Theo đó, Thường trực HĐND tỉnh Thanh Hoá chất vấn Phó Giám đốc phụ trách Sở Xây dựng Phan Lê Quang với nội dung, thời gian vừa qua, giá vật liệu xây dựng tăng cao, nguồn cung khan hiếm, ảnh hưởng rất lớn đến chi phí xây dựng, tiến độ thực hiện các dự án thi công và giải ngân vốn trên địa bàn tỉnh. 

Trong những năm gần đây, trên địa bàn tỉnh Thanh Hoá có rất nhiều dự án lớn đang triển khai như tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam, tuyến đường bộ ven biển và nhiều dự án giao thông lớn quan trọng có tính chất kết nối liên vùng liên huyện. Do đó, nhu cầu về vật liệu xây dựng là rất lớn.

Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua, giá vật liệu xây dựng tăng cao, nguồn cung khan hiếm ảnh hưởng rất lớn đến chi phí xây dựng tiến độ thực hiện các dự án thi công và giải ngân vốn đầu tư, nhất là đầu tư công trên địa bàn tỉnh. Vấn đề này đã và đang nhận được rất nhiều sự quan tâm đến từ các đại biểu HĐND tỉnh của cử tri và nhân dân trong tỉnh, nhất là sự quan tâm của cộng đồng doanh nghiệp.

Tại phiên chất vấn đã có 11 đại biểu nêu câu hỏi chất vấn, Phó Giám đốc phụ trách Sở Xây dựng đã trả lời các câu hỏi của các vị đại biểu HĐND tỉnh Thanh Hoá. Tham gia trả lời có Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hoá Lê Đức Giang phụ trách lĩnh vực.

Phó Giám đốc phụ trách Sở Xây dựng Phan Lê Quang cho biết, từ tháng 4/2021 đến nay trên địa bàn tỉnh giá các loại vật liệu xây dựng, nhiên liệu có nhiều biến động tăng giá, đặc biệt là cát, đá, xi măng, sắt thép, nhựa đường, nhiên liệu (xăng, dầu).

Trong đó, giá vật liệu xây dựng tháng 9/2022 giá cát tăng từ 15-33%, đá tăng từ 5-15%, gạch đất nung tăng từ 15-18%, thép tăng từ 37%, xi măng tăng 38%, dầu diezel tăng 76%, xăng tăng 97% so với năm 2020. Giá vật liệu xây dựng tăng cao, nguồn cung khan hiếm đã ảnh hưởng trực tiếp đến tổng mức đầu tư dự án, dự toán xây dựng, giá gói thầu xây lắp; gây ra nhiều khó khăn khi thực hiện các hợp đồng xây dựng, nhất là loại hình hợp đồng trọn gói, hợp đồng theo đơn giá cố định.

Trước thực trạng trên, Phó Giám đốc phụ trách Sở Xây dựng Phan Lê Quang đã trả lời nhiều câu hỏi của các đại biểu HĐND tỉnh Thanh Hoá liên quan đến tình trạng chênh lệnh giữa bảng giá vật liệu xây dựng do Sở Xây dựng và Sở Tài chính công bố và giá thị trường ảnh hưởng đến tiến độ đầu tư công trên địa bàn tỉnh. Nguyên nhân chủ quan dẫn đến sự biến động giá vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh; sự thiếu hụt nguyên liệu triển khai thực hiện các dự án và cách khắc phục để các dự án triển khai đúng tiến độ cũng như hỗ trợ doanh nghiệp triển khai thực hiện các dự án trong thời gian tới; kết quả công tác phối hợp giữa Sở Xây dựng với đơn vị liên quan trong việc bảo đảm thị trường vật liệu xây dựng hoạt động ổn định, lành mạnh và minh bạch…

Về nguyên nhân của sự biến động giá vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh, Phó Giám đốc phụ trách Sở Xây dựng Phan Lê Quang đã nêu bật một số nguyên nhân, trong đó nguyên nhân chủ yếu do nguồn cung và giá cả nguyên, nhiên liệu, vật liệu nhập khẩu phụ thuộc vào thị trường thế giới.

Giá xăng dầu tăng đột biến làm tăng giá vật liệu xây dựng, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến giá gói thầu xây lắp, gây ra nhiều khó khăn khi thực hiện các hợp đồng xây dựng, nhất là loại hình hợp đồng trọn gói, hợp đồng theo đơn giá cố định. Cùng với đó, trong thời gian qua trên địa bàn tỉnh triển khai thực hiện nhiều dự án giao thông lớn dẫn đến thiếu hụt nguồn cung vật liệu như đất đắp nền, cát san nền, nên giá vật liệu cát và đất đắp nền tăng cao…

Phó Giám đốc phụ trách Sở Xây dựng cũng nhấn mạnh nguyên nhân liên quan đến trách nhiệm trong công tác quản lý; sự chủ động của ngành chức năng trong việc dự báo nguồn cung vật liệu xây dựng chưa cao, chưa kịp thời và sát với yêu cầu thực tiễn dẫn đến thiếu hụt nguồn cung khiến giá vật liệu tăng đột biến. Cùng với đó, các chủ đầu tư, đơn vị tư vấn chưa quan tâm đúng mức đến việc khảo sát nguồn cung bảo đảm bảo yêu cầu thi công các dự án đầu tư.

Nhiều đại biểu HĐND tỉnh Thanh Hoá cũng đặt câu hỏi về giải pháp nào đảm bảo thị trường vật liệu xây dựng hoạt động ổn định, lành mạnh và minh bạch. Trả lời nội dung này, Phó Giám đốc phụ trách Sở Xây dựng cho biết, giải pháp số một là tăng nguồn cung để điều chỉnh giá phù hợp. Để làm được điều này, đối với các mỏ đang có phép hoạt đồng cần rà soát nâng công suất khai thác.

Cùng với đó, tỉnh Thanh Hoá cần đẩy nhanh tiến độ cấp phép các mỏ đất để bổ sung nguồn cung, đáp ứng kịp thời nguồn vật liệu san lấp cho công trình xây dựng. Đồng thời ưu tiên, khuyến khích, hướng dẫn các mỏ đá được cấp phép làm vật liệu xây dựng thông thường lắp đặt thêm dây chuyền sản xuất cát nhân tạo (cát nghiền từ đá, đặc biệt là sản xuất được cát xây trát) để tăng nguồn cát cho công trình xây dựng, giảm thiểu việc sử dụng cát tự nhiên cho công trình xây dựng, tiết kiệm tài nguyên khoáng sản, bảo vệ môi trường, bảo vệ an toàn công trình đê điều, bờ bãi sông.

Về quản lý giá vật liệu xây dựng, ông Phan Lê Quang nhấn mạnh giải pháp công bố giá vật liệu xây dựng theo quý, theo tháng làm cơ sở cho các huyện, thị xã, thành phố, các ban quản lý dự án đầu tư xây dựng và các đơn vị có liên quan thực hiện việc lập, điều chỉnh dự toán xây dựng công trình sát với mức giá thực tế trên thị trường. Cùng với đó tăng cường công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành từ Trung ương đến địa phương.

Phát biểu tại phiên chất vấn, ông Đỗ Trọng Hưng, Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch HĐND tỉnh Thanh Hoá nhấn mạnh, qua phiên chất vấn các địa phương, đơn vị nghiên cứu tiếp thu đầy đủ ý kiến của các vị đại biểu HĐND tỉnh triển khai có hiệu quả các giải pháp trước mắt và lâu dài nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập, những điểm nghẽn vượt qua khó khăn, góp phần xây dựng và phát triển thị trường, vật liệu xây dựng hoạt động ổn định, lành mạnh và minh bạch.

Trong đó, tập trung vào thực hiện ngay một số nhiệm vụ như sau, thứ nhất, phải tiếp tục đẩy nhanh tiến độ, rà soát các mỏ vật liệu xây dựng, nhất là các mỏ đất mỏ đá, mỏ cát mà nhất là cái mỏ đất san lấp. Chưa có trong quy hoạch để trình cấp có thẩm quyền bổ sung vào quy hoạch thăm dò, khai thác khoáng sản của tỉnh, đồng thời đẩy nhanh tiến độ cấp phép các mỏ đất. Để đấu giá bổ sung nguồn cung đáp ứng kịp thời nguồn vật liệu san lấp cho các dự án xây dựng trên địa bàn tỉnh.

Thứ hai, phải thực hiện việc điều tra, khảo sát để công bố công khai giá trữ lượng, sản lượng các mỏ vật liệu xây dựng trên địa bàn tỉnh, đảm bảo sát đúng với giá thị trường và công bố kịp thời với biến động của giá cả thị trường vật liệu xây dựng. Thường xuyên tổ chức kiểm tra yếu tố hình thành giá đối với hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục hàng hóa, dịch vụ thực hiện bình ổn giá của tổ chức, cá nhân trên địa bàn hàng hóa, dịch vụ thuộc thẩm quyền định giá của UBND tỉnh theo quy định tại khoản 3 điều 13 thông tư số 56 ngày 28/4/2014 của Bộ tài chính.

Thứ ba, phải tăng cường kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về giá, nguồn gốc, xuất xứ, chất lượng sản phẩm, xử lý kịp thời các hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật, đặc biệt là các mặt hàng thuộc diện kê khai giá như, xi măng, sắt thép. Kiểm tra việc niêm yết giá và bán theo giá niêm yết, kiểm tra việc giá bán thực tế và giá ghi trên hóa đơn thuế giá trị gia tăng của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh theo quy định. Kịp thời phát hiện và xử phạt, thậm chí xử lý theo quy định của pháp luật. Đơn vị không thực hiện kê khai giá.

Niêm yết giá không thể niêm yết giá theo quy định, giá bán thực tế khác so với giá ghi trên hóa đơn thuế giá trị gia tăng có biện pháp kiểm soát chặt chẽ hóa đơn chứng từ, nguồn gốc xuất xứ, ngăn chặn tình trạng hợp thức hóa khoáng sản trái phép. Các doanh nghiệp hoạt động khoáng sản chưa được cấp phép.

Thứ tư, yêu cầu các doanh nghiệp hoạt động khoáng sản, thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật trong quá trình khai thác, chế biến, kinh doanh khoáng sản, nhất là việc lập sổ sách hóa đơn chứng từ, thực hiện nghiêm việt lắp đặt trạm cân tại vị trí đưa khoáng sản, nguyên khai ra khỏi khu vực khai thác, lắp đặt camera giám sát tại các kho chứa để lưu giữ thông tin, số liệu liên quan theo đúng quy định.

Thứ năm, phải tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, khuyến khích việc nghiên cứu, chế biến, sử dụng các vật liệu xây dựng mới thay thế vật liệu xây dựng truyền thống như vật liệu thải, tro, xỉ, thạch cao làm vật liệu san lấp, cát nhân tạo thay thế cát tự nhiên, khuyến khích các doanh nghiệp đổi mới công nghệ đầu tư máy móc, thiết bị hiện đại để khai thác hiệu quả cam kết bảo vệ môi trường.

Cùng với đó, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Đỗ Trọng Hưng yêu cầu các doanh nghiệp hoạt động khoáng sản thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật trong quá trình khai thác, chế biến, kinh doanh khoáng sản, nhất là việc lập sổ sách, hóa đơn, chứng từ; thực hiện nghiêm việc lắp đặt trạm cân tại vị trí đưa khoáng sản nguyên khai ra khỏi khu vực khai thác, lắp đặt camera giám sát tại các kho chứa để lưu giữ thông tin, số liệu liên quan theo đúng quy định.

Ngoài ra, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Thanh Hoá cũng nhấn mạnh nhiệm vụ tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, khuyến khích việc nghiên cứu, chế biến, sử dụng các vật liệu xây dựng mới thay thế vật liệu xây dựng truyền thống như vật liệu thải tro xỉ, thạch cao làm vật liệu san lấp, cát nhân tạo thay thế cát tự nhiên. Khuyến khích các doanh nghiệp đổi mới công nghệ, đầu tư máy móc, thiết bị hiện đại để khai thác hiệu quả gắn với bảo vệ môi trường.

Hà Anh