Bổ sung chế tài mạnh, kể cả xử lý hình sự với hành vi cố tình phát tán dịch bệnh
(CLO) Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu xử lý nghiêm hành vi cố tình phát tán dịch bệnh (bán, thả lợn bệnh…), coi đây là vi phạm pháp luật nghiêm trọng, bổ sung chế tài mạnh, kể cả xử lý hình sự.
Ngày 15/8, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã làm việc với Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các bộ ngành liên quan về tình hình dịch tả lợn châu Phi; đánh giá nguyên nhân, hiệu quả công tác phòng chống trong thời gian qua và đề xuất giải pháp phù hợp, căn cơ để kiểm soát dịch bệnh, bảo đảm nguồn cung thịt lợn cho những tháng cuối năm 2025.
Dịch tuy giảm nhưng vẫn phức tạp, tiềm ẩn nguy cơ bùng phát
Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, hiện cả nước có 926 ổ dịch tại 34 tỉnh/thành phố chưa qua 21 ngày. Số lợn buộc phải tiêu huỷ được cập nhật lên Hệ thống thông tin dịch bệnh động vật (VAHIS) là hơn 330.000 con (chiếm khoảng 0,9% tổng đàn). Dịch bệnh chủ yếu xảy ra tại các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ, chưa xuất hiện ở các doanh nghiệp chăn nuôi lợn. Diễn biến dịch bệnh gia tăng mạnh và tập trung trong tháng 7/2025, và có xu hướng giảm dần từ đầu tháng 8/2025.
Từ đầu năm 2025 đến nay, Cục Thú y đã thành lập hơn 50 đoàn công tác đi hướng dẫn, đôn đốc phòng, chống dịch bệnh động vật trên cạn, đặc biệt là dịch tả lợn châu Phi.
Đến nay, các doanh nghiệp đã sản xuất, cung ứng ra thị trường khoảng 7,8 triệu liều vaccine phòng bệnh dịch tả lợn châu Phi. Tuy nhiên, tỷ lệ tiêm phòng còn thấp do người nuôi e ngại, chưa tin vào chất lượng vaccine nội địa, dù số lợn bị chết sau khi tiêm phòng chỉ chiếm 0,07%.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến đã nêu những khó khăn, bất cập chủ yếu trong phòng chống dịch tả lợn châu Phi. Tỷ lệ hộ chăn nuôi nhỏ lẻ còn lớn (năm 2024 chiếm khoảng 47,5% tổng đàn). Chính quyền, người chăn nuôi nhận thức chưa đầy đủ, chưa đúng, tính chất nguy hiểm của dịch tả lợn châu Phi, chưa tuân thủ đầy đủ các biện pháp phòng dịch. Quy định công bố dịch ở cấp tỉnh đang gặp vướng mắc do chưa điều chỉnh theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Hệ thống thú y ở địa phương rất thiếu và yếu. Giết mổ nhỏ lẻ vẫn chiếm tỷ lệ lớn. Việc tổ chức thu gom, tiêu huỷ lợn bệnh và xử lý chất thải tại các ổ dịch gặp rất nhiều khó khăn, không đủ lực lượng, thiếu kinh phí mua hoá chất, vôi bột, thuê phương tiện, hỗ trợ người tham gia xử lý lợn bệnh.
Các ý kiến tại cuộc họp cho rằng nhận định dịch bệnh tuy giảm từ cuối tháng 7/2025 nhưng vẫn phức tạp, đặc biệt đã xuất hiện chủng lai mới chưa có vaccine phù hợp, vaccine hiện có hiệu lực hạn chế. Vì vậy, ngành Nông nghiệp và Môi trường cần tăng cường giám sát, cập nhật số liệu đầy đủ, tham khảo kinh nghiệm quốc tế để nâng hiệu quả phòng chống dịch...
Rà soát toàn bộ hệ thống bộ máy tổ chức thú y
Phát biểu chỉ đạo, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Cục Chăn nuôi và Thú y rà soát toàn bộ hệ thống bộ máy tổ chức thú y từ Bộ – Cục – Chi cục vùng – cấp tỉnh – đến cấp xã, trạm thú y. Trong đó, cần xác định rõ trách nhiệm của từng cấp, nhất là trong bối cảnh nhiều địa phương đã sáp nhập đơn vị hành chính, tinh gọn bộ máy, nhiều xã phường không còn đủ nhân lực chuyên môn.
Ngành Chăn nuôi và Thú y chịu trách nhiệm cập nhật, xây dựng hướng dẫn mới về tiêm phòng phù hợp với thực tế các chủng virus dịch tả lợn châu Phi hiện có, kể cả khi chưa có vaccine đầy đủ; quy định rõ quy trình báo cáo, khoanh vùng, dập dịch, vệ sinh tiêu độc, tiêu hủy, hỗ trợ người dân, xác định trách nhiệm đến từng cấp xã, phường và cá nhân.
Quỹ dự trữ quốc gia phải bảo đảm đủ vật tư phòng chống dịch (gồm thuốc sát trùng, hóa chất, kể cả vaccine…) trong một vài năm, phân bổ xuống cấp vùng, cấp cơ sở để sẵn sàng triển khai khi có dịch. Việc cấp phát phải nhanh chóng, không để chậm trễ. Đồng thời xem xét mở rộng danh mục dự trữ vật tư phòng chống dịch bệnh cho gia súc, gia cầm và thủy sản.
Đáng chú ý, Phó Thủ tướng yêu cầu xử lý nghiêm hành vi cố tình phát tán dịch bệnh (bán, thả lợn bệnh…), coi đây là vi phạm pháp luật nghiêm trọng, bổ sung chế tài mạnh, kể cả xử lý hình sự. Bộ Nông nghiệp và Môi trường phải phối hợp Bộ Công an xây dựng các quy định liên quan.
Trong tuần tới, Phó Thủ tướng yêu cầu tổ chức các đoàn công tác liên ngành (thú y, vệ sinh an toàn thực phẩm, công an, quản lý thị trường, chính quyền địa phương…) kiểm tra một số lò mổ không đạt yêu cầu, phối hợp xử lý, kể cả đóng cửa. Đồng thời, siết chặt quy định về vận chuyển sản phẩm giết mổ, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm.
Ngay sau cuộc họp, Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường triển khai các nội dung chỉ đạo; rà soát hệ thống tổ chức thú y từ Trung ương tới cơ sở, ban hành ngay hướng dẫn kiện toàn; báo cáo Chính phủ trước ngày 15/9 về phương án phòng, chống dịch đối với gia súc, gia cầm, thủy sản, dựa trên mô hình ứng phó với dịch tả lợn châu Phi.