Như đã đề cập, thời gian gần đây, tình trạng khai thác cát trái phép dọc theo sông Hồng và sông Ninh Cơ trên địa phận huyện Xuân Trường (Nam Định) diễn biến phức tạp và có chiều hướng gia tăng. Hàng ngàn m2 đất ven sông đã bị “Hà Bá” nuốt chửng, đe dọa nghiêm trọng đến hệ thống đê điều và gây bức xúc trong nhân dân.

Theo báo cáo của các cơ quan chuyên môn huyện Xuân Trường, thời gian qua, trên tuyến sông Hồng và sông Ninh Cơ, tình trạng khai thác cát bừa bãi diễn ra phổ biến với phương thức và thời gian gian khai thác thường xuyên thay đổi.

Đặc biệt là sự xuất hiện nhiều phương tiện khai thác hiện đại, đối tượng là người ở địa phương khác (các huyện giáp ranh với Xuân Trường và từ tỉnh Thái Bình di chuyển sang), gây khó khăn cho công tác quản lý, kiểm tra, phát hiện, ngăn chặn, xử lý của các lực lượng chức năng.

Các cấp chính quyền và lực lượng chức năng của huyện Xuân Trường cũng đã có nhiều nỗ lực trong đấu tranh, xử lý, ngăn chặn tình trạng khai thác cát trái phép trên các tuyến sông thuộc địa bàn quản lý. Tuy nhiên, tình trạng “cát tặc” vẫn diễn biến phức tạp, gây bức xúc trong nhân dân, đe dọa nghiêm trọng tới hệ thống đê điều, ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống, sản xuất, sinh hoạt của người dân và gây thất thoát nguồn tài nguyên khoáng sản.

Ông Chu Văn Chất, người dân thôn 2, xã Xuân Châu, huyện Xuân Trường cho biết, hiện tượng sạt lở bờ sông đã diễn ra trong khoảng gần 5 năm trở lại đây và nguyên nhân chính là do tình trạng khai thác cát gây ra.

Gia đình ông có 3 mẫu đất bãi bồi ven sông đấu thầu của xã để sản xuất nhưng đến nay khoảng cách từ bờ tới mép nước sông cũng chỉ còn khoảng 10m và đang trong quá trình bị sạt lở. Còn của nhiều hộ dân khác ở thôn 2 và thôn 3 xã Xuân Châu thì đã bị sạt lở nghiêm trọng.

“Chúng tôi đã phản ánh lên xã và công an xã thỉnh thoảng cũng cho đội an ninh ra tuần tra nhưng xong rồi đâu lại vào đấy. Công an tỉnh Nam Định cũng cho 1 số điện thoại để khi phát hiện các tàu “cát tặc” thì người dân thông báo nhưng có lúc gọi được, lúc không được. Còn cảnh sát đường thủy thì không thấy tuần tra kiểm soát”, ông Chất nói.

Theo Chủ tịch UBND xã Xuân Châu Nguyễn Duy Khánh, nếu tình trạng cát tặc lộng hành như hiện nay thì chẳng mấy chốc bãi bồi của xã Xuân Châu sẽ bị sạt lở hết. Tuy nhiên, do địa phương không có đủ điều kiện và phương tiện để ngăn chặn tình trạng này nên chính quyền xã cũng đã báo cáo lên huyện Xuân Trường.

Trước vấn nạn “cát tặc” lộng hành, ngày 13/3/2019, Chủ tịch UBND huyện Xuân Trường đã ra Quyết định số 518/QĐ-UBND về việc thành lập đoàn liên ngành kiểm tra việc khai thác cát trên các tuyến sông thuộc địa bàn huyện Xuân Trường quản lý.

Tiếp đó, ngày 14/3/2019, UBND huyện Xuân Trường đã tổ chức buổi làm việc với các cơ quan, đơn vị, địa phương có liên quan về quản lý, khai thác cát trên các tuyến sông thuộc địa bàn.

Tại buổi làm việc, Phó Chủ tịch UBND huyện Xuân Trường đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị chức năng của huyện, các địa phương có liên quan căn cứ vào nhiệm vụ được giao tổ chức thực hiện quyết liệt, đồng bộ các giải pháp để nhanh chóng ngăn chặn, xử lý tình trạng “cát tặc” lộng hành.

Tuy nhiên, đến thời điểm đầu tháng 4/2019, khi phóng viên có mặt tại khu vực bãi bồi ven sông Hồng thuộc xã Xuân Châu, huyện Xuân Trường, vẫn chứng kiến 1 con tàu có trọng tải lớn đang hút cát ngay sát bãi bồi ven sông giữa thanh thiên bạch nhật mà không thấy có bóng dáng của các lực lượng chức năng.

Trao đổi vấn đề này, ông Vũ Tuấn Dương, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Xuân Trường khẳng định, tình trạng “cát tặc” trên địa bàn huyện trong thời gian qua là đúng và diễn biến phức tạp.

Do vị trí địa lý của huyện Xuân trường có 3 con sông chảy qua nên tình trạng này đã diễn ra nhiều năm. Những năm gần đây năm nào huyện cũng thành lập đoàn liên ngành để ngăn chặn và xử lý tuy nhiên hiệu quả chưa được như mong muốn.

Nguyên nhân của việc này theo ông Vũ Tuấn Dương là do lực lượng mỏng, ngay cả lực lượng nòng cốt là công an huyện không phải lúc nào cũng cử lực lượng đi làm việc này được mà chỉ có thể triển khai quyết liệt vào các đợt cao điểm.

Thứ nữa là khó khăn về phương tiện, kinh phí phục vụ cho công tác tuần tra, phát hiện, ngăn chặn và xử lý “cát tặc”. Đặc biệt là sự phối hợp trong công tác quản lý khi phát hiện ra vi phạm.

Đối với các huyện giáp ranh trong tỉnh, khi phát hiện vi phạm, đơn vị chức năng của huyện Xuân Trường liên lạc để phối hợp với các địa phương triển khai được lực lượng thì cũng đã muộn. Các đối tượng có đủ thời gian để tẩu thoát hoặc di chuyển sang địa bàn khác.

“Trong quy định của Luật Khoáng sản có quy định về việc phối hợp giữa các tỉnh giáp ranh trong công tác quản lý, UBND tỉnh Nam Định cũng chỉ đạo các ngành chức năng của tỉnh phối hợp với tỉnh Thái Bình nhưng cho đến thời điểm hiện tại thì cũng chưa có kết quả”, ông Dương cho biết.

Cũng theo Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Xuân Trường, công tác ngăn chặn, xử lý tình trạng “cát tặc” trên địa bàn phải làm từng bước, biết là khó nhưng huyện sẽ tiếp tục làm. Mục tiêu trong thời gian tới sẽ cố gắng hạn chế tối đa tình trạng khai thác khoáng sản trái phép, còn ngăn chặn triệt để là việc cực kỳ khó khăn?!

Thiết nghĩ, UBND huyện Xuân Trường, Sở Tài nguyên & Môi trường cùng các cơ quan chức năng của tỉnh Nam Định cần tích cực vào cuộc, triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp, tăng cường sự phối hợp với các địa phương giáp ranh để ngăn chặn. Từ đó có biện pháp xử lý triệt để tình trạng khai thác khoáng sản trái phép gây mất đất sản xuất, bức xúc dư luận và thất thoát nguồn tài nguyên quốc gia như đã diễn ra trong thời gian qua.

Hoàng Thao