71 năm Ngày Giải phóng Thủ đô: Hà Nội bứt phá từ ‘phố nhỏ’ thành đại đô thị xanh, hiện đại và hạnh phúc!

Kỷ niệm 71 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 – 10/10/2025) cũng là thời điểm Hà Nội đang gấp rút hoàn thiện những bước chuẩn bị cuối cùng cho Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025–2030 - kỳ đại hội được đánh giá có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, mở ra giai đoạn phát triển mới của Thủ đô trong bối cảnh đất nước bước vào thời kỳ hội nhập sâu và đổi mới mạnh mẽ.

Chưa bao giờ Hà Nội hội tụ đầy đủ điều kiện phát triển như hiện nay

Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong khẳng định: “Chưa bao giờ Hà Nội hội tụ đầy đủ điều kiện về chính trị, pháp lý và xu thế phát triển như hiện nay”.

Theo ông Nguyễn Văn Phong, về chính trị, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 05/5/2022, xác định phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn 2045, với các mục tiêu, chỉ tiêu và sáu nhóm giải pháp cụ thể. Trên cơ sở đó, Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua Luật Thủ đô (sửa đổi) năm 2024, tạo hành lang pháp lý đặc thù, vượt trội, giúp Hà Nội khai thác tốt hơn tiềm năng, đóng góp nhiều hơn cho cả nước.

Cùng với đó, hai quy hoạch cấp chiến lược — Quy hoạch phát triển Thủ đô tổng thể và Đồ án điều chỉnh Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô đến năm 2045, tầm nhìn 2065 — đã được phê duyệt, đặt nền cho quá trình phát triển đô thị hiện đại, đồng bộ và xanh.

Ông Phong nhấn mạnh: “Hà Nội hiện có đầy đủ điều kiện về thể chế, quy hoạch và nguồn lực cho cả giai đoạn dài phía trước. Trung ương đã tháo gỡ nhiều cơ chế, chính sách, tạo điều kiện để thành phố phát huy nguồn lực trí tuệ, con người — yếu tố then chốt quyết định sự bứt phá trong thập kỷ tới”.

Hạ tầng “đi trước mở đường” cho thập kỷ phát triển mới

Sau ngày 10/10/1954, Hà Nội chỉ có diện tích 152 km², dân số khoảng 53 vạn người, hạ tầng yếu kém, giao thông chủ yếu bằng xe đạp, tàu điện bánh sắt và đường đất.

71 năm sau, Thủ đô đã mở rộng lên hơn 3.300 km², dân số gần 9 triệu người, là trung tâm chính trị – hành chính quốc gia, đầu tàu phát triển vùng Đồng bằng sông Hồng, đóng góp hơn 13% GDP cả nước.

Diện mạo đô thị thay đổi toàn diện với hàng loạt công trình hạ tầng khung: Các tuyến vành đai 2, 3, 4, những cầu vượt sông Hồng như Nhật Tân, Vĩnh Tuy 2, Đông Trù, Thanh Trì, Mai Dịch – Nam Thăng Long; các tuyến metro và xe buýt điện được đưa vào vận hành.

Tỷ lệ đô thị hóa của Hà Nội đạt gần 60%, cao nhất cả nước. Không gian đô thị được mở rộng về phía Đông, Tây và Bắc sông Hồng — nơi đang hình thành những đô thị vệ tinh như Đông Anh, Hòa Lạc, Gia Lâm, Sóc Sơn, tạo động lực phát triển mới cho thành phố.

Trong Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XVIII, hạ tầng giao thông được xác định là đột phá trọng tâm, là “xương sống” của phát triển đô thị và kết nối vùng Thủ đô.

Trong 5 năm qua, Hà Nội đã hoàn thành nhiều công trình giao thông trọng điểm trong khu vực nội đô, góp phần giảm ùn tắc và cải thiện chất lượng dịch chuyển đô thị. Nổi bật là việc vận hành tuyến metro Cát Linh – Hà Đông, tuyến số 3 Nhổn – ga Hà Nội (đoạn trên cao), mở mới các tuyến xe buýt, xe buýt điện, đồng thời khởi công tuyến Vành đai 4 – Vùng Thủ đô, các trục Pháp Vân – Cầu Giẽ – Vành đai 3, cầu Tứ Liên, Ngọc Hồi, cùng nhiều dự án đường hướng tâm.

Trong nhiệm kỳ 2025–2030, thành phố xác định: Khép kín toàn bộ 7 tuyến vành đai (1, 2, 2,5, 3, 3,5, 4 và 5); hoàn thành Vành đai 4 trước 2027, khởi công Vành đai 5 trong quý IV/2027.

Xây dựng 7 cầu vượt sông Hồng gồm Tứ Liên, Trần Hưng Đạo, Thượng Cát, Hồng Hà, Mễ Sở, Ngọc Hồi, Vân Phúc; phát triển trục sông Hồng thành không gian biểu tượng mới của Thủ đô.

Xây dựng các trục kết nối vùng, như tuyến Mỹ Đình – Bái Đính – Ba Sao, đường nối Sân bay Gia Bình, hoàn thiện Vành đai 3,5.

Đầu tư khoảng 100 km đường sắt đô thị (các tuyến số 2, 3, 5) và đưa giao thông công cộng trở thành trung tâm trong quy hoạch phát triển…

Phối cảnh một số cây cầu vượt sông Hồng đang được triển khai xây dựng

Bên cạnh thành tựu, hệ thống hạ tầng Thủ đô vẫn còn những “nút thắt” cố hữu, tỷ lệ sử dụng giao thông công cộng hiện mới đạt khoảng 18–20%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu 50% vào năm 2030. Nhiều dự án metro và vành đai vẫn chậm tiến độ; ùn tắc, ngập úng cục bộ, ô nhiễm không khí, quá tải trường học – bệnh viện là những vấn đề nổi cộm.

Ông Nguyễn Văn Phong thừa nhận: “Một số tồn tại kéo dài nhiều năm, chưa được khắc phục triệt để, đòi hỏi thành phố phải có giải pháp đột phá, sáng tạo và quyết liệt hơn”.

Những đợt mưa lớn, ngập úng gần đây cho thấy hệ thống hạ tầng Hà Nội đang chịu áp lực lớn từ biến đổi khí hậu. Thành phố xác định phải chuyển từ tư duy “chống ngập” sang “thích ứng chủ động”, đồng bộ giữa hạ tầng tiêu thoát nước, hồ điều hòa, không gian xanh và giao thông đô thị.

Cùng với đó, Hà Nội thúc đẩy chuyển đổi năng lượng – giao thông xanh, phát triển xe buýt điện, giao thông phi phát thải, và quản lý đô thị bằng nền tảng số, tiến tới mô hình “Thành phố thông minh thích ứng khí hậu”.

Theo lãnh đạo Thành ủy, Đại hội XVIII không chỉ định ra phương hướng 5 năm, mà còn đặt nền cho tầm nhìn đến năm 2065. Văn kiện đại hội được thiết kế để mọi người dân, doanh nghiệp có thể “hiểu – giám sát – thụ hưởng”.

Hướng tới Thủ đô văn minh, hiện đại và hạnh phúc

71 năm sau ngày giải phóng, Hà Nội đã đi một chặng đường dài - từ “phố nhỏ” ven sông Hồng trở thành siêu đô thị hiện đại, có tầm ảnh hưởng quốc gia và khu vực. Nhưng như Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Nguyễn Văn Phong khẳng định, “mục tiêu cuối cùng của mọi chính sách phát triển vẫn là vì hạnh phúc của nhân dân”.

Từ tư duy đến hành động, từ quy hoạch đến hạ tầng, Hà Nội đang hướng tới một tầm nhìn xuyên suốt: Văn minh – hiện đại – hạnh phúc. Những cây cầu mới, tuyến metro, tuyến vành đai và không gian sông Hồng không chỉ là công trình giao thông, mà là biểu tượng của ý chí đổi mới, khát vọng vươn lên của Thủ đô ngàn năm văn hiến.

Với nền tảng chính trị – pháp lý vững vàng, quy hoạch dài hạn, cùng tinh thần đồng lòng của Đảng bộ và nhân dân, Hà Nội đang bước vào thời kỳ phát triển mới — nơi hạ tầng không chỉ “đi trước mở đường”, mà còn mở ra tương lai của một Thủ đô đáng sống, bền vững và hạnh phúc.