Lấy cộng đồng địa phương làm trung tâm

Dự án “Thúc đẩy sự tham gia của cộng đồng trong thực hiện mục tiêu Khung Đa dạng Sinh học Toàn cầu và Chiến lược Quốc gia về Đa dạng Sinh học tại thành phố Huế” thuộc nhóm dự án bảo tồn do WWF triển khai, đặt cộng đồng địa phương làm trung tâm.

Dự án này ra đời nhằm đối phó với tình trạng suy giảm nghiêm trọng đa dạng sinh học tại Trung Trường Sơn, nguyên nhân chính do mất môi trường sống, săn bắt trái phép, khai thác gỗ và biến đổi khí hậu. Khu vực này có hơn 10 triệu dân, trong đó 11% là người dân tộc thiểu số, phụ thuộc trực tiếp hoặc gián tiếp vào tài nguyên thiên nhiên.

Dự án sẽ tập trung đề cao tri thức truyền thống và quyền lợi của cộng đồng địa phương trong việc quản lý, khai thác tài nguyên thiên nhiên theo hướng bền vững. Đồng thời, WWF cũng sẽ thí điểm công nhận các mô hình bảo tồn hiệu quả ngoài khu bảo tồn chính thức, khuyến khích sự tham gia chủ động của người dân.

Đây cũng là một phần trong chiến lược chung của Việt Nam nhằm hiện thực hóa Mục tiêu số 3 của Khung Đa dạng Sinh học Toàn cầu (30x30), hướng tới mở rộng diện tích các khu vực được bảo vệ.

Ngoài việc thúc đẩy bảo tồn, dự án còn tập trung đảm bảo nguồn lực tài chính bền vững cho cộng đồng tham gia bảo vệ đa dạng sinh học. Điều này được thực hiện thông qua việc hỗ trợ nghiên cứu các chính sách tài chính phù hợp, đồng thời tạo điều kiện phát triển sinh kế bền vững cho người dân trong vùng dự án.

Trong ba năm tới (2025-2027), cùng với Thành phố Huế, WWF sẽ mở rộng thực hiện các hoạt động ở cả Quảng Trị và Quảng Nam, nhằm hỗ trợ 3 địa phương và các cộng đồng triển khai các sáng kiến bảo tồn mới và duy trì, phát huy các kết quả bảo tồn hiệu quả đã có nhằm đóng góp cho việc thực hiện các mục tiêu của NBSAP và cam kết quốc tế trong Công ước Đa dạng sinh học của Việt Nam.

Bài học về bảo tồn thiên nhiên

Cũng trong phiên thảo luận tại hội nghị vào chiều cùng ngày, WWF và các đối tác thực hiện dự án “Dự trữ Các-bon và Bảo tồn Đa dạng Sinh học - CarBi giai đoạn 2” (2019-2024) đã cùng nhau chia sẻ bài học kinh nghiệm và thành tựu sau sáu năm thực hiện bảo tồn tại thành phố Huế và tỉnh Quảng Nam.

Từ năm 2019, CarBi 2 đã triển khai nhiều biện pháp bảo tồn đa dạng sinh học tại Trung Trường Sơn, nâng cao sinh kế, nhận thức cộng đồng và thúc đẩy hợp tác với Lào trong bảo vệ rừng, động vật hoang dã.

Dự án được thiết kế nhằm tạo tác động lâu dài, phù hợp với cam kết của Việt Nam và Lào trong Công ước Đa dạng Sinh học, do Bộ Môi trường CHLB Đức tài trợ qua Ngân hàng KfW, thuộc Sáng kiến Khí hậu Quốc tế (IKI).

Sau sáu năm, dự án đã đạt nhiều kết quả quan trọng: mở rộng KBT Sao la Huế lên 19.000ha, duy trì mô hình đội Bảo vệ Rừng giúp giảm đe dọa động vật hoang dã từ 64% (2011) xuống 17% (2023), và nhân rộng mô hình này tại 21 ban quản lý rừng. Dự án cũng thúc đẩy hợp tác xuyên biên giới giữa Quảng Nam, Huế và hai tỉnh Se-Kong, Salavan (Lào) trong bảo vệ rừng. Đồng thời, hơn 3.500 hộ gia đình vùng đệm đã hưởng lợi từ mô hình bảo tồn và phát triển cộng đồng.

Chia sẻ tại Hội nghị, ông Nguyễn Đại Anh Tuấn - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành phố Huế đánh giá: “Những thành quả dự án đã tạo ra sự phát triển ổn định của một vùng cảnh quan rộng lớn có giá trị cao về đa dạng sinh học, góp phần để Huế và Quảng Nam trở nên đặc sắc về cảnh quan thiên nhiên, làm tăng thêm giá trị của vùng đất miền Trung di sản văn hoá và là tiềm năng để phát triển cho Huế và Quảng Nam trong tương lai không xa.”

Đinh Long