Nghề báo

Báo chí phải khơi nguồn sáng tạo văn hóa và lan tỏa khát vọng phát triển quốc gia

Hà Vân • 05/06/2025 14:00

(NB&CL) Đây chính là câu chuyện cốt lõi mà nhà báo Nguyễn Anh Vũ - Tổng biên tập Báo Văn hoá đề cập đến bên lề Diễn đàn “Vai trò của báo chí trong việc thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp văn hoá năm 2025” diễn ra tuần qua.

Một nền Công nghiệp Văn hoá (CNVH) sáng tạo, giàu bản sắc và vươn tầm thế giới sẽ không thể thiếu sự đồng hành của hệ sinh thái truyền thông chuyên nghiệp, hiện đại. Báo chí và truyền thông chính là cánh tay nối dài đưa văn hóa Việt bay xa, góp phần hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước phồn vinh bằng sức mạnh văn hóa dân tộc.

Khi báo chí phát huy vai trò là mặt trận văn hoá – tư tưởng…

Trao đổi với Báo Nhà báo và Công luận, nhà báo Nguyễn Anh Vũ cho rằng, báo chí được coi là mặt trận văn hóa – tư tưởng xung kích, đóng góp trực tiếp vào việc xây dựng môi trường thuận lợi cho CNVH phát triển.

Trước hết, báo chí là kênh thông tin thiết yếu đưa các giá trị văn hóa đến với đông đảo quần chúng. Các chương trình truyền hình, phát thanh; các phóng sự, chuyên trang văn hóa trên báo in và báo điện tử... giới thiệu về các sản phẩm CNVH đặc thù, nhiều thế mạnh trong quảng bá hình ảnh, mang lại lợi ích kinh tế như lễ hội, di sản, nghề truyền thống, điện ảnh, nghệ thuật biểu diễn... giúp công chúng tiếp cận dễ dàng với di sản, nghệ thuật và sáng tạo mới. Nhờ đó, vẻ đẹp đất nước, con người, lịch sử, văn hóa Việt Nam được tôn vinh; lòng tự hào và khát vọng phát triển quốc gia thông qua văn hóa được khơi dậy mạnh mẽ.

Bên cạnh việc truyền bá tri thức và giá trị văn hóa, báo chí còn tạo diễn đàn thảo luận về các vấn đề văn hóa đương đại. Những tranh luận, phản biện trên mặt báo về bảo tồn di sản, phát triển điện ảnh, âm nhạc hay gìn giữ bản sắc trong hội nhập... giúp định hình dư luận xã hội theo hướng tích cực, cầu thị. Tiếng nói từ báo chí góp phần thúc đẩy nhà quản lý lắng nghe ý kiến đa chiều, hoàn thiện chính sách văn hóa phù hợp thực tiễn. “Báo chí thực sự là cầu nối quan trọng để văn hóa được phản ánh nhiều hơn trong các chính sách, pháp luật và thảo luận xã hội. Từ đó, khát vọng phát triển đất nước bằng “sức mạnh mềm” văn hóa dần được hiện thực hóa, khi cả hệ thống chính trị và nhân dân đồng thuận đầu tư, thúc đẩy phát triển CNVH”, ông Vũ nhấn mạnh.

Chương trình biểu diễn nghệ thuật đậm chất truyền thống kết hợp hiện đại tại Lễ khai mạc Lễ hội thiết kế sáng tạo Hà Nội năm 2024. Ảnh Quang Thái — Chương trình biểu diễn nghệ thuật đậm chất truyền thống kết hợp hiện đại tại Lễ khai mạc Lễ hội thiết kế sáng tạo Hà Nội năm 2024. Ảnh: Quang Thái

Đặc biệt, báo chí truyền thông góp phần khơi nguồn sáng tạo bằng cách tôn vinh các tài năng và ý tưởng mới. Việc thường xuyên đăng tải chân dung nghệ sĩ sáng tạo, nhà thiết kế khởi nghiệp, phim độc lập giành giải thưởng hay các sản phẩm âm nhạc đặc sắc... tạo động lực to lớn cho cộng đồng sáng tạo trẻ noi theo. Những câu chuyện thành công được lan tỏa trên truyền hình và mạng xã hội nuôi dưỡng niềm tin rằng người Việt Nam có thể sáng tạo những sản phẩm văn hóa độc đáo, vươn ra thế giới. Đây chính là tiền đề để hình thành hệ sinh thái sáng tạo, nơi báo chí giữ vai trò kết nối các hạt nhân sáng tạo và thôi thúc những thử nghiệm, đổi mới trong nghệ thuật.

Ở góc độ này, ông phân tích từ Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2024 vừa qua đã trở thành một sự kiện văn hóa nổi bật nhờ sự hỗ trợ đắc lực của báo chí và truyền thông. Với hơn 100 hoạt động sáng tạo thuộc 12 lĩnh vực CNVH, lễ hội đã thu hút gần 300.000 lượt khách tham quan, góp phần lan tỏa tinh thần sáng tạo và đổi mới trong cộng đồng.

Công trình Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam mới mở cửa từ cuối năm 2024 nhưng nhanh chóng trở thành điểm đến tạo sức thu hút với đông đảo du khách trong và ngoài nước, thay đổi quan niệm và cách nhìn về truyền thông Bảo tàng. Các đợt truyền thông rầm rộ về những thành phố của Việt Nam tham gia Mạng lưới các thành phố sáng tạo toàn cầu của UNESCO cũng tạo hiệu ứng mạnh mẽ, thu hút hàng triệu lượt du khách mỗi năm đến với Hà Nội, Đà Lạt, Hội An để khám phá và trải nghiệm…

“Báo chí và truyền thông đại chúng (bao gồm truyền hình, phát thanh, báo in, báo điện tử và mạng xã hội) giữ vai trò then chốt trong việc khơi nguồn sáng tạo văn hóa và lan tỏa khát vọng phát triển quốc gia”- ông nhấn mạnh.

Hệ sinh thái truyền thông số và sự đổi mới không ngừng

Rất tâm huyết với việc làm sao để phát huy hơn nữa vai trò của báo chí truyền thông trong phát triển văn hoá nói chung và ngành CNVH, Tổng biên tập Báo Văn hoá đưa ra 5 “chìa khoá” căn cốt. Ông cho rằng, đầu tiên vẫn phải là câu chuyện của việc tăng cường phối hợp chính sách và huy động nguồn lực. Do đó, cần thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, chủ trì về các ngành CNVH và các cơ quan báo chí ngay từ khâu xây dựng chiến lược, chính sách. Cần có chương trình đặt hàng truyền thông dài hạn về chủ đề CNVH, qua đó cung cấp kinh phí ổn định để báo chí chủ động sản xuất nội dung chất lượng cao về văn hóa. Việc này bảo đảm những định hướng lớn được tuyên truyền sâu rộng, nhất quán, tạo sự đồng thuận xã hội và thu hút đầu tư từ doanh nghiệp.

Hoạt động bế mạc tại Lễ hội thiết kế sáng tạo Hà Nội 2024.

Thêm nữa, việc thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện trong truyền thông văn hóa cũng phải được đặt ra, trong đó các cơ quan báo chí cần tiếp tục đầu tư hạ tầng công nghệ và đào tạo nhân lực để hiện thực hóa mục tiêu báo chí đa nền tảng. Đích đến là xây dựng hệ sinh thái truyền thông văn hóa số, trong đó nội dung được cá nhân hóa theo nhu cầu từng nhóm đối tượng (thanh niên, thiếu nhi, người nước ngoài...) và phân phối qua kênh phù hợp (mạng xã hội, OTT, mobile app...).

Đồng thời, việc đa dạng hóa hình thức và nội dung quảng bá CNVH, tìm kiếm những cách làm sáng tạo, kết hợp văn hóa với công nghệ, thể thao, giáo dục... để truyền thông hấp dẫn hơn cũng cần đẩy mạnh. Mỗi sáng kiến mới mẻ sẽ mở rộng thêm tệp khán giả quan tâm văn hóa. Việc liên kết liên ngành sẽ giúp CNVH thoát khỏi lối mòn, tiến gần hơn đến đời sống giới trẻ và thị trường quốc tế.

Bài toán con người đặc biệt được nhà báo Nguyễn Anh Vũ nhấn mạnh bởi ông cho rằng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực báo chí văn hóa là một yêu cầu quan trọng. “Chúng ta phải có đội ngũ phóng viên, biên tập viên am hiểu sâu về văn hóa và kỹ năng truyền thông hiện đại”, ông nói đồng thời đề xuất: “Bộ Văn hóa, Thể thao & Du lịch có thể phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên đề về công nghiệp văn hóa cho nhà báo. Các trường đại học báo chí nên bổ sung học phần về quản trị truyền thông văn hóa, xu hướng truyền thông số...”. Cùng với đó, việc phát huy vai trò của KOLs và cộng đồng sáng tạo nội dung cũng là vấn đề nên nghĩ tới. Khi mà truyền thông hiện đại là truyền thông mở, do vậy không chỉ báo chí mà cả mạng lưới KOLs, influencer cần được huy động tham gia quảng bá văn hóa…

Có thể nói rằng, báo chí và truyền thông là động lực mềm nhưng mạnh mẽ để thúc đẩy CNVH phát triển. Từ vai trò cung cấp thông tin, định hướng thẩm mỹ, đến kết nối chính sách với người dân, hỗ trợ quảng bá sản phẩm văn hóa ra thị trường, báo chí truyền thông luôn hiện diện trên từng chặng đường phát triển của các ngành CNVH. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và cách mạng công nghiệp 4.0, nhiệm vụ này lại càng quan trọng và đòi hỏi sự đổi mới không ngừng từ những người làm truyền thông chúng ta…

Báo chí phải khơi nguồn sáng tạo văn hóa và lan tỏa khát vọng phát triển quốc gia

sáng tạo

Báo chí

văn hóa

phát triển quốc gia

Công nghiệp Văn hóa