15 năm Hà Nội xây dựng nông thôn mới: Hành trình từ ý Đảng - lòng dân

Từ nông thôn mới đến nông thôn mới kiểu mẫu

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Xuân Đại, năm 2010, khi Hà Nội triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, khu vực nông thôn Thủ đô còn rất nhiều khó khăn. Khi đó trung bình mỗi xã chỉ đạt 1/19 tiêu chí nông thôn mới, thu nhập của người dân nông thôn khoảng 13 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ hộ nghèo chiếm 11,25%.

Trước thách thức đó, TP Hà Nội đã chọn những khâu đột phá để thực hiện và phân kỳ trong 3 giai đoạn. Theo đó, giai đoạn đầu tiên (2010 - 2015), Thành phố dồn lực đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ ở khu vực nông thôn; ưu tiên các xã khó khăn sau khi Hà Nội mở rộng địa giới hành chính.

Đến giai đoạn tiếp sau (2016 - 2020), Thành phố đẩy mạnh phát triển nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp hữu cơ; thúc đẩy các chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ nông sản; phát triển nông nghiệp gắn với du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm để gia tăng thu nhập, cải thiện cuộc sống cho người dân nông thôn.

Bước sang giai đoạn 3 (2021 - 2025), trên cơ sở Bộ tiêu chí toàn quốc, Hà Nội đã chủ động xin ý kiến của một số bộ, ngành để lựa chọn và xây dựng một số tiêu chí cao hơn cho nông nghiệp, nông thôn Thủ đô; từ đó phát triển nông thôn theo định hướng đô thị hóa.

Trải qua 15 năm nỗ lực phấn đấu không ngừng, cuối tháng 9/2025, Hà Nội đã vinh dự được Thủ tướng Chính phủ công nhận “Thành phố hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới năm 2024”, về đích sớm trước 1 năm mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành phố đề ra.

Đặc biệt, Hà Nội trở thành địa phương dẫn đầu cả nước trong phong trào xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao và kiểu mẫu. Các chỉ tiêu đề ra cho cả nhiệm kỳ 2021- 2025 đều vượt kế hoạch; mức chênh lệch thu nhập giữa nông thôn và thành thị thu hẹp từ 1,73 lần (năm 2020) còn 1,47 lần (năm 2024); thu nhập bình quân khu vực nông thôn đạt 74,3 triệu đồng/người/năm - gấp 1,33 lần so với năm 2020, góp phần nâng cao rõ rệt đời sống vật chất, tinh thần nhân dân.

Ông Nguyễn Xuân Đại cho biết thêm, trước thời điểm thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp (1/7/2025), Hà Nội có 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, 229 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, 109 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu; 6/18 huyện, thị xã hoàn thành xây dựng nông thôn mới nâng cao.

Đáng chú ý, phong trào xây dựng nông thôn mới đã khơi dậy sức sáng tạo ở cơ sở, từ đó xuất hiện nhiều mô hình hay, cách làm hiệu quả. Tiêu biểu là các mô hình: “Sáng - xanh - sạch - đẹp - an toàn” được triển khai rộng khắp các xã: Đông Anh, Gia Lâm, Đan Phượng; mô hình tập trung chỉnh trang đường làng, trồng hoa, lắp đèn chiếu sáng, xây hàng rào xanh, gắn camera an ninh; mô hình “Vườn mẫu”, “Nhà sạch - vườn đẹp” ở các xã: Phúc Thọ, Thạch Thất, Thanh Oai... đã biến những mảnh vườn tạp thành vườn cây ăn quả, rau hữu cơ, làm đẹp cảnh quan, trở thành điểm nhấn văn hóa, du lịch...

Ông Nguyễn Xuân Đại nhấn mạnh, sau 15 năm triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, Hà Nội đã đạt được những thành tựu vượt bậc, không chỉ làm thay đổi diện mạo nông thôn mà còn khẳng định vai trò là trung tâm kinh tế - văn hóa lớn của cả nước. Những kết quả đạt được đã khẳng định hành trình nỗ lực không ngừng của Hà Nội trong suốt 15 năm với sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Thành ủy, HĐND, UBND thành phố, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự đồng lòng, chung sức từ nhân dân.

Hình thành tầng lớp nông dân văn minh, hiện đại

Phát biểu tại Lễ công bố Quyết định của Thủ tướng Chính phủ công nhận thành phố Hà Nội hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới năm 2024, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh nêu rõ, hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới không phải là điểm kết thúc, mà là bước khởi đầu cho chặng đường phát triển mới. Trong bối cảnh tổ chức sắp xếp đơn vị hành chính theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Hà Nội tiếp tục xác định nông nghiệp, nông dân, nông thôn là nền tảng quan trọng trong tiến trình phát triển.

Thời gian tới, TP Hà Nội sẽ tiếp tục quán triệt, triển khai đầy đủ các chủ trương, chính sách của Trung ương; nghiên cứu, ban hành các cơ chế đặc thù để nâng cao chất lượng xây dựng nông thôn mới theo hướng đô thị hóa. Phát triển kinh tế nông thôn bền vững, hiện đại; tái cơ cấu ngành nông nghiệp, xây dựng chuỗi giá trị, thúc đẩy liên kết “4 nhà”; phát triển nông nghiệp sinh thái, hữu cơ, tuần hoàn gắn với du lịch.

Hà Nội cũng sẽ đẩy mạnh đầu tư cho giáo dục, y tế, văn hóa, khoa học - công nghệ, hình thành tầng lớp nông dân văn minh, hiện đại, thích ứng với chuyển đổi số. Đồng thời, chú trọng bảo vệ môi trường trong xây dựng nông thôn mới, phát triển không gian sống xanh - sạch - đẹp, xây dựng Thủ đô hài hòa với thiên nhiên, đáng sống cho các thế hệ mai sau.

Được biết, Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới Hà Nội đang tham mưu để Thành phố xây dựng chương trình, kế hoạch thực hiện cho giai đoạn 2026 - 2030. Hà Nội xác định xây dựng nông thôn mới hướng đến mục tiêu thay đổi toàn diện, làm cho nông thôn trở thành nơi đáng sống, xứng đáng với vị thế trái tim của cả nước…

* Bài viết có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội