Nhìn lại chặng đường hơn 10 năm thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, hẳn trong mỗi người dân Quảng Bình đều cảm nhận rõ những đổi thay kỳ diệu ngay trong từng gia đình, từng ngõ xóm đến cộng đồng dân cư. Sự đổi thay này được kết tinh từ “ý Đảng hợp lòng dân”, sự chung tay, góp sức của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và Nhân dân; vì mục tiêu “nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân”.

Đó là một chặng đường phấn đấu quyết liệt, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Quảng Bình đã vượt qua muôn vàn khó khăn, thử thách, giành được nhiều thành tựu xuất sắc, làm thay đổi diện mạo nông thôn, mang lại những gam màu tươi sáng cho bức tranh NTM tỉnh nhà. Đến nay, bình quân mỗi xã đạt 16,5 tiêu chí, tăng 12,9 tiêu chí/xã so với trước khi triển khai chương trình. So với thời điểm bắt tay vào xây dựng nông thôn mới với xuất phát điểm rất thấp, bộ mặt nông thôn mới và đời sống của người dân địa phương có nhiều thay đổi rõ rệt.

Đến hết năm 2023, dự kiến có 5 xã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới, nâng tổng số xã đạt chuẩn của toàn tỉnh là 93 xã, chiếm 72,7% tổng số xã; có 5 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, chiếm 5,4% tổng số xã đạt chuẩn NTM (chiếm 3,9% tổng số xã toàn tỉnh); 50 khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu (tăng 14 khu dân cư), 92 vườn mẫu (tăng 48 vườn mẫu) và 03 thôn, bản đạt chuẩn nông thôn mới tại các xã đặc biệt khó khăn. Hiện nay, các địa phương đang tiếp tục thẩm tra, thẩm định xét công nhận 11 vườn, 12 khu dân cư.

Về công tác xóa đói, giảm nghèo, trong giai đoạn 2021 - 2025, Quảng Bình đặt mục tiêu duy trì mức giảm bình quân từ 1%/năm đối với tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều; giảm bình quân từ 4%/năm trở lên đối với tỷ lệ hộ nghèo đồng bào dân tộc thiểu số các xã vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Bên cạnh đó, địa phương đặt mục tiêu cơ bản thoát khỏi tình trạng xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển; trên 80% số đơn vị cấp huyện, xã có tỷ lệ hộ nghèo dưới 5% theo chuẩn nghèo đa chiều.

Tỷ lệ hộ nghèo đầu năm 2023 là 12.855 hộ tương ứng với 5%, đến cuối năm 2023 giảm 0,95% còn 4,05%, tương ứng 10.473 hộ, thu nhập bình quân đầu người đạt 60,24 triệu đồng/năm, tăng 13,92 triệu đồng so với năm 2020.

Không chỉ là phong trào, là thành tích, với thực tiễn sinh động ở khắp mọi vùng quê từ miền xuôi đến miền ngược, có thể khẳng định rằng: công cuộc xây dựng nông thôn mới ở Quảng Bình đang có chiều sâu, hiệu quả thiết thực. Điều đó thể hiện rõ nét, trước hết ở sự chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Các địa phương tiến hành đồng đều việc chuyển đổi, tích tụ ruộng đất, mở đường cho sản xuất phát triển. Lực lượng sản xuất nông nghiệp chuyển mạnh từ lao động thủ công sang cơ giới hóa và điện khí hóa; chỉ số về năng suất lao động nông nghiệp trên một số lĩnh vực sản xuất vốn thấp kém đã có sự tăng trưởng nhanh chóng. Máy móc cơ giới được đưa vào sản xuất đại trà, “khép kín” như: máy làm đất, máy cấy, máy gặt đập liên hợp, máy sấy lúa, máy xay xát, xe, máy vận tải... đã giải phóng nông dân khỏi cảnh lam lũ.

Về các vùng nông thôn Quảng Bình hôm nay, chúng ta sẽ được hòa mình vào những làng quê yên bình, trù phú và không ngừng thay da đổi thịt; ta sẽ được thấy “phố ở trong làng” bởi điện, đường, trường, trạm khang trang, hiện đại, những con đường xanh bốn mùa hoa nở, được điểm tô thêm màu đỏ sắc cờ; đêm đêm điện sáng bừng như nơi phố phường, đô thị. Không chỉ đẹp về diện mạo và vững về kinh tế, điều đáng mừng nữa là đời sống văn hóa nông thôn ở Quảng Bình vẫn đậm đà bản sắc, nhiều thuần phong mỹ tục được khơi dậy, nhiều chuẩn mực văn hóa mới được bồi đắp, tình nghĩa xóm làng, họ mạc vẫn trọn vẹn, thủy chung và gắn kết hơn. An ninh nông thôn được giữ vững. Cảnh quan môi trường ngày càng xanh - sạch - đẹp, trong lành.

Ông Nguyễn Quốc Tuấn, Phó Chánh Văn phòng Điều phối NTM tỉnh Quảng Bình cho biết: Bên cạnh kết quả phấn khởi đạt được, vẫn còn một số bất cập cần tháo gỡ trong thời gian tới. Đó là các tiêu chí NTM giai đoạn 2021-2025 có nhiều sự thay đổi về nội dung đánh giá và tỷ lệ đạt chuẩn; các chỉ tiêu, tiêu chí NTM được nâng cao hơn giai đoạn trước. Trong khi đó, những xã phấn đấu đạt chuẩn ở giai đoạn này đều là những xã khó khăn, nguồn lực hạn chế, các xã đã đạt chuẩn các tiêu chí chỉ ở mức thấp nên việc duy trì và đáp ứng theo bộ tiêu chí mới đối với các xã đã đạt chuẩn và xã phấn đấu đạt chuẩn gặp nhiều khó khăn. Cùng với đó, việc thay đổi Bộ tiêu chí đã làm cho một số xã đã đạt chuẩn giai đoạn trước không đáp ứng yêu cầu Bộ tiêu chí giai đoạn 2021 - 2025.

Bên cạnh đó, nguồn kinh phí thực hiện Chương trình còn rất hạn chế so với mục tiêu, nhiệm vụ. Nguồn lực huy động tại chỗ ở một số xã gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là nguồn vốn từ quỹ đất và đóng góp của nhân dân; vốn huy động từ doanh nghiệp còn chiếm tỷ lệ thấp.

Về giải pháp thực hiện xây dựng NTM trong năm 2024, Phó Chánh Văn phòng Điều phối NTM tỉnh Quảng Bình cho biết, tỉnh sẽ tiếp tục triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đi vào chiều sâu, hiệu quả, bền vững; đẩy mạnh xây dựng xã NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, vườn mẫu, khu dân cư kiểu mẫu; ưu tiên tới xây dựng nông thôn mới phát triển bền vững ở cấp thôn, bản. Đẩy mạnh và đa dạng hóa công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ và cư dân nông thôn nâng cao chất lượng phong trào thi đua xây dựng NTM, phong trào “Cả nước chung sức xây dựng NTM”.

Tập trung chỉ đạo sớm hoàn thành các quy định thị xã, thành phố trực thuộc cấp tỉnh hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới  giai đoạn 2021 – 2025 theo yêu cầu tại Quyết định số 320/QĐ-TTg ngày 08/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ đối với TP. Đồng Hới và TX. Ba Đồn. Đối với các xã đã đạt chuẩn duy trì, xây dựng kế hoạch phấn đấu xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu; đối với xã phấn đấu đạt xã nông thôn mới nâng cao, xã nông thôn mới kiểu mẫu, xã đăng ký hoàn thành nông thôn mới các năm tiếp theo chủ động huy động nguồn lực, tập trung chỉ đạo tạo sự chuyển biến rõ nét trên các lĩnh vực, tiêu chí, đặc biệt là các tiêu chí chưa đạt; ưu tiên các nội dung dễ làm, cần ít vốn để chỉ đạo thực hiện.

Trần Phong