Với kết cấu 4 phần, nội dung cuốn sách chọn lọc một số bài viết, bài phát biểu, bài nói chuyện của Chủ tịch Hồ Chí Minh nhằm định hướng xây dựng nền văn hóa của nước Việt Nam độc lập, tự chủ, sánh vai cùng với các quốc gia khác trên thế giới; đồng thời là những chỉ dẫn cụ thể về các lĩnh vực của văn hóa, như: văn hóa nghệ thuật, báo chí, xuất bản; đạo đức, lối sống, thực hành đời sống mới; cách tuyên truyền, huấn luyện, cách nói, cách viết; giáo dục nền văn hóa mới; nâng cao kiến thức văn hóa cho nhân dân,…

Người khẳng định: “Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hằng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng”, “Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”.

Đối với văn hóa nghệ thuật, Người chỉ rõ: “Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận”; “Anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy”. Trên lĩnh vực văn hóa giáo dục, Người nhấn mạnh: “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”, do vậy cần phải đào tạo ra những công dân tốt và cán bộ tốt cho nước nhà.

Theo Người, những giáo viên “chịu cực khổ khó nhọc, hy sinh phấn đấu, để mở mang tri thức phổ thông cho đồng bào, để xây đắp nền văn hoá sơ bộ cho dân tộc” là những “anh hùng vô danh” của đất nước.

Người yêu cầu cán bộ, giáo viên, học sinh nắm vững quan điểm: “Học phải đi đôi với hành, lý luận phải liên hệ với thực tế” và lưu ý: “Trong việc giáo dục và học tập, phải chú trọng đủ các mặt: đạo đức cách mạng, giác ngộ xã hội chủ nghĩa, văn hoá, kỹ thuật, lao động và sản xuất”.

Đối với báo chí, xuất bản, Người yêu cầu cán bộ viết báo và xuất bản cần “phải có lập trường vững vàng: ta, bạn, thù thì viết mới đúng”. 

“Viết để nêu những cái hay, cái tốt của dân ta, của bộ đội ta, của cán bộ ta, của bạn ta. Đồng thời để phê bình những khuyết điểm của chúng ta, của cán bộ, của nhân dân, của bộ đội. Không nên chỉ viết cái tốt mà giấu cái xấu. Nhưng phê bình phải đúng đắn. Nêu cái hay, cái tốt, thì phải có chừng mực, chớ phóng đại. Có thế nào nói thế ấy”. Người đặt ra câu hỏi: “Viết cho ai xem?”, “Viết để làm gì?”, “Viết thế nào cho phổ thông dễ hiểu, ngắn gọn dễ đọc?”. Theo Người, viết sách, viết báo cũng cần phải lắng nghe ý kiến đóng góp của nhân dân.

Cuốn sách là tài liệu giá trị, giúp cán bộ, đảng viên và nhân dân hiểu rõ những giá trị cốt lõi trong tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa; đồng thời là cẩm nang để mỗi cán bộ, đảng viên không ngừng phấn đấu, rèn luyện, học tập đạo đức, văn hóa, góp phần khơi dậy tinh thần yêu nước, tự hào về truyền thống dân tộc, khát vọng xây dựng đất nước văn minh, giàu mạnh và anh hùng.

Nhân dịp kỷ niệm 134 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2024), đáp ứng nhu cầu bạn đọc, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật cũng đã tái bản một số ấn phẩm quý: Thế giới còn đổi thay nhưng tư tưởng Hồ Chí Minh sống mãi; Vừa đi đường vừa kể chuyện; Những mẩu chuyện về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh (2 tập).

Hoà Giang