Nhà Văn Thánh được xây dựng vào khoảng đầu thế kỷ XVIII. Thời Lê, nhà Văn Thánh thuộc phủ Đức Quang, huyện La Sơn (nay là thôn Khang Ninh, xã Đức Nhân, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh). Ngoài việc được xây dựng để thờ các bậc Nho học, Nhà Văn Thánh còn thờ các vị Tiên Hiền và những người đỗ đạt cao của phủ Đức Quang từ thời Lê đến thời Nguyễn. Như vậy nhà Văn Thánh chính là ngôi đền thờ đạo học.

 Lễ cắt băng khánh thành Nhà Văn Thánh. Ảnh: PV

Ngoài việc thờ đạo học, Nhà Văn Thánh trước đây còn là nơi sinh hoạt, hội họp, hội thảo thơ văn của các nhà thơ, nhà văn nổi tiếng trong vùng (Văn Thánh). Hiện tại nhà Văn Thánh còn lưu giữ tấm bia đá cổ quý hiếm thời Lê có niên đại năm Vĩnh Hựu nguyên niên (1735) dưới triều vua Lê Ý Tông.

Tấm bia đá cổ quý hiếm thời Lê có nguyên đại năm Vĩnh Hựu nguyên niên 1735 dưới triều vua Lê Ý Tông. Ảnh: PV

Trải qua thời gian nhà Văn Thánh bị xuống cấp trầm trọng. Trước tình hình đó, tháng 3/2018, chính quyền xã Đức Nhân đã kêu gọi người dân cùng con em xa quê quyên tiền ủng hộ chính quyền để trùng tu lại ngôi đền thờ này.

Trước lời kêu gọi của chính quyền địa phương, chỉ sau một thời gian ngắn người dân xã Đức Nhân và con em xa quê đã đóng góp được số tiền trên 700 triệu đồng. Sau 4 tháng thi công (30/4/2018) đến nay, nhà Văn Thánh đã được trùng tu hoàn thành với 2 dãy nhà gỗ (mỗi dãy 3 gian), lợp ngói vỉa. Một dãy dùng để làm nơi thờ tự gồm 3 điện. Dãy còn lại là nơi sinh hoạt văn hóa của người dân xã Đức Nhân.

Chị Đoàn Thị Thu Hà, hiện sinh sống tại TP. HCM cho biết, con em xa quê đóng góp công sức hay tiền bạc vào việc xây dựng Nhà Văn Thánh, xây dựng quê hương là điều cần thiết. Đây cũng là sự tri ân của những người con xa quê khi hướng về nguồn cội.

Hiện chính quyền xã Đức Nhân đang lập hồ sơ trình các cơ quan đề nghị UBND tỉnh Hà Tĩnh xét công nhận nhà Văn Thánh là di tích văn hóa cấp tỉnh.

Bắc Hạnh - Thu Hà