Ngày 22/12, tại Quảng Nam, Cục Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) tổ chức Hội thảo tham vấn, báo cáo rà soát chính sách xây dựng kế hoạch giảm thiểu khai thác không chủ ý các loài rùa biển, thú biển, cá mập, cá nhám tại Việt Nam.

Hội thảo do ông Nguyễn Quang Hùng, Cục trưởng Cục Kiểm ngư, chủ trì với sự tham dự của Cục Kiểm ngư, Cục Thuỷ sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) và Chi cục Thuỷ sản các tỉnh, thành phố miền Trung, miền Nam. Ngoài ra, hội thảo có sự tham dự của Viện Nghiên cứu Hải sản, Viện Kinh tế và Quy hoạch Thuỷ sản, Viện Hải dương học Nha Trang, Ban Quản lý các khu bảo tồn biển, vườn quốc gia và các tổ chức bảo vệ môi trường thế giới như WWF, IUCN, HSI…

Ông Nguyễn Quang Hùng, Cục trưởng Cục Kiểm ngư, cho biết thuỷ sản Việt Nam đang bị EC (Uỷ ban Châu Âu) cảnh báo thẻ vàng từ năm 2017. Lý do EC đưa ra là Việt Nam chưa kiểm soát được hoạt động khai thác IUU tại vùng biển ngoài Việt Nam; công tác quản lý nghề cá Việt Nam chưa tương đồng với nghề cá khu vực và thế giới, đặc biệt chưa đáp ứng được quy định về truy xuất nguồn gốc sản phẩm khai thác của EC.

Theo ông Hùng, trong 6 năm qua, Việt Nam đã triển khai rất quyết liệt và đã có những bước tiến quan trọng để gỡ thẻ vàng của EC. Tuy nhiên, đến nay việc gỡ thẻ vàng của EC vẫn chưa thành công. Trong thời gian tới, Việt Nam sẽ phải xây dựng kế hoạch để đáp ứng đủ tiêu chí của Đạo Luật bảo vệ thú biển của Hoa Kỳ (MMPA) để xuất khẩu thuỷ sản vào thị trường này.

Cục trưởng Hùng cho biết thực tế hiện nay các loài rùa biển, cá mập, cá nhám, thú biển tại Việt Nam đang suy giảm. Việc giảm thiểu các loài này sẽ gây ảnh hưởng lớn đến hệ sinh thái.

“Chúng ta cần bàn để có 1 kế hoạch quốc gia để đưa vào thực tế, có thể triển khai được. Kế hoạch này phải khả thi để các địa phương, ngành triển khai chứ không chỉ đưa ra để có”, Cục trưởng Hùng nói.

Tại hội thảo, Cục Kiểm ngư đã đưa ra những điểm chính của Đạo Luật bảo vệ thú biển của Hoa Kỳ để các đại biểu đóng góp ý kiến xây dựng kế hoạch giảm thiểu khai thác không chủ ý các loài rùa biển, thú biển tại Việt Nam.

Tiến sĩ Chu Thế Cường, đại diện IUCN Việt Nam, cho hay tại Việt Nam hiện đang thiếu các nghiên cứu cụ thể về các loài. Tiến sĩ Cường đề nghị cần có giải pháp nghiên cứu để quy hoạch và xác định phạm vi không gian, toạ độ của khu vực cấm và thời gian cấm để hạn chế các tác động đến rùa biển. Ví dụ như xác định khu vực tập trung sinh sản, khu vực con non tập trung sinh sống, đường di cư của rùa theo mùa, mùa sinh sản ở từng khu vực. Ngoài ra, cần hoàn thiện các quy định kỹ thuật bao gồm xây dựng các quy định hướng dẫn áp dụng các giải pháp kỹ thuật nhằm giảm tỷ lệ rùa biển, thú biển bị bắt không chủ đích đối với từng loại hình khai thác biển.

Đặc biệt, ông Cường nêu thực trạng tại Việt Nam chưa có các cơ sở cứu hộ, trạm cứu hộ và quy trình kỹ thuật cứu hộ rùa biển, thú biển trong khi các quy định pháp luật đã có. Việc này gây khó khăn, lúng túng cho các địa phương khi tiếp nhận rùa biển để thực hiện cứu hộ. Ông Cường đề nghị cần nhanh chóng xây dựng các trạm cứu hộ ở các địa phương, khu vực theo đúng quy định của luật.

Đại diện Chi cục Thuỷ sản tỉnh Khánh Hoà thừa nhận việc giảm thiểu số lượng cá thể rùa biển, thú biển ở địa phương. Vị đại diện dẫn chứng cách đây khoảng 10 năm, rùa biển vào đẻ trứng tại khu vực bãi Dài (huyện Cam Lâm) rất nhiều. Tuy nhiên, trong khoảng 5 năm trở lại đây, rùa biển không còn đến làm tổ tại khu vực này.

Trong khi đó, đại diện Chi cục Thuỷ sản tỉnh Phú Yên cho rằng việc giám sát viên lên tàu để thực hiện việc giám sát là rất khó thực hiện. Vị này nêu lý do hầu như tàu khai thác biển ở Việt Nam nhỏ, cơ sở vật chất kém, tàu đi dài ngày nên điều kiện sinh hoạt rất hạn chế. Chi cục Thuỷ sản tỉnh Phú Yên cho rằng cần xây dựng cơ chế để kiểm soát ở cảng cùng với lực lượng Biên phòng.

Ông Nguyễn Đức Pho, Giám đốc vườn Quốc gia Côn Đảo, nhận định Việt Nam đã có những quy định pháp luật tương đương với Mỹ nhưng chưa đầy đủ. Do vậy, chúng ta cần nghiên cứu bổ sung để đầy đủ hơn. Ông Pho đề nghị cần lấy ý kiến các địa phương, các khu bảo tồn để có các chế tài xử lý các trường hợp vi phạm khả thi nhất, hợp lý nhất. Theo ông Pho, việc phạt bao nhiêu tiền thì cần phải chế tài kèm theo. Ông Phó ví dụ các công cụ tự chế nếu không bị tịch thu thì họ sẽ sử dụng để hoạt động lại.

Ông Lê Trần Nguyên Hùng, Trưởng phòng Bảo vệ và Phát triển nguồn lợi thủy sản – Cục Kiểm ngư cho biết sẽ tiếp nhận ý kiến của các đại biểu tại hội thảo để xây dựng kế hoạch giảm thiểu khai thác không chủ ý các loài rùa biển, thú biển, cá mập, cá nhám tại Việt Nam.

Phát biểu tổng kết hội thảo, Cục trưởng Nguyễn Quang Hùng, khẳng định cần phải thực hiện ngay các biện pháp để phía Mỹ dừng phạt thẻ vàng đối với Việt Nam theo đạo Luật bảo vệ thú biển của Hoa Kỳ (MMPA). Ông Hùng đề nghị Phòng Bảo vệ và Phát triển nguồn lợi thủy sản sau hội thảo có văn bản tham mưu Bộ, các tỉnh, thành phố ven biển và các đơn vị liên quan về thực trạng và giải pháp cần làm ngay. Cục trưởng Hùng cũng yêu cầu cần xây dựng chương trình truyền thông, nâng cao nhận thức hướng tới đối tượng trực tiếp là ngư dân và các cơ quan quản lý ở địa phương.

“Chúng ta cần hành động ngay để không bị phía Mỹ phạt thẻ vàng theo đạo Luật bảo vệ thú biển của Hoa Kỳ (MMPA). Nếu Việt Nam thêm thẻ vàng của Mỹ thì tình hình sẽ rất căng, phức tạp ảnh hưởng đển toàn ngành thuỷ sản”, Cục trưởng Hùng chia sẻ.