Báo chí phải là 'ngọn hải đăng' cho công chúng, không thể là bản sao của mạng xã hội

Báo chí không thể là một bản sao của mạng xã hội

Trong phần thuyết trình “Tầm nhìn Báo chí Việt Nam- Kiến tạo thực tại mới” tại Phiên 1 với chủ đề: Báo chí Việt Nam trong kỷ nguyên mới: Tầm nhìn kiến tạo không gian phát triển thuộc Diễn đàn báo chí toàn quốc lần thứ II năm 2025 diễn ra vào chiều 19/6 (trong khuôn khổ Hội Báo toàn quốc năm 2025), TS. Lê Quốc Vinh- Chuyên gia truyền thông, Chủ tịch Le Group of Companies đã chia sẻ về thách thức của báo chí Việt Nam đến từ: Sự bùng nổ của không gian số; thay đổi thói quen tiếp nhận thông tin của công chúng; thách thức về nguồn thu và mô hình kinh doanh; vấn đề niềm tin và tin giả.

Trong đó, chia sẻ về thách thức của báo chí đến từ sự bùng nổ của không gian số, ông Lê Quốc Vinh cho biết, mọi người thường nói báo chí sẽ phải cạnh tranh với mạng xã hội nhưng cũng không hoàn toàn chính xác. Trong mạng xã hội sẽ có những người chuyên nghiệp làm báo như làm truyền thông, làm thông tin chuyên nghiệp và họ cũng có thể là những nhà báo.

"Chúng ta không nhanh, những người làm báo cũng không nhanh nhưng để đăng được một thông tin lên báo, thậm chí là trang mạng xã hội của chính mình thì cần nhiều thời gian đi tìm kiếm, kiểm chứng, kiểm duyệt và qua một quá trình hoạt động tác nghiệp phức tạp hơn", ông Vinh nói và cho rằng, trong khi đó, những người làm làm thông tin trên mạng xã hội đơn giản họ có gì họ post ngay, thậm chí là họ chỉ nghe hơi có loáng thoáng một cái thông tin gì đó họ có thể post ngay.

Cũng theo ông Lê Quốc Vinh, báo chí mất rất nhiều thời gian để kiểm duyệt nội dung cũng là một thách thức. Ngày trước báo chí là cạnh tranh nhau bằng tốc độ thông tin nhưng ngày nay có lẽ là cái khái niệm đó hoàn toàn không còn phù hợp nữa. "Chúng ta phải cạnh tranh bằng cái gì khác không phải bằng cái gọi là số lượng thông tin cũng như là tốc độ thông tin mà mạng xã hội đang chiếm ưu thế", ông Vinh nêu vấn đề.

TS. Lê Quốc Vinh nêu rõ: Bài toán lớn nhất của báo chí hiện nay chính là tìm kiếm lại niềm tin của công chúng, độc giả dựa trên sự thật. Niềm tin dựa trên sự thật là điều mà báo chí không bị ảnh hưởng với những dòng thông tin trên mạng xã hội.

"Báo chí cần phải tạo ra những thông tin mang tính sự thật. Những thông tin mà báo chí bây giờ đăng tải không phải tất cả nhưng chiếm một tỉ lệ rất lớn là chỉ phản ánh những gì mạng xã hội đang nói, mạng xã hội đang tạo ra, mạng xã hội đang thách thức các doanh nghiệp, các vấn đề xã hội thì báo chí mình tường thuật lại những gì họ đang nói", ông Vinh cho biết.

Từ đó, TS. Lê Quốc Vinh nhấn mạnh: Báo chí không thể là một bản sao của mạng xã hội mà phải là một người gác cổng, như là người là cho phép loại thông tin gì, nội dung gì có thể đến với công chúng. Và những loại thông tin đó chính là những loại thông tin phải xác thực, phải tạo ra giá trị uy tín của cái người làm báo.

"Báo chí cũng phải là ngọn hải đăng khi công chúng đang phân vân, đang không biết những thông tin họ đọc được ở trên mạng xã hội có đúng hay không, có sai hay không? Họ phải tìm đến báo chí để để khẳng định được là thông tin đó có tin được hay không. Đấy chính là sức mạnh của báo chí và tôi nhìn thấy rằng với xu hướng phát triển của mạng xã hội mà chúng ta không thể nào kìm hãm được.

Ngày hôm nay nó có Facebook, TikTok, ngày mai có thể có những cái gì đó nữa sẽ hùng mạnh hơn rất nhiều và các cơ quan báo chí phải làm sao biến mình trở thành một ngọn hải đăng, một người gác cổng. Đó chính là cách mà chúng ta tạo ra một cái vị thế mới", ông Lê Quốc Vinh chỉ rõ.

Báo chí phải trở thành nhà kiến tạo và tạo ra giải pháp

Cũng theo TS. Lê Quốc Vinh, báo chí không chỉ còn là phản ánh, báo chí cần kiến tạo và nêu giải pháp. Theo đó, báo chí tập trung vào việc không chỉ phản ánh các vấn đề mà còn tìm kiếm và đề xuất các giải pháp cụ thể, tích cực để giải quyết chúng, đồng thời thúc đẩy thay đổi và phát triển của xã hội.

Đồng thời, báo chí cần là trung tâm kết nối và tương tác, diễn đàn mở, gia tăng sự tham gia của công chúng, xây dựng cộng đồng trung thành.

Cụ thể, theo ông Lê Quốc Vinh, báo chí phải thay đổi, phải trở thành nhà kiến tạo và tạo ra giải pháp, đưa ra các vấn đề nhưng phải đồng thời nói cho chúng ta biết được cách nào để giải quyết vấn đề này, có giải pháp nào không? để thay đổi, tạo ra một cái nhìn mới cho tất cả các vấn đề xã hội, của doanh nghiệp, của kinh tế. Đó chính là nội dung chúng ta vẫn gọi là báo chí kiến tạo hay là báo chí giải pháp.

Đồng thời, báo chí phải trở thành một trung tâm kết nối và tương tác. Theo TS. Lê Quốc Vinh, báo chí ngày hôm nay là một hệ sinh thái lớn, không phải chỉ có các nền tảng truyền thống mà các báo đang theo đuổi. Truyền hình không chỉ có truyền hình, báo in và báo điện tử có cả một hệ sinh thái. Dựa trên một hệ sinh thái rất phức hợp thì báo chí hoàn toàn có thể trở thành một trung tâm kết nối với tương tác cho cộng đồng của mình.

Đầu tiên, theo ông Lê Quốc Vinh, báo chí phải tạo ra một diễn đàn mở. Diễn đàn mở để mọi người cùng nhau tìm kiếm các loại thông tin, để lấp đầy các phòng chờ.

TS. Lê Quốc Vinh nhấn mạnh, báo chí phải thay đổi từ nội dung đến hình thức. Thay đổi hình thức để biến thành một nền tảng, diễn đàn mở, gia tăng sự tham gia của công chúng.

"Chúng ta biết rằng, sự phát triển của báo chí công dân bây giờ cực kỳ mạnh mẽ. Nhiều người có khả năng khai thác thông tin trở thành những cộng tác viên của các cơ quan báo chí và nó dày thêm những giá trị nội dung của cơ quan báo chí. Do đó, chúng ta cần khai thác cái đối tượng như thế", ông Vinh chia sẻ.