Bulgaria tịch thu nhà máy dầu Nga, sản lượng 190.000 thùng bị đe dọa

Vào đêm 6/11, chính phủ Bulgaria đã chính thức tiếp quản nhà máy lọc dầu Burgas - cơ sở chế biến dầu duy nhất của nước này, thuộc sở hữu của tập đoàn năng lượng Nga Lukoil.

Động thái được đưa ra nhằm ứng phó với các lệnh trừng phạt mới từ Mỹ và Anh nhằm vào các tập đoàn dầu khí lớn của Nga. Nhà máy Burgas hiện cung cấp khoảng hai phần ba lượng nhiên liệu cho Bulgaria, đóng vai trò quan trọng trong an ninh năng lượng quốc gia.

Tại thủ đô Sofia, Quốc hội Bulgaria đã thông qua luật khẩn cấp cho phép chính phủ bổ nhiệm quản lý đặc biệt tại nhà máy, đồng thời tước quyền biểu quyết và kháng cáo của Lukoil.

Ông Boyko Borissov, cựu Thủ tướng và lãnh đạo đảng GERB, cho rằng quyết định này là cần thiết trong bối cảnh địa chính trị phức tạp hiện nay. Cuộc bỏ phiếu tại Quốc hội diễn ra căng thẳng, với 125 phiếu thuận và 74 phiếu chống, vượt qua quyền phủ quyết của Tổng thống Rumen Radev.

Các lệnh trừng phạt từ phương Tây, đặc biệt là gói trừng phạt thứ 19 của Liên minh châu Âu ban hành cuối tháng 10, đã siết chặt hoạt động của các công ty dầu khí Nga.

Bulgaria buộc phải hành động nhanh chóng để đảm bảo nguồn cung năng lượng, đồng thời tuân thủ cam kết với NATO và Liên minh châu Âu. Nhà máy Burgas, trị giá khoảng 2 tỷ USD, sử dụng hơn 1.300 lao động và là doanh nghiệp công nghiệp lớn nhất nước này.

Lukoil đã sở hữu nhà máy từ năm 1999 và xây dựng mạng lưới hơn 200 trạm xăng trên toàn quốc. Dù Bulgaria đã ngừng nhập khẩu dầu thô từ Nga từ tháng 3/2024, ảnh hưởng của Lukoil vẫn hiện diện rõ nét trong hệ thống năng lượng.

Theo bà Radostina Primova, chuyên gia tại Trung tâm Nghiên cứu Dân chủ ở Sofia, Lukoil vẫn chiếm lĩnh phần lớn thị phần nhiên liệu tại Bulgaria.

Việc Bulgaria quốc hữu hóa nhà máy Burgas được xem là tiền lệ đầu tiên trong khối NATO kể từ khi xung đột Ukraine nổ ra. Cơ sở pháp lý cho hành động này bắt nguồn từ quy định kiểm soát tạm thời các cơ sở chiến lược ban hành năm 2023.

Các quan chức cho biết đây là bước đi cần thiết để bảo vệ lợi ích quốc gia trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị leo thang.

Hiện nhiều tập đoàn quốc tế đang quan tâm đến nhà máy Burgas. KazMunayGas của Kazakhstan đã đưa ra mức giá 1 tỷ USD, trong khi MOL Group của Hungary và Cengiz Holding của Thổ Nhĩ Kỳ cũng thể hiện ý định tham gia.

SOCAR của Azerbaijan được đánh giá là ứng viên tiềm năng nhất. Tuy nhiên, một số nhà đầu tư như Gunvor của Thụy Sĩ đã rút lui do lo ngại ảnh hưởng từ các lệnh trừng phạt.

Trên toàn khu vực Đông Âu, các quốc gia đang nỗ lực tái cấu trúc mạng lưới năng lượng để giảm phụ thuộc vào Nga.

Ba Lan đang đàm phán nhập khẩu khí đốt hóa lỏng từ Mỹ nhằm hỗ trợ Ukraine và Slovakia, với sản lượng dự kiến lên tới 5 tỷ mét khối mỗi năm. Động thái của Bulgaria được xem là một phần trong chiến lược rộng lớn hơn nhằm đảm bảo an ninh năng lượng khu vực.

Trong khi đó, Ukraine tiếp tục tiến hành các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái nhằm vào các nhà máy lọc dầu của Nga.

Vào ngày 6/11, nhà máy Volgograd của Lukoil bị tấn công, khiến sản lượng bị gián đoạn nghiêm trọng. Chính quyền địa phương xác nhận có một dân thường thiệt mạng và nhiều nhà dân bị hư hại.

Để đối phó, Tổng thống Vladimir Putin đã ra lệnh huy động hai triệu quân dự bị nhằm bảo vệ các cơ sở dầu mỏ.

Phó Đô đốc Vladimir Tsimlyansky cho biết Nga đang thành lập các đội chữa cháy cơ động chuyên trách để ứng phó với các cuộc tấn công. Tổng thống Putin cũng cam kết rằng lực lượng dự bị sẽ chỉ hoạt động trong lãnh thổ Nga, phản ánh sự ưu tiên ngày càng cao đối với an ninh năng lượng nội địa.

Giới phân tích nhận định, quyết định của Bulgaria là dấu hiệu cho thấy châu Âu đang bước vào giai đoạn chuyển dịch chiến lược năng lượng sâu rộng.

Trong bối cảnh các lệnh trừng phạt ngày càng khắt khe và xung đột tiếp diễn, các quốc gia châu Âu buộc phải tìm kiếm những nguồn cung thay thế, hướng tới mục tiêu giảm thiểu sự phụ thuộc vào Nga và củng cố nền tảng an ninh năng lượng trong dài hạn.