(CLO) Vịnh Hạ Long, Di sản - Kỳ quan thiên nhiên thế giới là một trong những điểm đến du lịch hàng đầu của Việt Nam. Bên cạnh đó, Hạ Long cũng là 1 trong 3 vùng khai thác than lớn nhất của Quảng Ninh và của cả nước. Trước sự phát triển mạnh mẽ của các nhà máy nhiệt điện than và nhu cầu năng lượng ngày càng tăng, thì nhiệt điện than đang là mối đe doạ lớn đến sức khoẻ cộng đồng và môi trường, đặc biệt là môi trường nước nơi đây.

Tỉnh Quảng Ninh được xem là trung tâm nhiệt điện than lớn nhất cả nước, tính đến tháng 3/2015, tỉnh Quảng Ninh có 5 cụm nhà máy nhiệt điện với tổng công suất là 4570 MW, tổng sản lượng điện hàng năm là 26,78 tỷ KWh. Bên cạnh sự phát triển về nhiệt điện than, du lịch vịnh Hạ Long cũng đóng vai trò hết sức quan trọng trong nền kinh tế tỉnh Quảng Ninh. Trong những năm gần đây, trung bình mỗi năm vịnh Hạ Long đón từ 2,5-2,7 triệu lượt khách trong và ngoài nước. Tuy nhiên, hiện nay kỳ quan thiên nhiên thế giới đang bị bao vây bởi ba nhà máy nhiệt điện chạy than trong đó có Nhà máy nhiệt điện than Quảng Ninh với công suất 1200 MW.

Tại hội thảo “Than và Nhiệt điện than: Những điều chưa biết” vừa diễn ra mới đây tại Hà Nội, ông Đặng Ngọc Vinh, Phó Giám đốc Trung tâm tư vấn phát triển bền vững Tài nguyên nước và Thích nghi Biến đổi Khí hậu (CEWAREC) cho biết, chất lượng nước ven bờ tại khu vực vịnh Cửa Lạc và vịnh Hạ Long đang bị ô nhiễm bởi TSS, chất hữu cơ, amoni, đặc biệt là dầu mỡ và sắt. Dưới tác động mạnh mẽ của thuỷ triều, các chất ô nhiễm luôn được trao đổi, lan truyền và khuyếch tán vào trong vịnh, ảnh hưởng đến chất lượng vùng vịnh. Hiện nay, Vịnh Hạ Long và vịnh Cửa Lục đang chịu tác động từ rất nhiều các hoạt động kinh tế khác nhau như du lịch, tàu thuyền, bến cảng, khai khoáng, nhiệt điện, vận chuyển than...vì vậy nhà máy nhiệt điện Quảng Ninh là một trong những nguyên nhân góp phần gây ô nhiễm chất lượng nước vùng vịnh.

Đặc biệt, chất lượng nước mặt tại sông Diễn Vọng - nơi tiếp nhận trực tiếp các nguồn nước thải từ nhà máy nhiệt điện Quảng Ninh đang bị ảnh hưởng hặng nề. Cụ thể, tại khu vực tiếp nhận nước thải từ qúa trình làm mát nhiệt độ nước tương đối cao. Sự tăng giảm nhiệt độ nược đột ngột sẽ làm ảnh hưởng đến sự sống của các loài thuỷ sinh như tôm, cá... Nước chảy tràn từ hồ thải xỉ là tác nhân gây ô nhiễm nghiêm trọng đến chất lượng nguồn nước và đời sống của các sinh vật thuỷ sinh bởi hàm lượng cao các kim loại nặng độc hại như Se, Bo, Mn, Fe, Cr và dầu mỡ xâm nhập vào môi trường. Nhất là vào mùa mưa, hàm lượng các kim loại này và lượng dầu mỡ tại khu vực tiếp nhận đều vượt tiêu chuẩn cho phép.

Để hạn chế những tác động của nhiệt điện than đến Vịnh Hạ Long, theo ông Đặng Ngọc Vinh cần tăng cường các biện pháp kiểm soát các nguồn gây ô nhiễm nước từ các nhà máy nhiệt điện than như: Nâng cấp hệ thống xử lý nước thải của Nhà máy nhiệt điện Quảng Ninh, đảm bảo hệ thống xử lý nước thải phải được vận hành thường xuyên; Thực hiện thu gom và xử lý nước triệt để nước chảy tràn từ hồ xỉ than của Nhà máy nhiệt điện Quảng Ninh trước khi thải ra ngoài môi trường.

Bên cạnh đó cần cân nhắc việc lựa chọn địa điểm xây dựng các nhà máy nhiệt điện tiếp theo nằm trong quy hoạch của tỉnh, đảm bảo cách xa khu dân cư, phát triển đô thị, khu du lịch sinh thái. Đặc biệt chú ý đến việc xây dựng các hồ thải xỉ đúng quy cách đảm bảo không có sự rò rỉ các chất độc hại vào nguồn nước và vấn đề an toàn đập. Thực hiện nguyên tắc gây ô nhiễm phải trả tiền. Nhà nước cần có khung pháp lý mạnh mẽ hơn để các nhà máy nhiệt điện than phải thực hiện nghĩa vụ đối với môi trường nước, không khí, bảo vệ sức khoẻ của cộng đồng, sức khoẻ của các dòng sông. Đồng thời, nghiên cứu phát triển và áp dụng các dạng năng lượng tái tạo, đần dần thay thế nhiệt điện than, ông Vinh nhận định.

Than là nguồn ô nhiễm chính trên trái đất. Mỗi giai đoạn trong vòng đời than đều thải ra các kim loại nặng và các chất độc hại khác làm ô nhiễm nguồn nước ở mức độ có thể gây hại đến con người và các loài sinh vật. Tiếp xúc với những chất độc hại này sẽ làm tăng  tỷ lệ dị tật bẩm sinh, nguy cơ mắc nhiều loại bệnh tật và tử vong sớm. Do đặc điểm không màu và không nhận biết được bằng mắt thường nên các chất độc hại này trở thành mối đe doạ vô hình với môi trường và sức khoẻ con người, Ông Đặng Ngọc Vinh- Phó Giám đốc CEWAREC khẳng định.

Giang Phan