Dừng loạt dự án khổng lồ để kiểm soát nợ

Đó là một phần trong 2 tỷ USD mà Zambia đã hủy trong các khoản vay chưa giải ngân từ các chủ nợ nước ngoài, ngay trước khi các bên cho vay song phương chính thức của họ đồng ý cung cấp khoản giảm nợ cho quốc gia Nam Phi vào cuối tuần trước.

Theo tờ South China Morning Post, Zambia thông báo rằng họ đã ngừng xây dựng và khôi phục một số con đường, đường cao tốc cũng như các dự án công nghệ và thông tin, hầu hết được tài trợ bởi Ngân hàng Exim Bank Trung Quốc, sau khi ngân hàng này gặp thách thức trong việc thanh toán các khoản vay.

“Bên cạnh quá trình tái cơ cấu nợ, Chính phủ Cộng hòa Zambia đã thực hiện các biện pháp để giải quyết các thách thức nợ hiện tại. Nội các, tại phiên họp hôm 28/7 đã thực hiện các biện pháp để ngừng một số dự án được tài trợ bằng vốn vay”, Bộ Tài chính và Kế hoạch Quốc gia Zambia thông báo hôm 30/7.

Hơn nữa, đại diện Bộ này cho biết một số dự án quan trọng sẽ được xác định lại phạm vi để cho phép các phần quan trọng được hoàn thành bằng cách sử dụng các nguồn ngân sách được phân bổ trong trung hạn.

Đại diện Bộ cho biết họ đã bắt đầu các cuộc đàm phán với các chủ nợ và nhà thầu để chính thức hóa việc hủy bỏ hợp đồng xây dựng.

Trong số các dự án bị hủy bỏ có cả dự án khôi phục một đường cao tốc lớn - đường cao tốc hai chiều Lusaka - Ndola trị giá 1,2 tỷ USD do Tập đoàn Jiangxi của Trung Quốc tài trợ. Zambia đã giao hẹn với China Jiangxi để hủy bỏ 157 triệu USD cho các khoản vay chưa giải ngân.

Các dự án kỹ thuật số, chẳng hạn như Smart Zambia giai đoạn II và hệ thống phát sóng truyền hình kỹ thuật số mặt đất ở Zambia giai đoạn II và III, cũng bị dừng lại khi quốc gia này tiến hành ngăn chặn khủng hoảng nợ.

Zambia cho biết họ đã thông báo cho những bên cho vay Trung Quốc và nhà thầu về phương án hủy dư nợ chưa giải ngân đối với 14 dự án.

Nước này sẽ ngừng giải ngân 333,2 triệu USD cho Smart Zambia giai đoạn II, đang được thực hiện bởi Huawei Technologies và được tài trợ bởi Ngân hàng Trung Quốc Exim Bank.

Giai đoạn đầu của dự án bao gồm xây dựng trung tâm dữ liệu quốc gia và trung tâm đào tạo nhân tài công nghệ thông tin và truyền thông. Huawei đã phát triển hệ thống băng thông rộng quốc gia của Zambia để tăng cường cung cấp dịch vụ công trong các giai đoạn tiếp theo.

Nước này cũng đã yêu cầu Ngân hàng Exim Bank Trung Quốc hủy bỏ 159 triệu USD dành để tài trợ cho việc xây dựng doanh trại quân đội Chalala ở Thủ đô Lusaka.

Hàng loạt nước lớn cam kết xoá nợ cho Zambia

Bên cạnh các khoản vay của Trung Quốc, Zambia cũng có kế hoạch hủy các khoản vay do Ngân hàng Standard Chartered của Anh ứng trước để xây dựng đập Kafulafuta trị giá 381,7 triệu USD, trong đó 224,6 triệu USD đã được giải ngân. Vụ việc còn lại là một thỏa thuận trị giá hàng triệu đô-la liên quan đến Ngân hàng Discount Israel tài trợ cho máy bay và thiết bị quân sự.

Năm 2020, Zambia trở thành quốc gia châu Phi đầu tiên vỡ nợ trong đại dịch Covid-19 khi không thanh toán được 17 tỷ USD nợ nước ngoài, bao gồm cả trái phiếu mệnh giá 3 tỷ USD. Zambia nợ các nhà cho vay Trung Quốc khoảng 6 tỷ USD, vốn đã đầu tư vào xây dựng các dự án lớn, bao gồm sân bay, đường cao tốc và đập thuỷ điện.

Ngoài việc hủy hợp đồng và ngừng giải ngân các khoản vay, Zambia đã nhận được khoản ân giảm sau khi các chủ nợ chính thức do Trung Quốc và Pháp đứng đầu đồng ý cung cấp khoản giảm nợ. Quyết định này mở đường cho đất nước tiếp cận Khoản cứu trợ 1,4 tỷ USD từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF. Tuy nhiên, Zambia phải tìm kiếm sự cứu trợ tương tự từ các chủ nợ tư nhân với con số hơn 3 tỷ USD mà nước này nợ các chủ sở hữu Eurobond.

Zambia đã tìm cách xóa nợ từ Nhóm 20 quốc gia giàu có nhất và các chủ nợ tư nhân hàng đầu trong Khuôn khổ mới của G20 để giúp hơn 70 quốc gia đang phát triển tái cơ cấu và giảm bớt nợ sau Covid. Quá trình này cho phép các chủ nợ cùng đàm phán lại nợ nước ngoài của mình.

Ủy ban chủ nợ chính thức của Zambia - do Trung Quốc và Pháp đồng chủ tịch với Nam Phi làm Phó Chủ tịch và bao gồm các nhân viên của IMF và Ngân hàng Thế giới đã họp vào ngày 18/7, nơi họ cam kết đề nghị xóa nợ cho Zambia.

Giám đốc điều hành IMF Kristalina Georgieva hoan nghênh động thái của các chủ nợ chính thức cung cấp bảo đảm tài chính, dọn đường cho một chương trình quỹ, nói rằng điều này cho thấy "tiềm năng của Khuôn khổ chung G20 về xử lý nợ để cung cấp cho các quốc gia tham gia cách giải quyết các vấn đề nợ của họ".

Bà Georgieva nói: “Việc cung cấp các đảm bảo tài chính này sẽ cho phép ban điều hành IMF xem xét phê duyệt một chương trình do quỹ hỗ trợ cho Zambia và nhận được nhiều nguồn tài chính cần thiết từ các đối tác phát triển của Zambia”.

"Trong bối cảnh mức nợ tăng cao và các điều kiện tài chính thắt chặt, tôi cũng mong muốn Khuôn khổ chung được thực thi cho các quốc gia khác đang gặp vấn đề về nợ”, Giám đốc điều hành IMF nói thêm.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Zambia Situmbeko Musokotwane cho biết nước này sẽ "tiếp tục làm việc với cả chủ nợ chính thức và tư nhân để thống nhất về các điều khoản tái cơ cấu nợ phù hợp với nguyên tắc đối xử tương xứng".

Khuôn khổ chung nhằm giúp các quốc gia vượt qua cơn bão Covid-19 bằng cách xóa nợ và tái cơ cấu, nhưng ngoài Zambia, chỉ có Ethiopia và Cộng hoà Chad đăng ký tham gia kế hoạch, thì hầu hết các quốc gia lo ngại rằng bằng cách tìm kiếm cứu trợ, xếp hạng tín dụng của họ sẽ bị các cơ quan hạ cấp theo xếp hạng.

Sơn Tùng (Theo SCMP)