Bộ GD&ĐT công bố 'luật chơi mới' cho kiểm định đại học

Điểm nhấn của dự thảo lần này là tinh giản – minh bạch – hội nhập quốc tế, nhằm thay đổi cách tiếp cận từ nặng về hình thức sang chú trọng vào chất lượng thực chất.

Tinh gọn tiêu chuẩn, tránh “chạy theo giấy tờ”

Thay vì 25 tiêu chuẩn với 111 tiêu chí như trước, dự thảo rút gọn còn 15 tiêu chuẩn và 60 tiêu chí, chia thành 3 nhóm: Chiến lược – Hệ thống – Kết quả.

Bộ khung mới loại bỏ sự trùng lặp, nhấn mạnh vào cốt lõi: tầm nhìn sứ mạng, chiến lược phát triển, quản trị tài chính – nhân lực, nghiên cứu – đổi mới sáng tạo và gắn kết với thị trường lao động. Đây được coi là bước đi giúp các trường thoát khỏi áp lực “đánh bóng hồ sơ” để tập trung cho giá trị cốt lõi của chất lượng đào tạo.

Đánh giá thực chất, có cơ chế “đạt có điều kiện”

Dự thảo cũng thay đổi cách đánh giá: từ 7 mức phức tạp nay chỉ còn 2 mức: đạt và không đạt. Đặc biệt, xuất hiện cơ chế “đạt có điều kiện” – cho phép trường chưa hoàn toàn đáp ứng nhưng có kế hoạch cải tiến rõ ràng vẫn được công nhận tạm thời.

Bộ GD&ĐT đang lấy ý kiến về việc xác định một số tiêu chí “bắt buộc phải đạt”, nhằm siết chặt nền tảng hệ thống và tăng trách nhiệm giải trình.

Một cải tiến quan trọng là tích hợp toàn bộ hướng dẫn đánh giá và 15 biểu mẫu vào phụ lục Thông tư, thay vì ban hành riêng lẻ. Các cơ sở bắt buộc phải công khai báo cáo tự đánh giá và đánh giá ngoài, tạo áp lực minh bạch với xã hội, đồng thời giúp dư luận và người học có công cụ giám sát.

Dự thảo nhấn mạnh vai trò của hệ thống đảm bảo chất lượng nội bộ (IQA), quản trị dữ liệu và chuyển đổi số. Các trường buộc phải vận hành hệ thống số hóa để đo lường đầu ra, theo dõi quá trình cải tiến chất lượng, qua đó từng bước tiệm cận mô hình quản trị hiện đại của các trường trong khu vực.

Không chỉ dừng ở tiền kiểm, dự thảo lần này bổ sung cơ chế hậu kiểm mạnh mẽ: các cơ sở vi phạm có thể bị thu hồi giấy chứng nhận kiểm định. Đồng thời, trách nhiệm được quy định rõ ràng cho cả trường, tổ chức kiểm định và cơ quan quản lý nhà nước, hạn chế tình trạng kiểm định hình thức.

Theo giới chuyên môn, dự thảo Thông tư thể hiện quyết tâm của Bộ GD&ĐT trong việc đưa kiểm định đại học thoát khỏi tính hình thức, đồng thời tiệm cận với thông lệ quốc tế.

Với triết lý giảm tải – tinh gọn – minh bạch – hội nhập, văn bản này không chỉ đặt ra “luật chơi mới” cho các trường mà còn thúc đẩy hình thành văn hóa chất lượng thực chất – yếu tố then chốt để giáo dục đại học Việt Nam cạnh tranh và hội nhập.

Hiện Bộ GD&ĐT đang lấy ý kiến rộng rãi từ các cơ sở đại học, tổ chức kiểm định và xã hội. Nếu được thông qua, Thông tư mới dự kiến sẽ trở thành bước ngoặt trong quản lý chất lượng giáo dục đại học, tạo nền tảng cho giai đoạn đổi mới 2025–2030.