Bảo vệ 97% trẻ em trực tuyến: Xây dựng một thế giới số an toàn bằng nội dung tích cực

Rủi ro nằm ở các nội dung tưởng chừng như vô hại

Internet và các nền tảng số đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống của trẻ em Việt Nam. Hiện nay, gần 97% trẻ em sử dụng internet cho các mục đích học tập, giải trí, kết nối và khám phá thế giới.

Trung bình mỗi ngày, các em dành từ 5 đến 7 tiếng trên không gian mạng – cho thấy đây không còn là công cụ hỗ trợ đơn thuần mà đã trở thành một "môi trường sống thứ hai", tác động mạnh mẽ đến cả thể chất và tinh thần.

Tuy nhiên, song song với những cơ hội to lớn là hàng loạt nguy cơ: bắt nạt trực tuyến, nội dung độc hại, thông tin sai lệch, nội dung mang tính kỳ thị, vi phạm quyền riêng tư...Những thách thức này đòi hỏi sự vào cuộc có trách nhiệm và chiến lược từ nhiều phía – đặc biệt là những người trực tiếp sản xuất nội dung và định hình phong cách sống trên không gian số.

Nội dung số đóng vai trò như "thức ăn" hàng ngày cho tâm hồn và trí tuệ của trẻ. Ngoài những nội dung được sáng tạo cho trẻ em hoặc bởi trẻ em, một thực tế đáng lo ngại là "những nội dung không trực tiếp nhắm vào trẻ cũng có thể tác động mạnh mẽ đến các em", như bà Phan Thị Kim Liên, Quản lý kỹ thuật Bảo vệ trẻ em và sự tham gia của trẻ, World Vision International tại Việt Nam chia sẻ.

Điều này cho thấy một sự mở rộng sâu sắc về phạm vi tác động của nội dung số, không chỉ giới hạn ở những kênh chuyên về trẻ em, mà còn lan tỏa từ những nội dung dường như vô hại dành cho người lớn.

Các nội dung tích cực, theo bà Liên, là những nội dung phù hợp với lứa tuổi, an toàn và không gây hại. Đó là những câu chuyện, video hay chương trình giáo dục không có bạo lực, khiêu dâm hoặc những yếu tố độc hại khác. Hơn thế nữa, những nội dung này còn mang tính hữu ích và giáo dục, giúp trẻ phát triển kiến thức, kỹ năng và tư duy.

Đặc biệt, tính bao trùm xã hội trong các nội dung tích cực giúp trẻ em học cách tôn trọng sự đa dạng, hiểu về những hoàn cảnh khác nhau và xây dựng lòng trắc ẩn. Đây chính là những hạt giống tốt để gieo vào tâm hồn non nớt của trẻ.

Ngược lại, nội dung tiêu cực lại là một mối đe dọa thầm lặng. Đó không chỉ là những nội dung bạo lực có hành vi kích động gây hại mà còn là những câu chuyện lãng mạn hóa trầm cảm, nỗi buồn, khiến trẻ dễ dàng rơi vào trạng thái tiêu cực và chấp nhận nó như một điều bình thường.

Bà Liên cũng chỉ ra một khía cạnh đáng lo ngại khác: các nội dung về bắt nạt trên mạng, hay những nội dung tạo ra các tiêu chuẩn xã hội gây áp lực cho trẻ.

Ví dụ điển hình là các quy chuẩn về sắc đẹp được quảng bá trên mạng xã hội, vô hình trung tạo thành áp lực khổng lồ, khiến trẻ cảm thấy tự ti, lo lắng về ngoại hình và dễ dàng bị tổn thương tâm lý. Thêm vào đó, các nội dung xúi giục và quảng cáo trá hình dưới dạng lifestyle cũng đang len lỏi, định hình lối sống và suy nghĩ của trẻ theo những khuôn mẫu không lành mạnh.

Bà Liên nhấn mạnh, để bảo vệ trẻ em, chúng ta cần một cách tiếp cận sâu sắc và toàn diện. Điều này bắt đầu từ việc trang bị cho trẻ "bộ lọc" cảm xúc và tư duy phản biện ngay từ nhỏ. Mỗi người lớn, từ cha mẹ đến giáo viên và các nhà lập pháp, phải trở thành những chỗ dựa đáng tin cậy, giúp trẻ định hướng trong mê cung thông tin của thế giới số. Cuộc chiến này không chỉ nhằm bảo vệ sự an toàn về thể chất, mà còn để gìn giữ sự trong sáng của tâm hồn và tương lai của một thế hệ.

Dùng làn sóng tích cực đánh bại nội dung tiêu cực

Để giải quyết vấn đề phức tạp trong môi trường số, sự hợp tác của các bên liên quan là vô cùng cần thiết.

Đây cũng chính là lý do Liên minh Sáng tạo Nội dung số Việt Nam (DCCA) đã phối hợp cùng Tổ chức World Vision International Vietnam để ra mắt Mạng lưới Sáng tạo Nội dung số Vì trẻ em (DCCC). Sáng kiến này không chỉ là một hành động mà còn thể hiện tầm nhìn hợp tác mạnh mẽ, hướng đến việc xây dựng một môi trường số an toàn, lành mạnh cho trẻ em.

Ông Nguyễn Lâm Thanh, Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam, Tổng Giám đốc TikTok Việt Nam, đã chia sẻ về tầm quan trọng của việc hợp lực: “Không thể làm điều đó nếu như chỉ có một mình”. Ông nhấn mạnh rằng một mình các nền tảng hay một tổ chức sẽ không thể tạo ra sự thay đổi toàn diện. Để thúc đẩy một môi trường nội dung lành mạnh, cần có sự chung tay của nhiều người thông qua các sáng kiến và liên minh như DCCC.

Thực tế đáng lo ngại hiện nay là dù có nhiều tấm gương xuất sắc của trẻ em được chia sẻ, nhưng lại thiếu một đội ngũ đủ mạnh để lan tỏa những câu chuyện tích cực đó thành trào lưu. Trong khi đó, các nội dung tiêu cực lại dễ dàng trở nên phổ biến, gây ảnh hưởng xấu đến nhận thức và hành vi của trẻ.

"Chính vì vậy, Mạng lưới DCCC ra đời nhằm mục tiêu tạo ra một sức mạnh tổng hợp, đưa những thực trạng cũng như kiến nghị giải pháp đến các cơ quan quản lý nhà nước, các cơ quan báo chí và phụ huynh, đồng thời tạo ra một làn sóng lan truyền nội dung tích cực mạnh mẽ trên không gian mạng", ông Thanh nhấn mạnh.