Ngày 25/1/2010, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 06/2010/QĐ-TTg về việc xây dựng, quản lý, khai thác TSPL (Quyết định số 06/2010/QĐ-TTg). Đến nay, cả nước đã có 11.660 TSPL xã, phường, thị trấn (TSPL cấp xã)/11.162 đơn vị cấp xã trên toàn quốc.

Qua tổng kết quá trình thực hiện cho thấy, TSPL đã góp phần đa dạng hóa thiết chế văn hóa - thông tin tại cơ sở, cơ quan, đơn vị; phục vụ công tác chuyên môn, chỉ đạo, điều hành, thực thi công vụ theo pháp luật của chính quyền, cán bộ, công chức, viên chức; góp phần bảo đảm quyền được thông tin, phổ biến, giáo dục pháp luật của nhân dân.

Tuy nhiên, việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ được giao theo Quyết định 06 đã không còn phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Cụ thể, quy định về xây dựng, duy trì TSPL tại tất cả các đơn vị cấp xã, cơ quan, đơn vị trên toàn quốc không còn phù hợp trong bối cảnh công nghệ thông tin phát triển, nhiều đơn vị cấp xã đã được trang bị máy tính, kết nối mạng internet để khai thác, tra cứu văn bản, tài liệu. Trên thực tế, nhiều địa phương, cơ quan, đơn vị đã đánh giá TSPL truyền thống (có sách, tài liệu dưới dạng giấy) tại cấp xã, cơ quan, đơn vị thu hút rất ít người đến đọc, mượn (có 23/63 tỉnh, thành phố có số lượt người đến đọc, mượn sách trung bình hàng năm dưới 100 lượt người/năm).

Qua đó, việc xây dựng TSPL điện tử là xu hướng tất yếu trong thời công nghệ 4.0 như hiện nay. Theo Thứ trưởng Phan Chí Hiếu,  tinh thần chung là vẫn tiếp tục duy trì TSPL truyền thống nhưng đổi mới mạnh mẽ cách thức xây dựng, quản lý, khai thác; đồng thời tiến hành xây dựng TSPL điện tử, từng bước giảm dần TSPL giấy, đề xuất tiến tới hợp nhất 2 loại tủ sách này. Thứ trưởng tán thành với việc trước mắt sẽ hạn chế đầu tư cho TSPL ở những nơi có điều kiện tiếp cận thông tin pháp luật để tập trung ưu tiên cho xã biên giới, hải đảo, an toàn khu, huyện nghèo. Nói thêm về TSPL điện tử, theo Thứ trưởng, dù là 2 phương án nhưng phải nhất quán tinh thần là TSPL điện tử dùng chung, chứ không phải nhà nhà, ngành ngành cùng làm TSPL điện tử cho riêng mình.

Tủ sách pháp luật điện tử quốc gia do Bộ Tư pháp chủ trì xây dựng và quản lý thống nhất, được vận hành, khai thác, sử dụng chung trong phạm vi toàn quốc theo hướng tích hợp với Cổng thông tin điện tử của Bộ Tư pháp, bảo đảm thuận tiện, đáp ứng yêu cầu tiếp cận thông tin, phổ biến, giáo dục pháp luật của cá nhân, tổ chức.

Tủ sách pháp luật điện tử quốc gia có các dữ liệu thành phần về sách, tài liệu pháp luật do bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan nhà nước khác ở Trung ương (bao gồm: Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán nhà nước), Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (cấp tỉnh) cập nhật, quản lý trên cơ sở tài khoản và phân quyền quản lý được giao.

Nội dung hoạt động của Tủ sách pháp luật điện tử quốc gia: Cập nhật, khai thác các dữ liệu thành phần sách, tài liệu pháp luật được phân chia theo lĩnh vực quản lý của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan nhà nước khác ở trung ương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; cung cấp thông tin, giới thiệu nội dung sách, tài liệu pháp luật; thông tin, giới thiệu hoạt động xây dựng, quản lý, khai thác Tủ sách pháp luật.

Các loại sách, tài liệu pháp luật trong Tủ sách pháp luật điện tử quốc gia gồm: Tài liệu, đề cương giới thiệu các luật, pháp lệnh; sách, tài liệu hỏi đáp, bình luận, giải thích, hướng dẫn pháp luật; tờ gấp, tiểu phẩm, câu chuyện pháp luật; sách, tài liệu hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ về các lĩnh vực quản lý của các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan nhà nước khác ở trung ương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; văn bản quy phạm pháp luật được liên kết, trích xuất từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật, Công báo điện tử nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Cổng Thông tin điện tử pháp điển, thông cáo báo chí về văn bản quy phạm pháp luật do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành; sách, tài liệu được liên kết, trích xuất từ các cơ sở dữ liệu thông tin phù hợp khác; các sách, tài liệu pháp luật cần thiết khác phù hợp với nhu cầu khai thác của người sử dụng.

Sách, tài liệu pháp luật cập nhật trên các dữ liệu thành phần của Tủ sách pháp luật điện tử quốc gia phải phù hợp, thiết thực, bảo đảm chất lượng, không có nội dung thuộc phạm vi bí mật nhà nước. 

Sách, tài liệu pháp luật cập nhật trên dữ liệu thành phần của Tủ sách pháp luật điện tử quốc gia được tra cứu, khai thác miễn phí và phải đáp ứng yêu cầu sau đây: Đối với sách, tài liệu pháp luật không xuất bản, Thủ trưởng cơ quan, đơn vị chủ trì biên soạn phải xác nhận, phê duyệt nội dung sách, tài liệu trước khi cập nhật; đối với sách, tài liệu pháp luật được xuất bản dưới dạng giấy hoặc điện tử thì cập nhật bản sách, tài liệu pháp luật đã được xuất bản. Đối với sách, tài liệu pháp luật có bản quyền thì phải thực hiện theo quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ; sách, tài liệu pháp luật cập nhật trên Tủ sách pháp luật điện tử quốc gia phải có các thông tin về tên sách, tài liệu pháp luật; cơ quan, tổ chức, cá nhân chủ trì biên soạn; thời gian phát hành, hiệu lực văn bản; giới thiệu mục đích, nội dung chính của sách, tài liệu.

 Về cấp tài khoản, phân quyền quản lý dữ liệu thành phần của Tủ sách pháp luật điện tử quốc gia, Bộ Tư pháp quản lý thống nhất Tủ sách pháp luật điện tử quốc gia, cấp tài khoản quản lý và phân quyền quản lý các dữ liệu thành phần sách, tài liệu pháp luật để các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan nhà nước khác ở Trung ương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện cập nhật, quản lý theo chức năng, nhiệm vụ được giao.

Việc vận hành, bảo trì, giám sát, nâng cấp, phát triển, bảo đảm an toàn Tủ sách pháp luật điện tử quốc gia; kiểm tra việc quản lý Tủ sách pháp luật điện tử quốc gia được thực hiện theo quy định về quản lý thông tin, dữ liệu điện tử.

Về trách nhiệm cập nhật sách, tài liệu pháp luật, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan nhà nước khác ở Trung ương có trách nhiệm tổ chức cập nhật sách, tài liệu pháp luật do cơ quan và các đơn vị trực thuộc chủ trì biên soạn; Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức cập nhật sách, tài liệu pháp luật do Ủy ban nhân dân và các cơ quan chuyên môn trực thuộc chủ trì biên soạn. Những người có thẩm quyền quy định nêu trên có trách nhiệm phân công một cơ quan, đơn vị chuyên môn trực thuộc thực hiện cập nhật sách, tài liệu pháp luật và quản lý dữ liệu thành phần theo chức năng, nhiệm vụ quản lý và quy định của Quyết định này.

Trao đổi với báo chí về mô hình TSPL điện tử, Phó Giám đốc Sở Tư pháp Hồ Xuân Hương, Phó Chủ tịch Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật TP Hà Nội cho rằng, nhiều địa phương trên địa bàn thành phố đang triển khai mô hình này. Ngoài xây dựng tủ sách pháp luật điện tử, Sở cũng sẽ đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong phổ biến, giáo dục pháp luật bằng nhiều hình thức đa dạng như thành lập tổ dân phố điện tử; tìm hiểu pháp luật trực tuyến, chú trọng vào các văn bản quy phạm pháp luật mới, các văn bản liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp, những vấn đề dư luận quan tâm hoặc cần được định hướng. Qua đó từng bước nâng cao hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật.

Trâm Anh