Bộ trưởng Bộ Tư pháp: 'Muốn đổi mới trước hết phải đổi mới bằng thể chế, bằng pháp luật'

Sáng 9/10, Đảng uỷ Chính phủ tổ chức Họp báo về công tác chuẩn bị, tổ chức Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030. Uỷ viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hoà Bình chủ trì cuộc họp.

Nhiều kết quả rất vượt bậc trong công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế pháp luật

Tại họp báo, trả lời báo chí liên quan đến công tác xây dựng thể chế, pháp luật, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, trong nhiệm kỳ vừa qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã luôn quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo sát sao, xuyên suốt công tác này. Các bộ, cơ quan và nhất là người đứng đầu, các đồng chí Bộ trưởng đã thực sự vào cuộc và tạo nên những kết quả rất vượt bậc trong công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế pháp luật.

Cụ thể, thứ nhất, trong nhiệm kỳ này, Đảng ủy Chính phủ đã tham mưu, trình Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương rất nhiều văn bản về công tác xây dựng pháp luật. Ví dụ, trong nhiệm kỳ này đã trình Trung ương, Ban Chấp hành Trung ương ban hành Nghị quyết về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới. Đây là một cột mốc rất quan trọng trong xây dựng pháp luật.

Tiếp đó, trình Bộ Chính trị ban hành Quy định 178 về kiểm soát quyền lực, phòng chống tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật. Gần đây, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 66 ngày 30/4/2025 về đổi mới công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, với nhiều định hướng rất quan trọng, tiếp tục kế thừa, đổi mới tư duy và hành động trong xây dựng và thực thi pháp luật.

Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đã trình Bộ Chính trị ra quyết định thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về hoàn thiện thể chế pháp luật do đồng chí Tổng Bí thư làm Trưởng ban. Đảng ủy Cơ quan Bộ Tư pháp là cơ quan thường trực để chỉ đạo trực tiếp công tác này. “Đây là những thay đổi hết sức quan trọng, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Chính phủ đối với công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế trong giai đoạn mới”, ông Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh.

Thứ hai, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo sát sao, quyết liệt công tác hoàn thiện thể chế pháp luật, đạt được nhiều kết quả quan trọng, thể hiện qua số lượng và chất lượng các văn bản. “Riêng trong nhiệm kỳ này, đến thời điểm hiện nay, chúng tôi thống kê Chính phủ đã tổ chức 41 phiên họp chuyên đề về công tác xây dựng pháp luật. Bên cạnh các phiên họp thường kỳ, Chính phủ đã tổ chức 41 phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Chính phủ đã trình Quốc hội 121 luật và nghị quyết. Trong đó: Năm 2021, trình Quốc hội ban hành 5 luật và nghị quyết; Năm 2022, trình 17 luật, nghị quyết; Năm 2023, trình 20 luật, nghị quyết; Năm 2024, trình 34 luật, nghị quyết”, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh, tính riêng từ đầu năm 2025 đến nay, Chính phủ đã trình Quốc hội ban hành 31 luật, 16 nghị quyết tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9; và tại Kỳ họp lần thứ 10, Chính phủ dự kiến trình Quốc hội xem xét, thông qua khoảng 55 dự án. “Tính tổng cộng, nếu đúng theo dự kiến này thì riêng trong năm 2025, Chính phủ sẽ trình Quốc hội ban hành khoảng 102 luật, nghị quyết. Đây là một khối lượng công việc kỷ lục, với số lượng văn bản lớn nhất từ trước đến nay trong một năm”, ông Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh và cho biết, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành theo thẩm quyền 988 văn bản, trong đó có 813 nghị định, 11 nghị quyết và 164 quyết định. Đây là một khối lượng công việc rất lớn trong nhiệm kỳ này.

Về chất lượng các văn bản, Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho rằng, những thành tích trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước ta trong thời gian vừa qua không thể đạt được nếu không có công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế pháp luật. Trong bất kỳ lĩnh vực nào, trước tiên muốn tiến hành đổi mới thì phải đổi mới bằng thể chế, bằng pháp luật.

Đề cao tính công khai, minh bạch trong công tác xây dựng, thực thi pháp luật

Thứ ba, theo Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh, Đảng ủy Chính phủ cũng đã chỉ đạo đổi mới mạnh mẽ cách làm trong công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. Nổi bật là đã chỉ đạo Chính phủ trình Quốc hội ban hành Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật với rất nhiều điểm mới. “Ví dụ, lần đầu tiên chúng ta ghi nhận cơ chế hướng dẫn áp dụng pháp luật. Đây là một cơ chế rất mới và được doanh nghiệp, chính quyền địa phương, người dân ủng hộ. Với những văn bản có vướng mắc trong áp dụng, có thể kiến nghị tới cơ quan có thẩm quyền để hướng dẫn áp dụng pháp luật. Trước đây, chỉ có cơ chế giải thích pháp luật do Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành; nay đã có cơ chế hướng dẫn áp dụng pháp luật, tháo gỡ được rất nhiều vấn đề trong thực tiễn”, ông Nguyễn Hải Ninh nói.

Đảng uỷ Chính phủ cũng chú ý nhiều hơn đến tính công khai, minh bạch trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. Chính phủ đã khai trương và vận hành Cổng Pháp luật quốc gia. Đây là một kênh tương tác hai chiều rất tốt giữa các cơ quan có thẩm quyền và người dân, doanh nghiệp, chính quyền địa phương. Đồng thời, cũng đã khai trương và vận hành hệ thống tiếp nhận thông tin, phản ánh chính sách.

“Vừa qua, chúng tôi đã tiếp nhận rất nhiều phản ánh và có quy chế công khai. Trước đây là làm văn bản giấy gửi hỏi về những vướng mắc; nay, trên nền tảng số, có thể công khai, trả lời công khai, có đánh giá công khai kết quả. Các công ty luật, luật sư, doanh nghiệp, chính quyền địa phương có thể lên Cổng Pháp luật quốc gia để theo dõi tiến độ xử lý. Như vậy, đã đề cao tính công khai, minh bạch trong công tác xây dựng, thực thi pháp luật”, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho biết và nhấn mạnh, việc Thủ tướng Chính phủ là Trưởng Ban chỉ đạo công tác rà soát, tháo gỡ những vướng mắc trong công tác xây dựng pháp luật của Chính phủ. Đây là một cơ chế rất đặc biệt và phát huy hiệu quả.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết, một điểm nữa là nhiệm kỳ này đã gắn công tác tổ chức thi hành pháp luật với công tác xây dựng pháp luật. Điển hình là đã tổ chức rà soát tổng thể các vướng mắc, khó khăn, những điểm nghẽn do quy định pháp luật.

“Trước đây, chúng ta nói pháp luật là “điểm nghẽn của điểm nghẽn”, vậy điểm nghẽn ở đâu? Vừa rồi, chúng ta đã rà soát tổng thể. Qua phản ánh từ 2.088 kiến nghị về khó khăn, vướng mắc của chính quyền địa phương, doanh nghiệp, người dân, các cơ quan đã sàng lọc, xác định: khoảng 1.300 nội dung không phải là vướng mắc do quy định pháp luật và đã trả lời công khai; 787 nội dung được xác định là có khó khăn, vướng mắc cần xử lý. Chúng tôi hiện đang cùng với các ngành xử lý theo tinh thần: những gì cấp bách thì xử lý ngay trong năm 2025 theo chỉ đạo của Tổng Bí thư; những gì không cấp bách thì dùng cơ chế đặc biệt để sửa đổi toàn diện trước tháng 1/3/2027 theo chỉ đạo của Quốc hội” Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho biết.