95% rác thải sinh hoạt đô thị sẽ được xử lý đạt chuẩn trong 5 năm tới

Những năm qua, bằng việc áp dụng nguyên tắc Pareto, tập trung quản lý 20% cơ sở có nguy cơ gây ô nhiễm cao để kiểm soát 80% nguy cơ môi trường, ngành Môi trường đã chuyển từ thế bị động sang chủ động phòng ngừa, ứng phó sự cố.

Đến nay, 94,1% khu công nghiệp hoạt động có hệ thống xử lý nước thải tập trung; 31,5% cụm công nghiệp và 16,6% làng nghề đã đầu tư hệ thống xử lý đạt yêu cầu, từng bước hình thành mô hình phát triển gắn với bảo vệ môi trường.

Các khu liên hợp xử lý chất thải quy mô lớn hình thành ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và nhiều địa phương, 7 nhà máy đốt rác phát điện vận hành. Năm 2024, tỷ lệ thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt đô thị đạt 97,26%, tỷ lệ chôn lấp giảm xuống 64%; chất thải nguy hại được xử lý đạt 98,06%. Công tác kiểm soát nhập khẩu phế liệu siết chặt, lượng phế liệu tồn tại cảng biển giảm mạnh.

Quản lý chất lượng môi trường cũng được đẩy mạnh, tỷ lệ che phủ rừng duy trì trên 42% trong giai đoạn 2020 - 2025. Mạng lưới quan trắc không khí mở rộng, theo dõi bụi mịn PM2.5, PM10 tại các điểm nóng.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đã ban hành Kế hoạch thực hiện Chỉ thị số 02/CT-TTg về giải pháp cấp bách kiểm soát ô nhiễm nước tại các lưu vực sông, hướng dẫn các địa phương lập kế hoạch quản lý chất lượng nước mặt. Công tác đánh giá sức chịu tải môi trường nước mặt, khôi phục chất lượng nước hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải được triển khai quyết liệt. Việc xử lý điểm ô nhiễm thuốc bảo vệ thực vật tồn lưu đạt 95%, chỉ còn 13/240 điểm chưa xử lý.

Nhờ những nỗ lực này, chỉ số phát triển bền vững của Việt Nam đã vươn lên vị trí 51/165 quốc gia và vùng lãnh thổ, tăng 37 bậc so với năm 2016. Ý thức bảo vệ môi trường của người dân được nâng cao rõ rệt.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, ô nhiễm xuyên biên giới và áp lực tăng trưởng kinh tế, cùng yêu cầu đạt mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, các chuyên gia môi trường cho rằng Việt Nam cần đẩy mạnh chuyển đổi sang mô hình phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn và ít phát thải. Trong đó khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo sẽ là động lực then chốt.

Cục trưởng Cục Môi trường Hoàng Văn Thức cho biết, bảo vệ môi trường là trụ cột của phát triển bền vững, đặt ngang hàng với kinh tế và xã hội. Mục tiêu giai đoạn 2025- 2030 là chủ động phòng ngừa, kiểm soát, giảm thiểu ô nhiễm; khắc phục suy thoái môi trường; ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu; bảo đảm quyền được sống trong môi trường trong lành; nâng cao chất lượng sống; phục hồi hệ sinh thái, góp phần vào phát triển bền vững.

Đến năm 2030, phấn đấu 95% chất thải rắn sinh hoạt đô thị được thu gom, xử lý đạt chuẩn; giảm tỷ lệ chôn lấp xuống dưới 50% lượng thu gom; kiểm soát các nguồn bụi, khí thải; từng bước giảm ô nhiễm không khí ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và các khu công nghiệp trọng điểm.

Ba đột phá chiến lược được Cục Môi trường đặt ra đó là hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế minh bạch, thuận lợi, khả thi; đổi mới tư duy, nâng cao hiệu lực chính sách; tăng phối hợp liên ngành và sự tham gia của cộng đồng, doanh nghiệp.

Bên cạnh đó huy động hiệu quả nguồn lực, nhất là tư nhân và hợp tác công – tư, tập trung hạ tầng kỹ thuật; Nhà nước đầu tư công chủ đạo, thúc đẩy chuyển đổi số và công nghệ tiên tiến.

Ngoài ra, ứng dụng công nghệ vào toàn bộ chuỗi quản lý; tăng tốc chuyển đổi số, sử dụng AI, IoT, dữ liệu lớn; xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực nhân lực để làm chủ công nghệ.

Với những mục tiêu cụ thể, giải pháp đồng bộ và quyết tâm chính trị cao, ngành Môi trường kỳ vọng sẽ tạo bước đột phá, góp phần đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển xanh, bền vững, đáp ứng yêu cầu phát triển của thời đại mới.