Ấn Độ - Pakistan: Lịch sử chia rẽ và xung đột

Cả hai bên đều kiểm soát một phần vùng đất này, và cáo buộc lẫn nhau hậu thuẫn các nhóm vũ trang gây bất ổn.

Ấn Độ từ lâu cáo buộc Pakistan tài trợ và huấn luyện các tay súng nổi loạn tại Kashmir, nơi phong trào chống chính quyền Ấn Độ nổ ra từ năm 1989.

Ngược lại, Pakistan phủ nhận mọi liên quan đến quân nổi dậy, nói rằng họ chỉ ủng hộ quyền tự quyết của người Kashmir, phần lớn là người Hồi giáo.

Căng thẳng bùng phát mạnh vào ngày 22/4/2025 khi 26 dân thường thiệt mạng trong một vụ tấn công ở phần Kashmir do Ấn Độ quản lý. Đây là bước leo thang nghiêm trọng nhắm vào dân thường và ngành du lịch khu vực – vượt xa các cuộc đụng độ nhỏ lẻ giữa phiến quân và lực lượng an ninh.

Đáp trả, Ấn Độ hôm 23/4 nhanh chóng tung loạt biện pháp ngoại giao cứng rắn, bao gồm đóng cửa khẩu biên giới trọng yếu và đình chỉ hiệp ước chia sẻ nguồn nước. Sau đó, Pakistan triệu tập Ủy ban An ninh Quốc gia – hành động chỉ thực hiện khi cảm thấy có mối đe dọa lớn từ bên ngoài.

Một lịch sử chia cắt đẫm máu

1947 – Hai thế kỷ cai trị của Anh kết thúc vào ngày 15/8/1947, khi tiểu lục địa này bị chia thành Ấn Độ giáo chủ yếu và Pakistan Hồi giáo chiếm đa số.

Việc phân chia lãnh thổ không được chuẩn bị kỹ lưỡng sẽ gây ra đổ máu, có thể đã khiến hơn một triệu người tử vong và 15 triệu người khác phải di dời.

Quốc vương Kashmir do dự không biết nên tuân theo sự cai trị của Ấn Độ hay Pakistan. Nhưng sau cuộc nổi loạn và tấn công từ các chiến binh thân Pakistan, ông đã cầu viện Ấn Độ, dẫn đến cuộc chiến đầu tiên giữa hai nước.

1965–1971 – Pakistan phát động cuộc chiến tranh lần hai vào tháng 6/1965 nhằm chiếm Kashmir, nhưng bị chặn lại sau 7 tuần bởi một lệnh ngừng bắn do Liên Xô làm trung gian.

Năm 1971, khi Pakistan đàn áp phong trào độc lập tại Bangladesh (vốn là Đông Pakistan), Ấn Độ can thiệp và buộc Pakistan đầu hàng.

1989–1990 – Bất mãn kéo dài ở Kashmir bùng phát thành một cuộc nổi loạn vào năm 1989. Người Hindu và các nhóm thiểu số khác phải tháo chạy khỏi khu vực sau làn sóng ám sát và đe dọa từ phiến quân.

Các cuộc giao tranh giữa lực lượng Ấn Độ và quân nổi dậy kéo dài nhiều thập kỷ, làm hàng chục nghìn người thiệt mạng. Ấn Độ cáo buộc Pakistan tài trợ cho quân nổi dậy và hỗ trợ huấn luyện vũ khí cho họ.

1998–1999 – Pakistan tiến hành các cuộc thử vũ khí hạt nhân công khai đầu tiên vào năm 1998, sau Ấn Độ, quốc gia tiến hành các cuộc thử nghiệm đầu tiên vào năm 1974.

Năm 1999, các tay súng thân Pakistan vượt ranh giới và chiếm giữ các đồn quân sự trên đỉnh núi băng giá Kargil thuộc Kashmir, dẫn đến một cuộc xung đột lớn khiến ít nhất 1.000 người chết.

Raja Mohammad Zafarul Haq, một thành viên lãnh đạo của đảng cầm quyền Pakistan, cho biết đất nước ông sẽ không ngần ngại sử dụng vũ khí hạt nhân để bảo vệ an ninh nếu cần thiết. Sau đó áp lực từ Mỹ buộc Pakistan phải rút lui.

2008 đến nay – Sau vụ khủng bố tại Mumbai năm 2008 làm 166 người chết, Ấn Độ cắt đàm phán với Pakistan. Các cuộc tiếp xúc được nối lại vài năm sau nhưng luôn bị gián đoạn bởi giao tranh. Năm 2015, Thủ tướng Narendra Modi thăm Pakistan, nhưng hy vọng hòa giải sớm tan vỡ. Đỉnh điểm là vụ tấn công tự sát năm 2019 giết chết 41 lính Ấn Độ, khiến New Delhi không kích thẳng vào lãnh thổ Pakistan.

Sự căng thẳng giữa hai quốc gia nhanh chóng được giải quyết và ông Modi được bầu lại vài tháng sau đó, một phần nhờ vào làn sóng nhiệt huyết dân tộc được thúc đẩy bởi làn sóng chủ nghĩa dân tộc.

Cùng năm, Chính phủ Ấn Độ tước một phần quyền tự trị của Kashmir, dẫn tới phản ứng dữ dội từ Pakistan.

Đến năm 2021, hai nước tuyên bố khôi phục lệnh ngừng bắn ký từ năm 2003. Nhưng Pakistan nhấn mạnh rằng không thể có đàm phán hòa bình nếu Ấn Độ không phục hồi quy chế đặc biệt cho Kashmir như trước năm 2019.