Đó là bởi nhận thức cộng đồng mạnh mẽ về mối nguy biến đổi khí hậu, bởi các mục tiêu trung hòa carbon mà các nước đã cam kết, cũng như việc công nghệ xe ô tô điện đã bùng nổ mạnh mẽ và chính tiềm năng phát triển kinh tế khổng lồ của nó.

Sự phát triển theo cấp số nhân

Thế giới từng tỏ ra bi quan về doanh số bán xe điện toàn cầu vào đầu năm 2020 bởi tác động mạnh mẽ và toàn diện của đại dịch COVID-19. Tuy nhiên, thời gian đã chứng minh mối lo ngại đó đã không trở thành hiện thực.

Thậm chí, thật đáng ngạc nhiên đây còn là một năm thành công ngoài kỳ vọng của xe điện, với doanh số bán hàng trên toàn thế giới tăng 43% so với năm 2019. Năm ngoái nó đã phá vỡ nhiều kỷ lục, với khoảng 6,75 triệu chiếc được bán ra. Nếu chia ra thì doanh số xe EV trong một tuần của năm 2021 đã bằng của cả năm 2012.

Như vậy, chỉ sau gần một thập kỷ, bức tranh về xe điện đã thay đổi hoàn toàn. Và với sự phát triển vũ bão theo cấp số nhân từng tháng, thậm chí từng tuần và từng ngày như hiện tại, người ta không thể hình dung thị trường xe điện sẽ còn phát triển như thế nào trong 10 năm nữa.

Nếu đi vào chi tiết về sự bùng nổ của xe điện ngay trong giai đoạn đại dịch COVID-19, người ta càng có cơ sở để tin rằng xe điện sẽ là tương lai rất gần của giao thông vận tải, không chỉ ở các nước giàu hoặc có nền khoa học công nghệ tiến tiến, mà kể cả ở các nước đang phát triển.

Cụ thể, doanh số bán xe điện gần như tăng gấp 3 lần từ 1,2 triệu vào năm 2020 lên 3,4 triệu ở Trung Quốc. Châu Âu, thị trường lớn thứ hai thế giới về xe điện, có 2,3 triệu lượt đăng ký mới, hơn một nửa trong số đó là xe plug-in hybrid (xăng lai điện), tăng gần 70%. Trong khi đó, doanh số bán hàng tại Mỹ lần đầu tiên đã vượt qua con số 500.000 chiếc.

Như vậy có thể thấy, Trung Quốc, châu Âu và Mỹ đang chiếm khoảng 90% tổng doanh số bán ô tô điện toàn cầu. Tuy nhiên, trong thế giới phẳng hiện tại - việc chuyển giao công nghệ, kết nối thương mại và sản xuất rất dễ dàng - thì sự bùng nổ xe điện từ các nước phát triển sang các khu vực khác sẽ diễn ra rất nhanh chóng, thậm chí chỉ tính bằng năm, bằng tháng.

Trung Quốc đang đi tiên phong trong việc chuyển đổi sang xe điện. Đây là nơi có thị trường ô tô điện lớn nhất thế giới, với gần 300 mẫu xe có sẵn. So với các thị trường lớn khác, nơi giá trung bình của xe điện thường cao hơn 45-50% so với xe hơi thông thường, thì ở Trung Quốc, mức giá này chỉ cao hơn khoảng 10%.

Thị trường được hỗ trợ mạnh mẽ bởi chính phủ thông qua các khoản trợ cấp và các ưu đãi khác, với mục tiêu xe điện chiếm 40% tổng doanh số bán xe hơi vào năm 2030. Khoảng 14,8 tỷ USD trợ cấp đã được cung cấp cho người mua xe EV từ năm 2009 đến giữa năm 2021.

Các khoản trợ cấp của nhà nước được cho là đã kết thúc vào năm 2020, nhưng các ưu đãi vẫn đang được mở rộng đến năm 2022 để giúp ngành này trong đại dịch, do đó sẽ đem lại doanh số ước tính 3,82 triệu chiếc vào năm 2022. Chính phủ Trung Quốc cũng đang xem xét gia hạn miễn thuế đối với việc mua xe điện.

Năm 2013, một nghiên cứu của Đại học Chicago phát hiện ra rằng dân số Trung Quốc đang tiếp xúc với các vật chất hạt mịn làm giảm tuổi thọ của người dân nước này lên tới 4,6 năm.

Sau đó, Trung Quốc đã thực hiện kế hoạch hành động quốc gia đầu tiên về chất lượng không khí, bao gồm các quy định nhằm giảm lượng khí thải từ sản xuất và đẩy nhanh chuyển đổi từ các nhà máy nhiệt điện than sang năng lượng tái tạo. Vào năm 2020, Chủ tịch Tập Cận Bình cam kết rằng nước này sẽ trung hòa khí thải nhà kính vào năm 2060.

Năm 2021, Trung Quốc là nước xuất khẩu xe điện lớn nhất thế giới, chiếm 60% sản lượng toàn cầu. BYD, nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới tính theo doanh số, dự định tung ra một mẫu SUV chạy điện tại Ấn Độ trong mùa lễ hội Diwali.

Trung Quốc cũng đang thống trị sản xuất pin ô tô điện, chiếm 4 trong số 10 nhà sản xuất pin hàng đầu thế giới tính theo thị phần. Chỉ riêng CATL đã chiếm 30% thị trường toàn cầu cho các loại pin này.

Cơ sở hạ tầng sạc điện cho các phương tiện giao thông của Trung Quốc sẽ mở rộng đáng kể vào năm 2025 để đáp ứng nhu cầu của hơn 20 triệu chiếc EV. Ngoài ra, những đổi mới như chiến lược "thay pin" của nhà sản xuất ô tô Nio, cho phép người lái xe thay pin xe hơi của họ tại một trạm đổi hàng thay vì xếp hàng để sạc, cũng sẽ góp phần giúp việc sử dụng xe điện trở nên rất thuận tiện.

Trong khi đó, tại châu Âu, Đức, thị trường xe lớn nhất khu vực, đã ghi nhận hơn 650.000 xe điện bán ra vào năm 2021, tăng 72% so với năm 2020. Với việc Tesla, Volkswagen và CATL đang phát triển hoặc chạy hệ thống các siêu nhà máy, quốc gia này đang là quê hương của một số của các nhà máy EV lớn nhất châu Âu. Trong khi Mỹ cũng đã tăng gấp đôi doanh số bán ô tô điện vào năm 2021, và Tesla của tỷ phú Elon Musk vẫn thống trị lĩnh vực này.

Thị trường không thể bỏ qua

Với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm dự kiến là 24,3% từ năm 2021 đến năm 2028, thị trường xe điện toàn cầu dự kiến sẽ tăng từ 287,36 tỷ USD vào năm 2021 lên 1,3 nghìn tỷ USD vào năm 2028.

Nhiều quốc gia châu Á - Thái Bình Dương đang đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng về biến đổi khí hậu, điều này cũng sẽ thúc đẩy sự tăng trưởng của thị trường xe điện. Ví dụ, năm ngoái, Ấn Độ đã chứng kiến doanh số tăng 168% so với cùng kỳ năm trước, khi có hơn 330.000 chiếc được bán ra. Một nghiên cứu cho thấy doanh số bán hàng sẽ đạt 9 triệu vào năm 2027, với 100.000 trạm sạc mới sẽ được lắp đặt.

Ngành công nghiệp này đang thu hút sự sự đầu tư và tài trợ lớn từ cả lĩnh vực tư nhân lẫn nhà nước. Chính phủ Trung Quốc mới đây đã cung cấp các khoản trợ cấp cho ngành này và các ưu đãi khác để khuyến khích sản xuất và bán xe điện; nhằm đạt mục tiêu ô tô điện chiếm 30% doanh số bán ô tô cá nhân vào năm 2030.

Bên cạnh việc công chúng ngày càng lo lắng về môi trường và các khuyến khích của chính phủ nhằm đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0, giá pin xe điện giảm cũng là nguyên nhân thúc đẩy doanh số bán hàng tăng vọt.

Các gói pin Lithium-ion từng có giá trên 1.100 USD/kWh vào năm 2010, thì giờ chỉ còn giá vào khoảng 120 USD/kWh vào năm 2021 (giảm tới gần 10 lần). Nếu giá thành của những loại pin này giảm xuống khoảng 60 USD/kWh, như một số nhà phân tích và nhà sản xuất dự đoán, thì giá thành của xe điện sẽ giảm đáng kể, khiến chúng không còn đắt hơn xe động cơ đốt trong.

Bởi vậy, với tính cấp bách được nhìn thấy hàng ngày bởi biến đổi khí hậu và sự bùng nổ của khoa học công nghệ, có thể tin rằng xe điện chắc chắn sẽ là phương tiện của tương lai, thậm chí ngay trong thập kỷ này. Điều đó cũng có nghĩa, đây chính là một lĩnh vực kinh tế cần được ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển của các quốc gia, các doanh nghiệp liên quan trong vòng 10 năm tới.

Hải Anh