăn uống, bệnh tật cho bà vì bà không còn ai chăm sóc. Đồng thời, thông tin với mọi người về việc bàn giao cho chị H’Miên 2 thửa đất của bà để chị sử dụng và không được ai trong dòng họ tranh dành.

Việc nhận chị H’Miên là con nuôi của bà H'Djhẽ được xem là trọng đại của gia đình và trong làng, nên cả làng giúp bà mổ trâu, bò để cúng báo với thần linh, dân làng biết. Mọi người đến dự đều chụp hình lưu niệm và được gia đình lưu giữ đến ngày hôm nay.

"Sau thời gian đó, bà H' Djhẽ bắt đầu trở bệnh mỗi lúc một nhiều hơn, những ngày nằm viện mỗi năm nhiều hơn ở nhà. Có lần bà bị gãy chân, sức yếu nên không thể di chuyển được nên bà chỉ nằm một chỗ, thân người lỡ loét nhiều nơi vì không hoạt động cơ thể. Một mình tôi lo không nổi phải nhờ cả nhà của mình chia nhau lo ăn uống, thuốc điều trị, vệ sinh cơ thể cho bà thường xuyên hơn. Tất cả số tiền tôi dành dụm được và cả của gia đình cha mẹ ruột của tôi phải bán trâu bò, lúa, mì… để lo cho bà khi lâm bệnh" chị H’Miên cho biết thêm.

Đến năm 2019, bà H’Djhẽ trở bệnh nặng, già yếu mất khi thọ 92 tuổi, được gia đình chị H’Miên và dân làng chung tay lo đám tang theo nghi lễ truyền thống cho bà.

Riêng với 2 lô đất (thửa số 167, tờ bản đồ số 01, Giấy CNQSDĐ số B147305 do UBND huyện Ea Hleo cấp ngày 02/10/1993 và thửa số 111, tờ bản đồ số 33, Giấy CNQSDĐ số V 070359 do UBND huyện Ea Hleo cấp ngày 29/11/2002 đều có địa chỉ tại Buôn Dang, xã Ea Hleo) được chính tay bà H’Djhẽ trao, gia đình chị H’Miên đã sử dụng từ khi bà H’Djhẽ còn sống cho đến nay, không xảy ra tranh chấp gì với ai. Kể cả khi vợ chồng chị H’Miên dựng thêm 1 căn nhà gỗ kiên cố cạnh nhà sàn của bà H'Djhẽ để sinh sống đều có sự chứng kiến của dòng họ, dân làng. Toàn bộ các sự việc này cũng được 2 người cháu của bà H’Djhẽ là H'Khom và Y Bái biết đến nhưng không có ý kiến gì. Được biết, khi còn sống, bà H'Djhẽ có nhiều đất đai đã chia cho các con của mình, theo luật tục của người Gia Rai thì H'Khom và Y Bái không còn quyền đòi đất của bà H'Djhẽ nữa.

Anh Adrơng Rkun là chồng của chị H’Miên bức xúc, cho rằng: "Để giúp cho vợ mình chăm sóc bà lúc đau bệnh, ngoài số tiền bán được từ cây mì, cây lúa thì anh còn dùng tiền đi rừng kiếm được để đưa cho vợ mua đồ ăn, thuốc uống và nhiều thứ khác để chăm lo cho bà khỏe mạnh. Việc vợ chồng và phía gia đình tôi chăm lo cho bà từ lúc đau bệnh đến khi bà chết được cả làng ai cũng biết, kể cả 2 người cháu ruột là Y Bái và H’Khom cũng rõ". 

Cần một bản án công tâm, thấu tính đạt lý

Từ sự việc nêu trên, để giải quyết vấn đề tranh chấp chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa 2 cháu ruột của bà H'Djhẽ với chị H’Miên, năm 2023, Tòa án nhân dân huyện Ea Hleo, tỉnh Đắk Lắk đã đưa ra xét xử sơ thẩm và ban hành Bản án dân sự sơ thẩm số 102/2023/DS-ST ngày 27/10/2023. Tuy nhiên, sau đó Bản án này bị phía ông Rcăm Y Bái và chị Rcăm H'Khom (cháu ruột) đứng ra kháng cáo và tiếp tục đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm. 

Mới đây, vào ngày 06/03/2024, tại trụ sở Toà án nhân dân tỉnh Đắk Lắk xét xử phúc thẩm công khai vụ án dân sự thụ lý số: 490/2024/TLPT-DS, ngày 13/12/2023 về việc “Tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất" do Bản án dân sự sơ thẩm số 102/2023/DS-ST ngày 27/10/2023 của Toà án nhân dân huyện Ea Hleo, tỉnh Đắk Lắk bị kháng cáo. 

Sau khi ghi nhận các nội dung tại tòa và kết quả xác minh, chứng cứ kèm theo, Chủ tọa phiên tòa đã tuyên hủy Bản án dân sự sơ thẩm số 102/2023/DS-ST ngày 27/10/2023 của Toà án nhân dân huyện Ea Hleo, tỉnh Đắk Lắk; Chuyển hồ sơ vụ án cho Tòa án nhân dân huyện Ea H'Leo giải quyết lại vụ án theo thủ tục sơ thẩm.

Tại bản án số: 100/2024/DS-PT ngày 6/3/2024 V/v tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất. Trong phần nhận định của tòa án có nêu: Tại cấp sơ thẩm, xác định những người kế thừa quyền và nghĩa vụ tố tụng của bị đơn bà H'Djhẽ là anh Rcăm Y Bái và chị RCăm H'Khom (cháu ruột của bà H'Djhe). Anh Rcăm Y Bái và chị Rcăm H'Khom khai nhận không biết gì về việc chuyển nhượng 02 thửa đất nêu trên giữa bà H'Djhẽ và chị H'Miên.

Mặt khác, tại cấp phúc thẩm người làm chứng ông Nay Y Wen và Nay Y Nuai thay đổi lời khai cho rằng khoảng tháng 7/2023, chị  H'Miên có gặp ông Nay Y Wen và Nay Y Nuai nhờ ký làm chứng vào giấy sang nhượng với lý do để làm bìa đỏ số đất. Ông Nay Y Wen và Nay Y Nuai không chứng kiến việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa chị  H'Miên và bà H'Djhẽ.

Như vậy, do có phát sinh tình tiết mới tại cấp phúc thẩm làm ảnh hưởng đến việc giải quyết vụ án, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự mà cấp phúc thẩm không thể khắc phục được. Do đó, cần chấp nhận kháng cáo của chị Rcăm H'Khom, hủy Bản án dân sự sơ thẩm của Toà án nhân dân huyện Ea H'Leo và chuyển hồ sơ vụ án cho Toà án cấp sơ thẩm để xét xử lại.

Không đồng thuận với phán quyết từ phiên tòa nêu trên, chị H’Miên cho rằng: "Gia đình chúng tôi sống lương thiện, lo làm ăn, khi bà đau bệnh thì không ai chăm sóc. Việc bà giao quyền sử dụng 2 lô đất để lấy tiền lo ăn uống, điều trị bệnh tật về già cho bà. Suốt 13 năm chăm sóc, không con cháu ruột thịt nào đến thăm nom đến khi bà chết. Nhiều năm chăm bà đau bệnh, bỏ nhiều chi phí, chúng tôi phải tốn rất nhiều công sức lao động để giữ được 2 lô đất mẹ nuôi giao cho tôi. Không vì lý do gì có thể tranh chấp, chia quyền thừa kế với 2 lô đất mà tôi chính thức được bà Nay H'Djhẽ trao tận tay và đươc nhiều người chứng kiến".

Tại căn nhà mà chị H’Miên từng chăm sóc bà H'Djhẽ, ông Kso Ymlô (73 tuổi, sống tại buôn Dang, xã Ea Hleo) cũng là người làm chứng sự việc cho biết: “Ngày mà bà H'Djhẽ đưa H’Miên về làng nhận làm con nuôi để chăm sóc cho bà ai trong làng cũng biết, năm đó tôi còn làm chứng khi bà nói giao 2 lô đất cho H’Miên để bán lấy tiền chăm sóc cho bà lúc đau bệnh. Tôi còn chúc mừng, trao tiền mừng để bà H'DJhẽ có thêm nhiều sức khỏe”.

Tìm hiểu rõ hơn về việc tranh chấp đất của chị H’Miên, phóng viên đã đến UBND xã Ea Hleo, qua trao đổi, ông Mai Văn Thắng, Chủ tịch UBND xã cho biết: “Chị H’Miên là công dân sinh sống tại buôn Dang, xã Ea Hleo. Trong quá trình sinh sống không vi phạm gì. Riêng vụ việc tranh chấp đất chính quyền có biết và đề nghị các bên tiến hành hòa giải nhưng bất thành. Vụ việc đang được tòa án giải quyết”.

Việc bà H'Djhẽ nhận chị H’Miên làm con nuôi từ năm 2006 và được cộng đồng trong buôn Dang chứng kiến, chúc mừng là có thật. Riêng việc chị H’Miên nhận 02 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất từ mẹ nuôi của mình là tài sản để lo kinh phí ăn uống, bệnh tật, điều trị tại viện và các chi phí khác lúc về già cho bà H'Djhẽ cũng được nhiều người biết đến. 

Xét các quy định pháp luật về quyền thừa kế và mua bán san nhượng quyền sử dụng đất thì chị H'Miên có phần chưa đủ pháp lý. Tuy nhiên, theo luật tục của địa phương, sự công nhận của cộng đồng của người Gia Rai tại đây, nhiều người đều nhận thấy công sức mà chị H'Miên cùng những người thân bỏ công sức, tiền của để chăm sóc, nuôi dưỡng và lo lắng sức khỏe cho mẹ nuôi của mình đến khi chết. 

Đồng thời, 02 giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của bà H'Djhẽ hiện đang được chị H'Miên cất giữ và sử dụng khu đất để ở và sản xuất đều được sự đồng thuận từ mẹ nuôi của mình khi còn sống đã trao cho con gái H'Miên, mà không có sự tranh chấp, khiếu kiện nào khi bà H'Djhẽ lúc còn sống.

Để tránh khiếu kiện, tranh chấp đất kéo dài, rất cần một phiên tòa xét xử công tâm, đánh giá khách quan về quá trình con gái H'Miên chăm sóc, chăm lo bệnh tật cho bà H'Djhẽ. Cũng như làm rõ công sức, tiền của mà chị H’Miên cùng người thân mình bỏ ra để chăm lo cho mẹ nuôi đến khi bà H'Djhẽ chết theo đúng nguyện vọng của bà lúc nhận con.

Bài, ảnh: Minh An