Bộ GD&ĐT đề nghị Quốc hội tăng cường giám sát để xử lý triệt để tình trạng lạm thu
(CLO) Bộ GD&ĐT khuyến nghị các cơ quan của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các đoàn giám sát thường xuyên quan tâm, giám sát lĩnh vực này ở cả Trung ương và địa phương. Việc giám sát của Quốc hội là kênh quan trọng giúp Bộ có thêm cơ sở để chấn chỉnh, xử lý triệt để tình trạng lạm thu, thu sai quy định.
Chiều 5/10, tại họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 9/2025, báo chí đặt câu hỏi đến lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) về việc lạm thu tại các cơ sở giáo dục trên cả nước.
Vẫn còn tình trạng lạm thu, biến tướng từ tự nguyện thành bắt buộc
Trả lời câu hỏi này, ông Lê Tấn Dũng - Thứ trưởng Bộ GD&ĐT khẳng định, thời gian vừa qua, Bộ GD&ĐT, cũng như các cấp chính quyền đã ban hành rất nhiều văn bản để chấn chỉnh, nhắc nhở tình trạng lạm thu tại các cơ sở giáo dục trên cả nước, dưới nhiều hình thức khác nhau.
Đối với năm học 2025-2026, Bộ GD&ĐT đã ban hành văn bản số 5542 ngày 12/9/2025 gửi các bộ, ngành, địa phương và cơ sở giáo dục về việc thực hiện chính sách học phí, miễn giảm, hỗ trợ học phí và các khoản thu trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo.
Dù vậy, theo phản ánh của báo chí và từ thực tiễn, vẫn còn tình trạng lạm thu, hoặc biến tướng từ tự nguyện thành bắt buộc. Trước thực tế đó, ông Lê Tấn Dũng cho biết Bộ GD&ĐT đã xác định và triển khai các nhóm nhiệm vụ, giải pháp bao gồm cả ngắn hạn và dài hạn nhằm chấn chỉnh, xử lý tình trạng này.
Theo đó, Bộ đã có văn bản yêu cầu các cấp, các ngành thực hiện nghiêm chính sách giáo dục, cụ thể là các quy định về học phí, miễn giảm, hỗ trợ học phí theo đúng Nghị định số 238 ngày 3/9/2025 của Chính phủ. Đây là nghị định được ban hành trên cơ sở nghị quyết của Quốc hội, quy định rất rõ ràng về đối tượng được miễn, giảm, hỗ trợ học phí. Vì vậy, yêu cầu đầu tiên là phải thực hiện nghiêm túc, dứt khoát nghị định này.
Bên cạnh đó, việc quản lý và quy định các khoản thu dịch vụ phục vụ, hỗ trợ hoạt động giáo dục - đào tạo phải do cơ quan có thẩm quyền quyết định. "Nghiêm cấm tất cả các cơ sở giáo dục tự đặt ra các khoản thu trái quy định của pháp luật, hoặc trái thẩm quyền của cơ quan quản lý", ông Dũng nói.
Theo ông Dũng, việc vận động, quản lý và sử dụng các nguồn lực huy động phải đúng quy định, dưới sự quản lý của cơ quan có thẩm quyền theo pháp luật. Thực tế thời gian qua cho thấy vẫn còn tình trạng vận động, thu và sử dụng chưa đúng quy định, nên Bộ yêu cầu phải đảm bảo đúng quy trình, đúng pháp lý.
Lãnh đạo Bộ cũng yêu cầu các đơn vị cần thực hiện nghiêm việc công khai, niêm yết thông tin về giá, thiết bị giáo dục, sách giáo khoa trên địa bàn, đảm bảo công khai, minh bạch để phụ huynh, học sinh và các cấp quản lý đều có thể giám sát. Theo ông Dũng, đây là nhóm nhiệm vụ rất quan trọng, nhằm tăng tính minh bạch trong quản lý tài chính tại các cơ sở giáo dục.
Qua theo dõi của Bộ, nhiều địa phương đã chỉ đạo các cơ sở giáo dục trên địa bàn thực hiện đúng danh mục các khoản thu được ban hành. Bộ yêu cầu không gộp nhiều khoản thu; không thu trước nhiều kỳ; không lợi dụng danh nghĩa ban đại diện cha mẹ học sinh để thu trái quy định.
"Thực tế, ở một số nơi vẫn còn hiện tượng này. Tuy nhiên, trong thời gian qua, nhiều địa phương, đặc biệt là chính quyền cấp tỉnh và cấp xã, đã triển khai chỉ đạo rất quyết liệt để khắc phục tình trạng nêu trên", ông Dũng nói và cho biết, sẽ tiếp tục rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, để điều chỉnh, bổ sung, đảm bảo quyền lợi của người học, nhất là học sinh và phụ huynh.
Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các vi phạm
Theo ông Lê Tấn Dũng, Bộ GD&ĐT đang chuẩn bị trình phương án rà soát, sửa đổi Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học, Luật Giáo dục nghề nghiệp, cũng như các nghị định, thông tư có liên quan, nhằm hoàn thiện khung pháp lý cho lĩnh vực này.
Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, ông Lê Tấn Dũng khẳng định Bộ GD&ĐT sẽ tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các vi phạm. "Hiện nay, thanh tra chuyên ngành đã được chuyển về Thanh tra Chính phủ, vì vậy Bộ sẽ tập trung thực hiện kiểm tra, giám sát. Khi nhận được phản ánh, đơn thư, Bộ sẽ tiến hành kiểm tra hành chính để kịp thời phát hiện, xử lý theo quy định của pháp luật", ông Dũng nêu rõ.
Đặc biệt, Bộ GD&ĐT cũng khuyến nghị các cơ quan của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các đoàn giám sát thường xuyên quan tâm, giám sát lĩnh vực này ở cả Trung ương và địa phương. Việc giám sát của Quốc hội là kênh quan trọng giúp Bộ có thêm cơ sở để chấn chỉnh, xử lý triệt để tình trạng lạm thu, thu sai quy định.
Đồng thời, Bộ GD&ĐT cũng đề nghị cấp ủy, chính quyền địa phương, đặc biệt là cấp tỉnh và cấp xã thường xuyên kiểm tra, thanh tra, chỉ đạo kịp thời việc chấn chỉnh các sai phạm tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn.
Theo ông Lê Tấn Dũng, hiện nay, phân cấp quản lý đã rất rõ gồm: mầm non, tiểu học, trung học cơ sở thuộc quản lý cấp xã; THPT do Sở Giáo dục và Đào tạo quản lý. Vì vậy, việc thực hiện đúng phân cấp, phân quyền sẽ giúp phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm ngay tại cơ sở.