Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Không phải cứ có nhu cầu là dạy thêm kiến thức cũ

Trả lời nội dung này, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh, điều quan trọng nhất là giáo viên phải hướng dẫn học sinh cách tự học, hạn chế việc dạy thêm cả trong và ngoài nhà trường, đặc biệt là tại trường học. Không phải cứ có nhu cầu học thêm là cung cấp lại kiến thức cũ.

Chất vấn tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga (Đoàn Quảng Bình) cho rằng, thực trạng dạy thêm, học thêm tràn lan hiện nay đang tạo áp lực lớn cho học sinh, ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường học đường và đi ngược với tinh thần đổi mới giáo dục – đó là phát huy sự tự chủ, sáng tạo của người học. Đại biểu đánh giá cao việc Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư số 29/2024/TT-BGDĐT, trong đó có nhiều nội dung quyết liệt, nhất quán để chấn chỉnh tình trạng dạy thêm, học thêm. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng Thông tư này vẫn chưa thể là giải pháp hoàn hảo, đặc biệt khi môi trường giáo dục vẫn còn áp lực thành tích và kỳ vọng xã hội rất lớn. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng làm rõ nguyên nhân cốt lõi của tình trạng này và đưa ra giải pháp căn cơ hơn.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng, vấn đề này xuất phát từ nhiều yếu tố “chưa đủ”: thu nhập của giáo viên chưa đủ sống, trường lớp chưa đủ để giảm áp lực cạnh tranh – đặc biệt tại các đô thị lớn; kỳ thi vào Trung học phổ thông căng thẳng không kém thi đại học; phụ huynh chưa đủ niềm tin khi thành tích học tập của con chưa cao; một số hiệu trưởng, giáo viên chưa hoàn thành trách nhiệm dạy học theo chương trình chính khóa; công tác quản lý và cơ chế điều hành vẫn còn nhiều điều chưa đủ. Theo Bộ trưởng, đổi mới giáo dục là một quá trình đòi hỏi nhiều điều kiện đồng bộ mới có thể đạt kết quả mong muốn. Từ đó, dạy thêm, học thêm vẫn tồn tại như một hệ quả khó tránh trong giai đoạn hiện nay.

Theo Bộ trưởng, nguyên nhân sâu xa của tình trạng này là sự chuyển dịch từ mô hình giáo dục tiếp cận theo hướng trang bị kiến thức sang phát triển năng lực người học. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đang triển khai theo hướng đó và đã đạt một số kết quả tích cực, song vẫn còn thiếu điều kiện triển khai đầy đủ. Bộ trưởng nhấn mạnh, không thể có một giải pháp đơn lẻ hay xử lý trong thời gian ngắn mà cần một giải pháp tổng thể, đồng bộ và lâu dài.

Tranh luận tại hội trường, đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (Đoàn Bến Tre) nhận định rằng Thông tư số 29 chưa đạt hiệu quả cao, nhiều địa phương còn lúng túng trong thực hiện. Một số giải pháp đưa ra, như việc đưa dạy thêm vào danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện, còn chưa tương thích. Về nội dung này, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định, hiệu quả thực thi chính sách không chỉ phụ thuộc vào câu chữ của văn bản mà còn phụ thuộc rất lớn vào quá trình triển khai tại các cấp, từ trung ương đến địa phương. Bộ đã ban hành văn bản kịp thời, nhiều địa phương đã tổ chức kiểm tra, giám sát, triển khai tích cực. Theo Bộ trưởng, nếu nói rằng Thông tư số 29 không hiệu quả là chưa đánh giá toàn diện, vì trên thực tế có nhiều tỉnh, thành thực hiện nghiêm túc và mang lại kết quả tích cực. Ông khẳng định, thời gian thực hiện từ khi Thông tư có hiệu lực (14/2/2025) chưa lâu, nên cần thêm thời gian để đánh giá khách quan, đầy đủ.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Văn Mạnh (Đoàn Vĩnh Phúc) về việc Luật Nhà giáo (vừa được Quốc hội thông qua) không cấm giáo viên dạy thêm nếu người học tự nguyện, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho rằng, quy định của Luật Nhà giáo và Thông tư 29 không mâu thuẫn, đều thống nhất về việc nghiêm cấm ép buộc học sinh học thêm dưới mọi hình thức. Trong trường hợp học sinh tự nguyện học thêm ngoài giờ chính khóa, Bộ trưởng nhấn mạnh vai trò hướng dẫn tự học của giáo viên, sử dụng buổi học thứ hai hiệu quả, không lặp lại hoặc nhồi nhét kiến thức đã dạy. “Hạn chế việc dạy thêm ngay cả trong và ngoài trường, đặc biệt ngay tại nhà trường”, Bộ trưởng khẳng định và cho rằng cần dành thời gian để học sinh tự học, đọc tài liệu, học kỹ năng và trang bị thêm kiến thức xã hội thay vì chỉ chú trọng kiến thức sách giáo khoa.

Bộ trưởng cho biết, hiện nay Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tham mưu để Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị về tổ chức buổi dạy thứ hai. Mục tiêu là tạo điều kiện để học sinh học các nội dung bổ trợ, kỹ năng cần thiết, đồng thời bảo đảm quyền được vui chơi, phát triển toàn diện. “Chúng ta phải giữ gìn tuổi thơ cho trẻ, không phải cứ còn thời gian là dạy thêm kiến thức cũ”, Bộ trưởng nhấn mạnh.