Hoạt động thương mại kém khởi sắc

Vừa mới năm ngoái, He Liyuan, giám đốc bán hàng của một nhà xuất khẩu thiết bị ở siêu đô thị Nam Kinh của Trung Quốc, được vinh danh là "nhà vô địch bán hàng" - danh hiệu mà cô có được khi tập trung vào thị trường Nga.

Tuy nhiên, có vẻ như cô sẽ không thể lặp lại thành tích đó vào năm 2022, vì lượng đơn đặt hàng mới từ khách hàng trong năm nay đã giảm đáng kể.

Nữ doanh nhân nói: “Tổng kim ngạch xuất khẩu của chúng tôi sang Nga là 9,4 triệu đô la Mỹ vào năm ngoái và 10 triệu đô la Mỹ vào năm trước, nhưng chưa có con số nào trong năm nay đáng để nhắc đến - chỉ là con số không”.

Kể từ khi Nga tấn công Ukraine khiến các biện pháp trừng phạt của phương Tây leo thang, Bắc Kinh luôn tuyên bố rằng sẽ "giữ quan hệ thương mại bình thường" với nước láng giềng phương Bắc, bất chấp áp lực gia tăng của phương Tây.

Tuy nhiên, dữ liệu thương mại và các nhà xuất khẩu Trung Quốc dường như đang kể một câu chuyện khác.

Nhu cầu của Nga bị thu hẹp, thúc đẩy bởi các lệnh trừng phạt chưa từng có, các tập đoàn đa quốc gia Trung Quốc cũng vì thế mà thận trọng hơn.

Vì lo ngại thiệt hại tài sản thế chấp, và các rào cản vận chuyển và thanh toán phức tạp, đang kìm hãm dòng chảy hàng hóa song phương.

Theo dữ liệu hải quan Trung Quốc, hoạt động xuất khẩu của nước này sang Nga trong tháng 4 đã giảm 25,9% so với cùng kỳ năm ngoái xuống còn 3,8 tỷ USD, sau khi giảm 7,7% so với cùng kỳ vào tháng 3.

Trong khi đó, các lô hàng đến Nga đã giảm 27% trong tháng 3 so với tháng 2 và giảm thêm 0,6% so với tháng 4.

Nhu cầu giảm dần

Trước chiến tranh, hơn 40% hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc sang Nga là máy móc và thiết bị điện hướng đến vào người tiêu dùng hoặc nhà sản xuất.

Những mặt hàng này bao gồm điện thoại thông minh cũng như sản phẩm chính như thiết bị gia công bằng nhựa của công ty cô He,.

Tuy nhiên, nguồn cung các mặt hàng này cho Nga đã giảm kể từ khi chiến tranh bắt đầu, với mức giảm 26% so với tháng trong tháng 3 và giảm thêm 17% vào tháng 4, theo số liệu thống kê của hải quan Trung Quốc.

"Khách hàng sẽ không bao giờ đặt hàng mới nếu họ thiếu niềm tin vào tương lai." Khách hàng của chúng tôi chủ yếu là các tập đoàn lớn của Nga. Và nếu doanh nghiệp của chúng tôi bị ảnh hưởng nặng nề như vậy, điều đó cho thấy rằng các doanh nghiệp nhỏ hơn đang ở trong tình trạng tồi tệ hơn. " cô chia sẻ thêm.

Theo Lu Ting, chuyên gia kinh tế trưởng của Nomura về Trung Quốc, hoạt động xuất khẩu giảm cho thấy "nền kinh tế Nga có thể đã trượt sâu hơn vào tháng trước giữa các lệnh trừng phạt chưa từng có từ các nước phương Tây."

Bên cạnh đó, ngân hàng Thế giới (WB) dự đoán rằng GDP của Nga sẽ giảm 11% trong năm nay do chiến tranh kéo dài và các lệnh trừng phạt ngày càng gia tăng, trong khi Ngân hàng Tái thiết và Phát triển châu Âu dự đoán sẽ giảm 10%.

Do các lệnh trừng phạt của phương Tây chủ yếu nhắm vào "các lĩnh vực quốc phòng, hàng không vũ trụ và hàng hải của Nga", các lô hàng của Trung Quốc cũng vì thế đã giảm phần lớn trong hai tháng qua so với cùng kỳ năm ngoái.

Ngay cả khi Mỹ không rõ ràng về cơ chế kích hoạt các lệnh trừng phạt thứ cấp, thầm ám chỉ rằng Bắc Kinh sẽ lãnh "hậu quả" nếu "hỗ trợ vật chất cho chiến dịch của Nga", thì việc cung cấp vũ khí quân sự là một lằn ranh đỏ nếu quốc gia tỉ dân cung ứng cho Nga.

Theo dữ liệu hải quan, Trung Quốc đã bán 2,4 triệu USD khẩu súng, đạn dược và các linh kiện, phụ kiện liên quan cho Nga vào năm 2021.

Khi chiến tranh nổ ra vào cuối tháng Hai, xuất khẩu vũ khí từ Trung Quốc sang Nga đã giảm xuống mức 0% trong tháng Ba.

Và mặc dù khối lượng thương mại sang Nga tăng trở lại trong tháng 4 lên 471.000 USD, chủ yếu bao gồm các mặt hàng phi quân sự như súng hơi hoặc hơi ga, súng lục và súng ngắn.

Về hàng hải, giá trị hàng xuất khẩu của Trung Quốc giảm xuống mức thấp nhất trong hai năm trong hai tháng liên tiếp kể từ khi chiến tranh bắt đầu, giảm lần lượt hơn 97,2% và 99,8% trong tháng 3 và tháng 4 so với cùng thời điểm năm ngoái.

Trong khi đối với các sản phẩm liên quan đến máy bay và tàu vũ trụ, giá trị xuất khẩu cũng giảm 88% trong tháng 3 so với cùng tháng năm ngoái và giảm 33,6% trong tháng 4.

Trong khi đó, xuất khẩu các sản phẩm dân dụng và quân sự cũng giảm mạnh. Chúng bao gồm các loại máy điện thoại, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu sang Nga.

Nhưng nhiều nhà sản xuất điện thoại thông minh lớn của Trung Quốc, chẳng hạn như Xiaomi, được cho là đã đình chỉ các lô hàng mới đến Nga kể từ khi chiến tranh bắt đầu mà không đưa ra bất kỳ tuyên bố công khai nào.

Hầu hết các doanh nghiệp công nghệ Trung Quốc sử dụng chip bán dẫn được chế tạo một phần bằng công nghệ của Mỹ, điều này có thể khiến họ bị phạt thứ cấp nếu họ tiếp tục buôn bán với Nga, vì lệnh cấm xuất khẩu bao gồm bất kỳ thứ gì được sản xuất bằng thiết bị, phần mềm và bản thiết kế của Hoa Kỳ.

Dù thế nào, về phía Trung Quốc vẫn tỏ ra rất thận trọng trong các mối quan hệ với các cường quốc kể trên.

Nhiều khó khăn trong thanh toán và vận chuyển

Một yếu tố cản trở quan trọng khác đối với các thương nhân của cả hai bên là tỷ giá hối đoái biến động của đồng rúp.

Vào tháng 3, đồng rúp đã giảm xuống mức thấp kỷ lục so với đô la Mỹ sau sự leo thang của các lệnh trừng phạt của phương Tây, nhưng không lâu sau đó đã quay trở lại mức cao nhất trong hai năm.

“Đối với các thương nhân Nga, nếu họ giao dịch bằng đô la Mỹ hoặc nhân dân tệ của Trung Quốc, khi tỷ giá hối đoái của đồng rúp biến động quá nhiều, họ có thể ngừng thực hiện các hợp đồng hiện tại để tránh thua lỗ quá nhiều”, một nhà nhập khẩu nông sản Nga có trụ sở tại Giang Tô cho biết.

Thương mại song phương ngày càng được nới lỏng khi Nga cho phép nước này thanh toán các đơn hàng bằng đồng nhân dân tệ thay vì đô la Mỹ trong những năm gần đây.

Thế nhưng các thương nhân Trung Quốc cho biết nhiều giao dịch vẫn được thực hiện thông qua hệ thống thanh toán quốc tế (SWIFT), trong đó các ngân hàng chủ chốt của Nga đã bị tước quyền giao dịch, chính vì thế hoạt động thanh toán cũng phức tạp hơn nhiều.

Những lệnh trừng phạt như vậy không chỉ tác động đến các thoả thuận thương mại mà còn ảnh hưởng đến cả các khoản thanh toán cước phí vận chuyển của cả hai cường quốc này.

Được biết, hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc sang Nga thường được miễn phí vận chuyển, điều này yêu cầu người mua phải trả phí vận chuyển hàng hóa khi nhận hàng.

Do đó, các chủ hàng lo ngại về khả năng chi phí vận chuyển hàng hóa cao bất hợp lý nếu chiến tranh nổ ra tại điểm đến.

Trong khi các hãng tàu container khổng lồ đã ngừng hoạt động đến Nga sau hậu quả của các lệnh trừng phạt tàn khốc của phương Tây, tất cả khối lượng hàng đã được chuyển sang đường sắt - Tàu tốc hành đường sắt Trung Quốc-Châu Âu, một thành phần hậu cần quan trọng trong Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc.

Một đại lý vận tải biển có trụ sở tại Giang Tô chia sẻ rằng: “Các chuyến hàng được vận chuyển qua đường sắt đã tăng đều đặn trong hai tháng qua. "Tuy nhiên, vấn đề cần cân nhắc sau đó là lưu lượng hàng hoá quá lớn sẽ khiến tắc nghẽn đường sắt."

Lê Na (Theo SCMP)