Các đại dương đang mất dần màu xanh do biến đổi khí hậu

Nghiên cứu mới cho thấy các đại dương trên thế giới đang mất đi màu xanh đặc trưng, một dấu hiệu cảnh báo về sự suy giảm khả năng hấp thụ carbon dioxide của hành tinh do biến đổi khí hậu.

Nồng độ diệp lục đại dương suy giảm

Theo các nhà khoa học, nguyên nhân chính đến từ sự suy giảm của thực vật phù du, những sinh vật biển nhỏ bé chịu trách nhiệm cho gần một nửa năng suất sinh học toàn cầu.

Phát hiện này, dựa trên một nghiên cứu đột phá về nồng độ diệp lục hàng ngày ở các đại dương tại vĩ độ thấp đến trung bình từ năm 2001 đến năm 2023, có những tác động đáng báo động đến nồng độ oxy và chuỗi thức ăn toàn cầu.

Diệp lục là sắc tố màu xanh lá cây thiết yếu, đóng vai trò trung tâm trong quá trình quang hợp. Qua đó, thực vật, tảo và thực vật phù du sử dụng ánh sáng mặt trời, nước và carbon dioxide để sản xuất ra oxy và glucose. Đây là một trong những nền tảng cơ bản và quan trọng nhất của sự sống trên Trái đất.

Sử dụng các thuật toán học sâu, nhóm tác giả của nghiên cứu mới đã tổng hợp dữ liệu từ vệ tinh và tàu giám sát để đánh giá sự thay đổi màu sắc của đại dương trong hơn hai thập kỷ qua.

Kết quả cho thấy, độ xanh của đại dương đã suy giảm đáng kể, với mức giảm trung bình 0,35 microgam trên mét khối mỗi năm. Xu hướng này cao gấp đôi ở vùng ven biển và cao hơn gấp bốn lần ở khu vực cửa sông.

Các nhà khoa học nhận thấy hiện tượng này có mối liên hệ chặt chẽ với sự suy giảm chức năng sinh thái của đại dương. Khả năng cô lập carbon giảm 0,088% mỗi năm, tương đương khoảng 32 triệu tấn carbon.

“Sự suy giảm khả năng cô lập carbon của thực vật phù du bề mặt có ý nghĩa sâu sắc đối với chu trình carbon toàn cầu”, nhà nghiên cứu Di Long thuộc Đại học Thanh Hoa ở Bắc Kinh, Trung Quốc nhấn mạnh.

Biến đổi khí hậu làm trầm trọng thêm khủng hoảng

Bài báo mới cho rằng sự thay đổi này có khả năng bắt nguồn từ nhiệt độ tăng liên quan đến biến đổi khí hậu.

Việc tầng trên của đại dương gần bề mặt bị nóng lên đã làm tăng sự chênh lệch nhiệt độ so với các vùng nước lạnh hơn. Sự chênh lệch này được cho là đang cản trở nghiêm trọng quá trình vận chuyển theo chiều dọc các chất dinh dưỡng thiết yếu mà thực vật phù du cần để sinh trưởng.

Phát hiện này đã khẳng định các lý thuyết hiện có về tác động của hiện tượng nóng lên toàn cầu đối với sự phân tầng đại dương.

Giáo sư Michael Mann kết luận rằng nghiên cứu này là bằng chứng đầu tiên và chắc chắn cho thấy đại dương đang mất đi màu xanh. Ông nhấn mạnh đây là một mối đe dọa nghiêm trọng khác đối với con người, xuất phát từ hoạt động đốt nhiên liệu hóa thạch và biến đổi khí hậu nhân tạo.

Kết quả này trái ngược với một số nghiên cứu trước từng cho rằng sự nở hoa của tảo đang gia tăng. Các tác giả khẳng định, những nghiên cứu cũ thiếu tính toàn diện và chưa xem xét đầy đủ tác động của các yếu tố như nước thải nông nghiệp, ô nhiễm hay biến động khu vực.

Tuy nhiên, xu hướng chung trên phạm vi toàn cầu là “sự suy giảm đáng kể” của thực vật phù du ở các vùng biển vĩ độ thấp và trung bình.

Báo cáo nhấn mạnh: “Những thay đổi này sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến quy mô và sự phân bố của hoạt động hệ sinh thái biển.”

Nhóm nghiên cứu kêu gọi các nhà hoạch định chính sách sớm đưa ra biện pháp ứng phó, bao gồm quản lý chặt chẽ hơn việc sử dụng phân bón nông nghiệp, kiểm soát nước thải, nạn phá rừng và ô nhiễm nguồn nước.

Việc nguồn hấp thụ carbon tự nhiên lớn nhất đang suy yếu đặt ra một thách thức lớn hơn trong việc giải quyết khủng hoảng khí hậu. Điều này khiến Thỏa thuận Paris, vốn đã chậm trễ, có thể không còn đủ hiệu lực.

Nhà nghiên cứu Di Long cảnh báo: “Những phát hiện này khiến chúng tôi lo ngại về yêu cầu giảm phát thải trong tương lai. Khi đại dương suy giảm khả năng cô lập carbon, chúng ta sẽ phải đối mặt với áp lực cắt giảm phát thải lớn hơn nhiều so với những gì đã được hoạch định”.