Tổng cục Đường bộ Việt Nam vừa trình Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) đề án kiểm tra tải trọng xe tự động trên phạm vi toàn quốc nhằm hạn chế sự can thiệp của con người vào quá trình cân kiểm tra, loại bỏ tiêu cực.

Qua theo dõi Tổng cục Đường bộ đánh giá tình trạng xe quá tải đã bùng phát trở lại và ngày càng gia tăng. Xe cơi nới kích thước thành thùng chở hàng quá tải, lưu thông công khai trên một số quốc lộ, đường đô thị và đường địa phương gây hư hỏng kết cấu hạ tầng, mất an toàn giao thông và ô nhiễm môi trường.

“Tính riêng trong 2 tháng 9 và tháng 10/, sau khi dịch bệnh cơ bản được kiểm soát, bình quân mỗi ngày có hàng chục lượt xe “Howo” cơi nới kích thước thành thùng, chở đất quá tải lưu thông trên tuyến đê Minh Đức (huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang).

Các xe tải, xe ben, xe đầu kéo kéo theo sơmi rơ moóc chở cát, sỏi quá tải từ các mỏ tại xã Thái Bình (huyện Yên Sơn) lưu thông trên Quốc lộ 37 tỉnh Tuyên Quang, huyện Đại Từ (tỉnh Thái Nguyên), huyện Tam Đảo (tỉnh Vĩnh Phúc).

Hàng trăm lượt xe tải/ngày có dấu hiệu cơi nới kích thước thành thùng, chở cát quá tải từ các mỏ cát tại xã Thụy Quỳnh, lưu thông trên Quốc lộ 37 qua địa bàn huyện Thái Thụy ( tỉnh Thái Bình), Quốc lộ 21B trên địa bàn Thành phố Hà Nội...”, Tổng cục Đường bộ Việt Nam thông tin.

Về nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên, theo Tổng cục Đường bộ là do các trạm kiểm tra tải trọng xe lưu động, cố định hiện nay tại các địa phương đã bộc lộ một số hạn chế, không kiểm soát được toàn bộ số xe quá tải qua trạm.

Chỉ những xe mà lực lượng chức năng nghi ngờ có dấu hiệu vượt tải trọng mới được yêu cầu đưa vào trạm cân kiểm tra. Các trạm không hoạt động thường xuyên, bị hạn chế bởi điều kiện thời tiết,...nên các đối tượng vi phạm cố tình vượt trạm và con người vẫn có thể can thiệp vào quá trình kiểm tra.

Hệ lụy là xe quá tải vô tư hoạt động, gây thiệt hại lớn về kinh tế cho xã hội và ngân sách Nhà nước do phải bỏ tiền ra để sửa chữa, xây dựng mới cầu đường.

Trước thực tế trên, Tổng cục Đường bộ Việt Nam đã nghiên cứu, thiết kế phần mềm kiểm tra tải trọng xe tự động để thí điểm kiểm tra, kết quả thu được đối với những xe vi phạm làm căn cứ để xác định vi phạm hành chính và xử phạt vi phạm hành chính theo hình thức “phạt nguội”.

Sau 6 tháng thí điểm, Tổng cục đánh giá hiệu quả đạt được lớn nhất là số xe vi phạm mức bị xử phạt đã giảm hơn 49 lần. Số xe vi phạm theo ngày cũng giảm từ bình quân 176 xe/ngày xuống còn 3,6 xe/ngày, mức độ vi phạm quá tải không cao, chủ yếu từ 10 - 30%.

Về hiệu quả kinh tế, giảm khoảng 70% tổng mức đầu tư, lắp đặt cho 1 trạm kiểm tra tải trọng xe so với các trạm cố định. Giảm chi phí cho việc quản lý, bảo trì, vận hành, khai thác dữ liệu và xử phạt vi phạm, giảm nhân sự vận hành, khai thác và xử phạt vi phạm.

Đặc biệt việc xử phạt theo hình thức này giải quyết được vấn đề là nhân viên vận hành cân và lực lượng chức năng có thẩm quyền xử phạt không trực tiếp ra đường để dừng xe, kiểm tra và xử phạt vi phạm, tránh được tiếp xúc và va chạm với người vi phạm. 

Trên cơ sở rà soát, lựa chọn các vị trí lắp đặt trạm kiểm tra tải trọng xe cố định trong “Quy hoạch tổng thể trạm kiểm tra tải trọng xe trên đường bộ đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030” kèm theo Quyết định 1885 của Thủ tướng Chính phủ, đề án bổ sung các vị trí mới.

Đề án cũng đưa ra nguyên tắc sẽ phân kỳ đầu tư. Giai đoạn 1 từ năm 2022 - 2025 sẽ ưu tiên các đường cao tốc đang xây dựng như tuyến cao tốc Bắc Nam, các tuyến cao tốc có nhiều xe quá tải như Nội Bài - Lào Cai, Pháp Vân - Ninh Bình, Hải Phòng - Quảng Ninh.

Ngoài ra là các đoạn quốc lộ có nhiều xe tải lưu thông như một số đoạn Quốc lộ 1, Quốc lộ 5, Quốc lộ 6, Quốc lộ 20, Quốc lộ 51, Quốc lộ 91, đường Hồ Chí Minh,...

Giai đoạn 2 từ năm 2026 - 2035 sẽ triển khai trên các đoạn quốc lộ còn lại, đường cao tốc mới và các đoạn đường bộ nối khu vực cảng, kho bãi, mỏ vật liệu, mỏ quặng.