Nhiều người dân Zimbabwe đang mấp mé trên “bờ vực thẳm” do giá cả tăng cao và đồng nội tệ suy giảm nhanh chóng, điều này khiến người ta nhớ đến mức lạm phát kỷ lục thế giới lên tới 5 tỷ% mà quốc gia Nam Phi này đã trải qua vào năm 2008.

Theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, Zimbabwe ghi nhận mức siêu lạm phát tăng từ 191% trong tháng 6 lên 257% trong tháng 7/2022.

Ngay giữa lòng thủ đô – nơi được coi như địa điểm khấm khá, sầm uất của một quốc gia, tuy nhiên phần lớn trong số hơn 2,4 triệu người dân phải tự tìm nước sinh hoạt vì tình trạng thiếu nước dai dẳng.

Nội tệ rệu rã, nhưng đồng tiền vàng rất giá trị

Năm 2009, Zimbabwe đã phải từ bỏ đồng nội tệ bị lạm phát làm mất giá trị và thay vào đó sử dụng ngoại tệ, phần lớn là USD. Đến năm 2019, Chính phủ Zimbabwe áp dụng trở lại đồng nội tệ, nhưng đồng tiền này cũng một lần nữa mất giá nhanh chóng.

Đồng nội tệ của Zimbabwe đã giảm 69% xuống còn 352,06 ZWL so với USD trong năm nay.

Tháng trước, chính quyền của Tổng thống Emmerson Mnangagwa đã thực hiện một bước chưa từng có khi chỉ định đồng tiền vàng là tiền mặt hợp pháp nhằm ngăn chặn sự lặp lại của thảm họa kinh tế này.

Theo Ngân hàng Dự trữ Zimbabwe, đồng xu 22 carat sẽ giúp kiểm soát lạm phát đang gia tăng và ổn định tiền tệ của đất nước. Giá trị của tiền xu sẽ được xác định bởi giá vàng trên thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, với thu nhập đơn cử chỉ bằng 1 USD, 2 USD, sự lấp lánh của những đồng tiền vàng này là điều khó nhiều người dân nghèo đói có thể với tới. Điều này ắt hẳn là nỗi trăn trở của rất nhiều người dân Zimbabwe đang vật lộn mỗi ngày để kiếm sống.

Mặc dù giá đồng tiền xu rất đắt với mức giá trung bình trên dưới 2.000 USD/đồng xu vàng, thống đốc ngân hàng trung ương John Mangudya cho biết loại tiền đặc biệt này sẽ có tác động “giảm lạm phát nhỏ giọt”, giúp ích cho dân số có thu nhập trung bình.

Người đàn ông bình thường sẽ được hưởng lợi nhiều hơn từ sự ổn định do những đồng tiền vàng này đem lại. Ở đâu có sự ổn định, đồng tiền ắt có giá trị và bình ổn về giá cả, ông Mangudya tuyên bố trước lễ ra mắt đồng tiền vàng – giá trị như một đồng nội tệ.

Vào tháng 11 tới, ông dự kiến rằng Ngân hàng trung ương sẽ lên kế hoạch giới thiệu các mệnh giá tiền vàng nhỏ hơn nhằm tạo điều kiện cho người dân nghèo đến cơ bản cũng có thể sử dụng như một cơ chế tiết kiệm. Các đồng tiền vàng có mệnh giá nhỏ hơn sẽ là 1/5 ounce vàng, 1/4 ounce vàng và 10% một ounce vàng.

“Thu nhập thấp, tiền đâu ra mà mua vàng?”

Ở vùng ngoại ô Mabvuku nghèo khó của Harare, Zimbabwe ông Jeffrey Carlos làm nhân viên bảo vệ hàng đêm tại một nhà thờ trước khi về nhà vẫn cố nán lại phụ giúp vợ lấy nước đem đi bán. Ông Carlos may mắn có một cái giếng trong khu nhà cho thuê, cho phép gia đình có đủ nước để bán cho những người hàng xóm để kiếm thêm thu nhập.

Người cha 50 tuổi của 3 đứa trẻ nói: "Nếu may mắn, chúng tôi có thể bán tới 12 xô nước (mỗi ngày) với giá 2 USD (~47.000VND). Ông khẳng định rằng số tiền đó gần đủ để trang trải chi phí ăn uống hàng ngày của gia đình".

Tại Zimbabwe, rất nhiều người lao động nghèo chia sẻ rằng họ khó có thể mua được một bữa ăn, chứ chưa nói đến việc kiếm đủ tiền để tiết kiệm.

“Tôi sẽ lấy đâu ra tiền để mua những đồng tiền vàng? Thực tế, chúng không dành cho những con người thống khổ như chúng tôi. Khó khăn chồng chất khó khăn, cơm ăn ba bữa tôi còn phải chật vật”, ông Carlos chia sẻ với Associated Press trong lần ra giếng lấy nước.

“Tiền vàng là một kế hoạch dành cho giới thượng lưu. Người giàu ngày càng giàu hơn, người nghèo ngày càng nghèo đi ”, Gift Mugano, giáo sư kinh tế phát biểu trong một cuộc tranh luận trực tuyến có tiêu đề:“ Có vàng trong đồng tiền không? ”

Với rất nhiều người Zimbabwe nặng gánh mưu sinh mỗi ngày, người ta đặt ra câu hỏi liệu những đồng tiền vàng có giúp được gì cho họ hay không.

Prosper Chitambara, một nhà kinh tế học tại Harare cho rằng hầu hết mọi người dân đang tồn tại để sinh tồn vì lạm phát, tiền tiết kiệm là điều thật xa vời với họ.

Trong khi đó, một nhân viên trông coi qua đêm cho quán bar và nhà thờ chỉ kiếm được khoảng 100 USD một tháng. Số tiền đó hầu như không đủ để trả tiền thuê nhà, học phí và các nhu cầu cơ bản khác. Đôi khi, quẫn túng, anh phải đổi nước lấy đồ ăn.

Bà Christwish, 43 tuổi, chuẩn bị bữa tối trong ngày - bữa ăn chủ yếu là ngô và rau hái từ một khu vườn nhỏ tại nhà. Do Zimbabwe bị cắt điện kéo dài, trẻ em làm bài tập về nhà bên ngọn nến, mặc dù cha mẹ chúng ép chúng sử dụng nó một cách tiết kiệm.

Để nấu ăn, gia đình này phải trả đến 1 USD cho một bó củi nhỏ, đủ để nấu một bữa ăn đơn giản”, cô Christwish than thở.

“Lần cuối cùng chúng tôi ăn bánh mì với bơ thực vật vào ngày Giáng sinh,” bà nói. "Bây giờ chúng tôi chỉ có thể ngắm nhìn những thứ này trong các cửa hàng, chứ chưa nói gì đến thưởng thức chúng”.

Lê Na (Theo AP)