80 năm hành trình tri thức: Khi sách giáo khoa kể câu chuyện lịch sử Việt Nam

Gian trưng bày của Bộ GD&ĐT rộng gần 400m², tái hiện hành trình giáo dục Việt Nam qua các chặng:1945-1954; 1954-1975; 1975-1986; 1986-nay; giai đoạn "sánh vai cường quốc năm châu và hợp tác quốc tế.

Giai đoạn 1945 - 1954: Thành tựu nổi bật nền giáo dục Việt Nam những năm đầu sau Cách mạng tháng Tám thành công và những năm kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược là phong trào thi đua "Diệt giặc dốt", chống mù chữ; trong đó diễn ra cải cách giáo dục lần thứ nhất năm 1950.

Giai đoạn 1954 - 1975: Nền giáo dục Việt Nam trong thời kỳ xây dựng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất đất nước, trong đó diễn ra cải cách giáo dục lần thứ hai năm 1956.

Giai đoạn 1975 - 1986: Nền giáo dục Việt Nam trong thời kỳ đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội trên phạm vi cả nước, trong đó diễn ra cải cách giáo dục lần thứ ba năm 1979.

Giai đoạn 1986 đến nay: Nền giáo dục Việt Nam thời kỳ đổi mới, trong đó diễn ra công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo từ năm 2013.

Kỷ nguyên vươn mình đột phá phát triển giáo dục và đào tạo: những định hướng hiện đại hóa, đột phá phát triển giáo dục và đào tạo trong kỷ nguyên mới.

Những bộ sách giáo khoa, tài liệu học tập của NXBGDVN được đặt trong từng giai đoạn, như thể kể lại câu chuyện đất nước bằng chính sự thay đổi của tri thức.

Cuốn sách mỏng manh in trên giấy vàng úa những năm kháng chiến, bộ sách đồng bộ sau ngày đất nước thống nhất, hay sách giáo khoa mới theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018… tất cả xếp cạnh nhau như một dòng chảy. Người xem có thể hình dung ra lớp lớp học sinh, thầy cô đã đi qua những giai đoạn gian nan lẫn thời kỳ đổi mới, cùng chia sẻ một “ngôn ngữ” chung: tri thức từ trang sách.

Sáng tạo để kiến thiết: Xuất bản và sức mạnh mềm

Nằm trong khu 12 lĩnh vực công nghiệp văn hóa, không gian “Sáng tạo để kiến thiết” do Cục Xuất bản, In và Phát hành tổ chức lại mở ra một góc nhìn khác: sách không chỉ phục vụ học tập, mà còn là sức mạnh mềm của quốc gia.

Khu vực trưng bày “Xuất bản Việt Nam – 80 năm xây dựng, phát triển và hội nhập” được chia thành bốn phân khu: từ xuất bản, in đến phát hành. NXBGDVN hiện diện với gian độc lập, không phô trương, nhưng đủ để gợi nhớ rằng: hơn nửa thế kỷ qua, đây là đơn vị in dấu ấn sâu đậm trong hành trình học tập của hàng triệu học sinh Việt Nam.

Tại triển lãm, NXBGDVN giới thiệu nhiều sản phẩm đặc sắc:

Sách giáo khoa qua các thời kỳ – từ những bộ sách đầu tiên sau Cách mạng Tháng Tám đến sách mới nhất theo Chương trình 2018.

Sách bằng tiếng dân tộc thiểu số – minh chứng cho nỗ lực đưa tri thức đến với mọi trẻ em, đồng thời giữ gìn bản sắc ngôn ngữ Việt Nam đa dạng.

Sách tham khảo và học liệu chuyên sâu – nhiều cuốn từng đoạt giải thưởng, có giá trị nghiên cứu cao.

Sản phẩm số và học liệu điện tử – biểu hiện rõ nét của thời kỳ chuyển đổi số, đưa sách vượt khỏi khuôn giấy để đến với học sinh, giáo viên ở bất cứ đâu.

Ở góc nhìn nào đó, triển lãm lần này giống như một “bảo tàng sống” của tri thức. Người xem không chỉ thấy sách, mà thấy cả câu chuyện Việt Nam đã nỗ lực thế nào để mọi trẻ em, dù ở miền núi hay thành thị, đều có một cuốn sách giáo khoa đặt trên bàn học.

Điểm nhấn khác trong chương trình là buổi tọa đàm “Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam trong sự nghiệp phát triển văn hóa đọc cho học sinh – sinh viên” (ngày 29/8). Sự góp mặt của những gương mặt quen thuộc trong giới văn học – giáo dục như nhà thơ Trần Đăng Khoa, PGS.TS Nguyễn Đăng Điệp, PGS.TS Nguyễn Văn Tùng, Phó Tổng biên tập NXBGDVN… hứa hẹn sẽ mở ra những góc nhìn mới về văn hóa đọc trong bối cảnh công nghệ chi phối mạnh mẽ đời sống giới trẻ.

Ở đó, câu chuyện không chỉ xoay quanh sách giáo khoa – mà rộng hơn là làm thế nào để học sinh, sinh viên không xa lạ với việc đọc, để văn hóa đọc vẫn là nền tảng cho tư duy và nhân cách.

Triển lãm thành tựu đất nước lần này là dịp tổng kết chặng đường dài của dân tộc, nhưng cũng gợi mở một câu hỏi: 80 năm qua, chúng ta đã đi xa đến đâu và sẽ đi tiếp như thế nào?

Đối với NXBGDVN, câu trả lời nằm ngay trên những trang sách: vẫn tiếp tục là cầu nối đưa tri thức đến từng thế hệ, nhưng không chỉ dừng ở in ấn, mà còn ở sáng tạo số, ở việc khơi dậy thói quen đọc, ở hành trình hội nhập với thế giới.

Bởi nếu độc lập mang lại tự do, thì tri thức mới chính là nền tảng để biến tự do thành hạnh phúc. Và sách những người bạn thầm lặng suốt 80 năm qua vẫn sẽ tiếp tục đồng hành trên con đường đi tới tương lai của Việt Nam.