'Bảo vệ môi trường sống và sức khỏe của người dân' là mục tiêu hàng đầu

Đề nghị nâng tỷ trọng chi ngân sách cho bảo vệ môi trường

Ngày 28/10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về Báo cáo của Đoàn giám sát và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về kết quả giám sát chuyên đề "Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành".

Quan tâm đến các điểm nghẽn về nguồn lực tài chính, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Phòng) đặt vấn đề, hiện nay, cả nước đã có Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam ở Trung ương và nhiều Quỹ Bảo vệ môi trường cấp tỉnh, được thành lập theo Điều 151 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, nhưng hiệu quả hoạt động còn hạn chế.

Nữ Đại biểu Quốc hội đoàn Hải Phòng cho rằng, phần lớn các quỹ có vốn điều lệ nhỏ (chỉ vài chục tỷ đồng), nguồn thu chủ yếu vẫn dựa vào ngân sách nhà nước, trong khi khả năng huy động từ doanh nghiệp, cá nhân, tổ chức quốc tế còn rất thấp. Nhiều quỹ địa phương chưa thực hiện được đúng chức năng hỗ trợ đầu tư, cho vay ưu đãi, tài trợ các dự án xử lý ô nhiễm hay cải tạo làng nghề.

"Thực tiễn này là do còn thiếu khung pháp lý thống nhất về mô hình tổ chức, cơ chế tài chính và phương thức hoạt động. Hiện Chính phủ vẫn chưa ban hành Nghị định thay thế Quyết định số 78/2014/QĐ-TTg về tổ chức và hoạt động của Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam, văn bản đã ban hành hơn 10 năm, không còn phù hợp với bối cảnh mới", Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga nói.

Do đó, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị, Chính phủ sớm ban hành nghị định mới, theo hướng thống nhất cơ chế vận hành các quỹ cấp tỉnh, cho phép quỹ được tiếp nhận tài trợ, phát hành trái phiếu xanh và hợp tác với khu vực tư nhân trong đầu tư hạ tầng môi trường; mở rộng thẩm quyền cho quỹ được cho vay ưu đãi, bảo lãnh tín dụng hoặc đầu tư đồng tài trợ với các dự án bảo vệ môi trường có khả năng hoàn vốn.

Đại biểu cũng đề nghị nâng tỷ trọng chi ngân sách cho bảo vệ môi trường lên tối thiểu tăng 30% so với hiện tại. Bởi, bảo vệ môi trường không phải là “cái giá phải trả cho phát triển”, mà là điều kiện tiên quyết của phát triển bền vững và chất lượng sống của Nhân dân.

“Nếu chúng ta hoàn thiện thể chế, mở rộng hợp tác công - tư, và đầu tư ngân sách tương xứng, thì môi trường sẽ trở thành nền tảng và động lực cho tăng trưởng xanh, chứ không phải rào cản”, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga nhấn mạnh.

Cần bén rễ trong nhận thức của mỗi công dân về bảo vệ môi trường

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh: Đảng và Nhà nước ta luôn chủ trương bảo vệ môi trường là trụ cột quan trọng của phát triển bền vững, đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị nhằm tăng cường công tác bảo vệ môi trường. Hệ thống chính sách và pháp luật của Nhà nước về bảo vệ môi trường được thể hiện nhất quán, xuyên suốt, thường xuyên được tổng kết, rà soát, bổ sung và hoàn thiện cho phù hợp với thực tiễn đất nước và xu thế phát triển của thời đại.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho biết, nếu trước đây công tác bảo vệ môi trường chủ yếu là ngăn ngừa và xử lý ô nhiễm thì giờ đây yêu cầu đặt ra là phải kiến tạo các giá trị phát triển mới dựa trên sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên. Nhiệm vụ bảo vệ môi trường không đồng nghĩa với chi phí phải trả cho tăng trưởng. Bảo vệ môi trường là trách nhiệm và bổn phận gìn giữ, phát huy nguồn vốn tự nhiên gắn kết chặt chẽ trong không gian phát triển mới. Việc kiểm soát nguồn thải, xử lý chất thải, tái chế, tái sử dụng phải trở thành mắt xích trong một hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn.

Thế giới đang bước vào giai đoạn mà kinh tế xanh không còn là một khái niệm mà đang dần trở thành lợi thế cạnh tranh quốc gia. Mỗi địa phương cần được xem là một vườn ươm xanh, nơi thử nghiệm và lan tỏa các mô hình kinh tế tuần hoàn, sinh thái, du lịch cộng đồng, nông nghiệp giảm phát thải.

Khẳng định những con số về xử lý chất thải, tỷ lệ tái chế, phát triển khu công nghiệp sinh thái là đáng ghi nhận, tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho rằng, quan trọng hơn là chúng ta phải biến những kết quả đó thành nhận thức xã hội và thành động lực phát triển mới. Bảo vệ môi trường sẽ khó có thể thành công nếu chỉ dựa vào mỗi luật lệ hay biện pháp, chế tài.

Bảo vệ môi trường cần tư duy hệ thống và hành động hệ thống. Bảo vệ môi trường không chỉ là chuyện riêng của Nhà nước mà phải là chuyện của mọi người dân; cần bén rễ trong nhận thức và văn hóa ứng xử thường ngày của mỗi công dân. Mỗi chúng ta không chỉ chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường mà còn đang bảo vệ chính mình, đang gìn giữ và tạo dựng môi trường sống cho gia đình, cho người thân, cộng đồng và hơn hết là tương lai của các thế hệ mai sau.
Các ý kiến tập trung phân tích kết quả đạt được, bất cập, hạn chế; đồng thời đóng góp nhiều giải pháp để hoàn thiện chính sách, pháp luật, khắc phục điểm nghẽn trong tổ chức thực hiện với phương châm là lấy bảo vệ môi trường sống và sức khỏe của người dân là mục tiêu hàng đầu, kiên quyết loại bỏ những dự án gây ô nhiễm môi trường, chung tay cho sự phát triển bền vững.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho biết, ý kiến của các đại biểu Quốc hội đã được tổng hợp đầy đủ. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo Đoàn giám sát và các cơ quan có liên quan nghiên cứu tiếp thu để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết giám sát trình Quốc hội xem xét, thông qua…