ADN tiết lộ nguyên nhân 'hủy diệt' đội quân vĩ đại của Napoleon
(CLO) Phân tích ADN cho thấy nhiều loại vi khuẩn, gồm cả hai chủng mới, có thể đã góp phần "hủy diệt" đội quân hùng mạnh của Napoleon vào năm 1812.
Vào những năm cuối triều đại của mình, Hoàng đế Pháp Napoleon Bonaparte đã phát động cuộc xâm lược Nga năm 1812, dẫn đầu một đội quân khổng lồ với hơn nửa triệu người.
Sáu tháng sau, chỉ còn hàng chục nghìn người trở về Pháp sau cuộc rút lui thảm họa. Đây được coi là một trong những cuộc chiến tốn kém nhất trong lịch sử.
Khi Napoleon tiến đến Moscow, thành phố đã bị bỏ hoang và đốt trụi, khiến quân đội thiếu lương thực, quần áo và nơi trú ngụ. Mùa đông khắc nghiệt buộc họ phải rút lui trong tuyệt vọng, giữa đói rét và bệnh tật lan tràn.
Ban đầu, các nhà khoa học chỉ nghĩ rằng sốt phát ban là căn bệnh truyền nhiễm duy nhất tàn phá quân đội Napoleon. Tuy nhiên, bằng chứng ADN mới, do tác giả chính Rémi Barbieri và nhóm của ông phát hiện, cho thấy có thể đã có nhiều loại bệnh tật đã hoành hành, bao gồm cả hai loại vi khuẩn chưa từng được phát hiện trước đây.
Khám phá bất ngờ này có thể giúp tìm ra các bệnh truyền nhiễm khác đã góp phần gây ra cái chết của những người lính.
Các nhà nghiên cứu đã phân tích răng của những binh lính đã tử trận, được tìm thấy trong một ngôi mộ tập thể phát hiện năm 2001 tại Vilnius, Litva. Kết quả đã xác định được các tác nhân gây bệnh là Salmonella enterica (gây sốt phó thương hàn) và Borrelia recurrentis (vi khuẩn gây sốt hồi quy).
Nhà nghiên cứu Nicolás Rascovan cho biết: “Nhờ công nghệ hiện đại, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về bức tranh bệnh truyền nhiễm trong quá khứ và cách các sự kiện lịch sử định hình bối cảnh dịch bệnh hiện nay”.
Trong nghiên cứu mới, các tác giả đã kiểm tra 13 mẫu, chưa đủ để xác định mức độ ảnh hưởng của từng bệnh, nhưng theo Rascovan, “bằng chứng ADN trực tiếp cho thấy nhiều bệnh truyền nhiễm khác nhau từng tồn tại trong đội quân Napoleon”. Ông cũng nhận định rằng có thể vẫn còn nhiều mầm bệnh chưa được phát hiện.
Nhà nghiên cứu ADN cổ đại Cecil Lewis nhận xét rằng đây là một đóng góp đáng kể giúp hiểu rõ hơn về sự sụp đổ của quân đội Napoleon, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của ADN cổ đại trong việc khám phá tiến hóa của mầm bệnh và mối đe dọa dịch tễ học hiện đại.
Ngày nay, sốt phó thương hàn và sốt hồi quy vẫn tồn tại nhưng ít phổ biến và ít gây chết người hơn.
Hoàng đế Pháp Napoleon Bonaparte rút khỏi Moscow vào ngày 19/10/1812, sau khi quân đội Pháp bị thiệt hại nặng nề bởi chiến tranh, mùa đông khắc nghiệt và thiếu lương thực. Cuộc rút lui này đã trở thành một thảm họa, với hơn 400.000 lính Pháp thiệt mạng do đói, rét, bệnh tật, hoặc bị quân Nga tiêu diệt trong các trận đánh.