Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Luật Hợp tác xã năm 2012 được Quốc hội thông qua ngày 20/11/2012, chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2013 đã làm rõ thêm bản chất của tổ chức hợp tác xã (HTX) là “phục vụ thành viên”, tăng cường hợp tác nội bộ và tham gia thị trường để phát triển kinh tế - xã hội ở nước ta.

Việc thực hiện Luật HTX năm 2012 đã bước đầu làm thay đổi nhận thức trong hệ thống chính trị, các tầng lớp nhân dân về vai trò quan trọng của phát triển kinh tế tập thể, HTX trong các thành phần kinh tế của nền kinh tế quốc dân.

Tuy nhiên, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, bên cạnh những kết quả đã đạt được, thực tiễn sau gần 10 năm triển khai thực hiện Luật HTX năm 2012 đã nảy sinh một số tồn tại, bất cập cần sửa đổi, bổ sung.

Trong đó, một số quy định còn chồng chéo, chưa thống nhất với các văn bản quy phạm pháp luật khác; một số quy định bất cập làm cản trở sự phát triển của HTX; quy định chưa đầy đủ về nguyên tắc cơ bản HTX, chưa phù hợp với thực tiễn và xu hướng phát triển của thế giới.

Theo báo cáo tổng kết, mặc dù số lượng HTX cả nước trong thời gian qua có tăng đáng kể từ 19.357 HTX (năm 2013) đến 26.642 HTX (30/6/2021). Tuy nhiên, số lượng thành viên HTX cả nước giảm từ 8 triệu thành viên (năm 2013) xuống 5,7 triệu thành viên (năm 2021), chiếm khoảng 5,8% dân số cả nước; bình quân 413 thành viên/HTX (năm 2013) giảm xuống 213 thành viên/HTX (năm 2021). Lao động thường xuyên trong HTX cũng ngày một giảm qua các năm từ 1.189.652 người (năm 2013) xuống 807.888 người (tính đến ngày 30/6/2021).

Điều này phản ánh thực trạng phát triển HTX ở nước ta đang chưa đúng hướng, chưa tương xứng với tiềm năng và vị trí trong nền kinh tế của đất nước, bản thân các HTX chưa quan tâm đến phát triển thành viên.

Do vậy, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, việc xây dựng dự án Luật HTX (sửa đổi) là cần thiết nhằm mục tiêu tạo hành lang pháp lý thông thoáng, loại bỏ các quy định rào cản HTX tham gia thị trường, phát triển thành viên, phát triển kinh tế nhưng vẫn bảo đảm và phát huy đặc trưng, nguyên tắc cơ bản của HTX.

Dự thảo Luật HTX (sửa đổi) do Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất các nhóm chính sách gồm: Hoàn thiện các quy định về loại hình tổ chức kinh tế tập thể và tổ chức đại diện; hoàn thiện các quy định về phát triển thành viên, mở rộng thị trường và nâng cao khả năng thu hút vốn cho HTX; hoàn thiện các quy định về quản lý, điều hành HTX; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực kinh tế tập thể, HTX; hoàn thiện các quy định về bản chất và nguyên tắc tổ chức, hoạt động của HTX.

Thế Vũ