Ấn Độ và Úc hợp tác để thách thức vị thế thống trị đất hiếm của Trung Quốc

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và Thủ tướng Úc Anthony Albanese đang đàm phán để mở rộng quan hệ đối tác đầu tư khoáng sản chiến lược, vốn được thiết lập từ năm 2022. Mục tiêu là thành lập các liên doanh không chỉ khai thác mà còn cùng nhau xử lý các nguyên tố quan trọng phục vụ ngành ô tô, điện tử và quốc phòng.

Đất hiếm (khoáng sản hiếm) – nhóm 17 nguyên tố dùng để sản xuất nhiều công nghệ hiện đại – thực chất không hiếm như tên gọi, nhưng việc tách chúng rất khó và tốn kém, đặc biệt là nhóm đất hiếm nặng như terbium có giá cao.

Trung Quốc hiện chiếm hơn 60% sản lượng khai thác đất hiếm toàn cầu và khoảng 90% công đoạn chế biến. Trong khi đó, Ấn Độ sở hữu trữ lượng đất hiếm lớn thứ ba thế giới (ước tính 6,9 triệu tấn), tập trung ở các bãi biển giàu monazite tại Andhra Pradesh, Odisha và Kerala, cùng phát hiện mới ở Rajasthan. Tuy nhiên, sản lượng của nước này rất thấp, đóng góp chưa đến 1% toàn cầu.

Từ tháng 4/2025, Bộ Thương mại Trung Quốc áp hạn chế xuất khẩu bảy nguyên tố đất hiếm (samarium, gadolinium, terbium, dysprosium, lutetium, scandium và yttrium), yêu cầu giấy phép đặc biệt. Động thái này được coi là phản ứng trước thuế quan của Mỹ, làm gia tăng bất ổn trong thương mại toàn cầu.

Theo ông Neeraj Singh Manhas, cố vấn đặc biệt về Nam Á tại Sáng kiến Chính sách Parley (Hàn Quốc), sự hợp tác giữa Ấn Độ và Úc trong phát triển khoáng sản hiếm mang tiềm năng lớn nhờ vào thế mạnh bổ sung và mục tiêu chiến lược chung.

Tuy nhiên, ông cho rằng Ấn Độ đang đối mặt với nhiều rào cản, bao gồm cơ sở hạ tầng chế biến hạn chế, công nghệ khai thác lỗi thời và các quy định pháp lý từ Đạo luật Năng lượng Nguyên tử năm 1962, vốn hạn chế sự tham gia của khu vực tư nhân do monazite chứa thorium – một chất có thể chuyển hóa thành uranium-233 dùng trong lò phản ứng hạt nhân.

Úc, nhà sản xuất đất hiếm lớn thứ tư thế giới, sở hữu các công ty như Lynas Rare Earths với mỏ Mount Weld (Tây Úc) – một trong những mỏ đất hiếm lớn nhất thế giới. Manhas cho rằng công nghệ tiên tiến và chuỗi cung ứng của Úc sẽ giúp Ấn Độ phát huy tiềm năng.

Srinivasan Balakrishnan, chuyên gia tại Diễn đàn Nghiên cứu Ấn Độ, nhận định Trung Quốc khó nới lỏng cung cấp đất hiếm cho Ấn Độ trong tương lai gần.

Ấn Độ đang đa dạng hóa nguồn cung thông qua hợp tác với các thành viên Nhóm Bộ tứ (Quad), bao gồm Úc, Mỹ và Nhật Bản. Tuy nhiên, quan hệ với Mỹ đang căng thẳng sau khi Tổng thống Donald Trump áp thuế thêm 25% lên hàng hóa Ấn Độ do mua dầu Nga (nâng tổng thuế suất lên 50% ).