Bước đột phá trong quản lý tài sản số: Việt Nam học hỏi từ "những người đi trước"

Thị trường tài sản số toàn cầu đã vượt mốc 2.000 tỷ USD nhưng cũng đầy rủi ro, từ vụ sụp đổ FTX đến những dự án “ma” lừa đảo. Điều này cho thấy khung pháp lý vững chắc là yếu tố sống còn cho bất kỳ quốc gia nào muốn tham gia.

Trong ASEAN, Singapore và Thái Lan đã sớm xây dựng luật riêng để bảo vệ nhà đầu tư và kiểm soát rủi ro. Việt Nam, với việc chính thức tham gia "cuộc chơi" này thông qua Nghị quyết 05/2025/NQ-CP, đang có cơ hội tận dụng lợi thế đi sau để vừa học hỏi kinh nghiệm quý báu, vừa tránh được những "cạm bẫy" mà các nước tiền nhiệm đã từng gặp phải.

Singapore: "Cánh cửa mở" với bàn tay điều tiết chắc chắn

Singapore khẳng định vị thế trung tâm tài chính số hàng đầu châu Á nhờ mô hình quản lý “mở nhưng kiểm soát”. Đạo luật Dịch vụ Thanh toán (PSA) định nghĩa tài sản số là Digital Payment Token (DPT) và yêu cầu mọi dịch vụ từ sàn giao dịch, ví, lưu ký đến môi giới đều phải xin giấy phép từ Cơ quan Tiền tệ Singapore (MAS).

Quy trình cấp phép đi kèm nhiều tiêu chuẩn: vốn tối thiểu, chống rửa tiền, bảo mật công nghệ và quản trị rủi ro. Đặc biệt, MAS áp dụng chính sách hạn chế quảng cáo tới nhà đầu tư cá nhân, cấm sàn cho vay ký quỹ và hạn chế sản phẩm đòn bẩy. Đây chính là "rào chắn bảo vệ" để tránh tình trạng nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm "cháy túi" vì những rủi ro không tính trước.

Đặc biệt, Singapore tiên phong quản lý stablecoin với quy định dự trữ 1:1, minh bạch thông tin và đảm bảo quyền quy đổi - được coi là “chuẩn vàng” toàn cầu, giúp giữ giá trị ổn định thay vì dao động như giá USDT trên thị trường tự do. Thực tế, chỉ cần nhìn vào biểu đồ XRP hay các đồng coin phổ biến khác, có thể thấy mức biến động mạnh mẽ của thị trường và hiểu rõ lý do Singapore phải đặt ra những chuẩn mực khắt khe như vậy

Thái Lan: Minh bạch cao nhưng hạn chế ứng dụng

Từ năm 2018, Thái Lan đã có Luật Kinh doanh Tài sản Kỹ thuật số, do Ủy ban Chứng khoán quản lý cùng Ngân hàng Trung ương và Bộ Tài chính. Luật này phân loại rõ dịch vụ (sàn, môi giới, dealer, portal ICO/IEO, lưu ký), yêu cầu tất cả phải có giấy phép và hồ sơ minh bạch. Nhà đầu tư cá nhân bị giới hạn số tiền cho một số loại tài sản để giảm rủi ro.

Ngoài ra từ năm 2022, Thái Lan đã cấm sử dụng tiền số để thanh toán hàng hóa, dịch vụ nhằm tránh nguy cơ "đô la hóa crypto" và bảo vệ sự ổn định của hệ thống tiền tệ quốc gia. Biện pháp này tuy giúp kiểm soát rủi ro vĩ mô nhưng lại làm giảm đáng kể tính ứng dụng thực tế của tài sản số trong đời sống hàng ngày.

Việt Nam: Bước đi thận trọng với tiêu chuẩn cao

So với Singapore và Thái Lan, Việt Nam chọn cách đi thận trọng, ưu tiên an toàn nhưng vẫn mở ra cơ hội để xây dựng một thị trường bền vững. Nghị quyết 05/2025/NQ-CP vừa ban hành bởi Chính phủ đã đặt ra những tiêu chuẩn khắt khe: doanh nghiệp muốn mở sàn phải có vốn tối thiểu 10.000 tỷ đồng, hồ sơ cấp phép kèm thẩm định an ninh mạng cấp độ 4 - chuẩn bảo mật cao nhất hiện nay.

Điều kiện về sở hữu và nhân sự cũng được siết chặt. Ít nhất 65% cổ đông sáng lập phải là tổ chức có kinh nghiệm trong ngân hàng, chứng khoán hoặc công nghệ. Về sản phẩm, chỉ những tài sản gắn với tài sản thật như bất động sản, hàng hóa, stablecoin mới được niêm yết, loại trừ hoàn toàn chứng khoán và tiền pháp định để tránh rủi ro chồng chéo với các thị trường đã được quản lý bởi luật riêng. Đặc biệt, sau 6 tháng kể từ khi có sàn đầu tiên được cấp phép, mọi giao dịch ngoài hệ thống sẽ bị xử lý - một ranh giới rõ ràng mà hiếm nước nào áp dụng triệt để.

Chính sách này nhận được sự ủng hộ từ giới chuyên gia. Ông Phan Đức Trung (VBA) cho rằng nghị quyết là cơ hội để biến “dòng vốn ngầm” thành minh bạch, đồng thời tận dụng lợi thế đi sau để học hỏi kinh nghiệm quốc tế. Từ góc nhìn doanh nghiệp, ông Thuật Nguyễn (Kyros Ventures) nhấn mạnh: sàn Việt chỉ có thể thu hút nhà đầu tư khi vừa có thanh khoản dồi dào, vừa có cơ chế bảo vệ người dùng. Ông Khoa Hồ bổ sung: cần thêm cơ chế bảo hiểm tài sản, như mô hình Hàn Quốc, để bảo vệ trước rủi ro tấn công mạng. Từ các ý kiến trên, có thể rút ra “công thức thành công” cho sàn trong nước: thanh khoản cao, an toàn tuyệt đối và trải nghiệm thân thiện với người dùng.

Nhìn chung, việc bước vào thị trường tài sản số muộn hơn các nước láng giềng không phải là bất lợi mà là cơ hội để Việt Nam tận dụng những bài học kinh nghiệm quý báu. Nếu biết tận dụng kinh nghiệm từ những "người đi trước" kết hợp với sự nghiêm ngặt trong quản lý, Việt Nam hoàn toàn có thể viết nên câu chuyện thành công riêng: xây dựng một thị trường tài sản số vừa minh bạch vừa an toàn, trở thành hình mẫu cho các quốc gia đang tìm kiếm sự cân bằng hoàn hảo giữa đổi mới sáng tạo và ổn định bền vững trong kỷ nguyên số.