Cần có “quy định khung” để khuyến khích, phát triển kinh tế không gian tầm thấp

Tạo điều kiện cho kinh tế không gian tầm thấp phát triển

Khẳng định việc sửa đổi toàn diện Luật Hàng không dân dụng Việt Nam là cần thiết, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nhấn mạnh, các chính sách trong dự thảo Luật phải thể chế hóa được “bộ tứ Nghị quyết chiến lược” về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, hội nhập quốc tế, phát triển kinh tế tư nhân, thúc đẩy khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, dự thảo luật còn thiếu chính sách phát triển kinh tế không gian tầm thấp. Đây là một ngành kinh tế mới nổi, tạo mô hình và động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế, rất phù hợp với tinh thần của “bộ tứ Nghị quyết chiến lược”.

Phó Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ, phát triển kinh tế không gian tầm thấp sẽ giúp rút ngắn khoảng cách vận tải và logistics, tạo nên mạng lưới vận tải và logistics ba chiều: mặt đất, mặt nước và không gian tầm thấp; thúc đẩy đổi mới khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo để xác lập mô hình tăng trưởng mới; đồng thời phục vụ hiệu quả cho phát triển nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ và quốc phòng, an ninh.

Lưu ý, các nước như Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Trung Quốc... đã có hệ sinh thái về không gian tầm thấp, trong khi đó, chúng ta hiện chưa có chiến lược phát triển, chưa luật hóa quy định về phát triển không gian tầm thấp, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, Chính phủ cần nghiên cứu, có chiến lược quốc gia về phát triển kinh tế không gian tầm thấp.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng nêu rõ, việc quy định một số nguyên tắc ngay trong dự thảo luật lần này sẽ tạo điều kiện cho kinh tế không gian tầm thấp phát triển. Cùng với đó, cần làm rõ chính sách đầu tư khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo cho hệ sinh thái này. Xem xét giao Chính phủ thực hiện thử nghiệm có kiểm soát, như: giao hàng ở các thành phố lớn bằng UAV, eVTOL như thế nào; sử dụng UAV cho nông nghiệp trọng điểm ở đồng bằng sông Hồng, đồng bằng sông Cửu Long; sử dụng UAV cứu hộ, cứu nạn trên biển và phục vụ quốc phòng, an ninh…

Đồng tình với quan điểm trên, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đề nghị, dự thảo luật cần có “quy định khung” để khuyến khích, phát triển kinh tế không gian tầm thấp.

“Thực tiễn cũng cho thấy, các doanh nghiệp trong nước đã sản xuất thành công, thậm chí xuất khẩu các phương tiện bay tầm thấp và các doanh nghiệp đã có kiến nghị sửa đổi Nghị định 36/2008/NĐ - CP về quản lý tàu bay không người lái và các phương tiện bay siêu nhẹ. Chúng ta có yêu cầu cấp thiết từ thực tiễn cần điều chỉnh trong các văn bản quy phạm pháp luật”, Chủ nhiệm Ủy ban Lê Quang Huy nêu vấn đề.

Dự thảo luật có quy định về việc thu hút vốn đầu tư nhân đầu tư nâng cấp mở rộng các sân bay lưỡng dụng, vừa phục vụ dân sự vừa phục vụ quốc phòng. Tuy nhiên, theo Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải, quy định này chưa thống nhất với Luật Quản lý, sử dụng tài sản công và Luật Đất đai.

Theo báo cáo thẩm định của Bộ Tư pháp, việc cho phép doanh nghiệp đầu tư trên đất quốc phòng, an ninh được khấu hao thu hồi vốn là một hình thức khai thác tài sản công, nhưng chưa được quy định trong Luật Quản lý, sử dụng tài sản công.

Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017 quy định các hình thức khai thác tài sản công tại cơ sở hoạt động sự nghiệp bao gồm cho thuê, liên doanh, liên kết từ Điều 55 đến Điều 58, song các hình thức này đều có những điểm khác biệt căn bản so với đề xuất trong dự thảo luật.

Hay tại Điều 199, Luật Đất đai quy định đất do các lực lượng vũ trang quản lý thuộc nhóm đất quốc phòng, an ninh, tại khoản 1, khoản 3, Điều 201 quy định việc sử dụng đất quốc phòng - an ninh kết hợp mục đích dân sự phải lập phương án và được Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an phê duyệt, nhưng phải ưu tiên cho nhiệm vụ quốc phòng, an ninh và không được ảnh hưởng đến nhiệm vụ này.

Như vậy, theo quy định của pháp luật đất đai hiện hành, thì chưa có quy định nào cho phép một doanh nghiệp ngoài quân đội hoặc công an được trực tiếp xây dựng công trình trên đất quốc phòng để kinh doanh và thu hồi vốn mà không qua các hình thức, như thuê đất hoặc giao đất sau khi đã có các quyết định chuyển mục đích sử dụng đất của các cơ quan có thẩm quyền.

Vì thế, "việc cho phép doanh nghiệp đầu tư khai thác lưỡng dụng trên đất quốc phòng mà không chuyển giao quyền quản lý đất, không thay đổi mục đích sử dụng đất và áp dụng một hình thức khai thác tài sản công như dự thảo luật là chưa đồng bộ với các luật chuyên ngành khác, có thể dẫn tới rủi ro về pháp lý và gây khó khăn trong quá trình thực hiện", Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu thẳng thắn.

Quản lý, khai thác có hiệu quả về kinh tế - xã hội đối với không gian tầm thấp

Cho rằng, cơ quan soạn thảo đã cố gắng quán triệt tinh thần của “bộ tứ Nghị quyết chiến lược”, trong đó có Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, tuy nhiên, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính Lê Quang Mạnh lưu ý, chúng ta chưa thực sự tạo đột phá trong thu hút đầu tư tư nhân.

Lý lẽ là bởi, về cơ chế ưu đãi, hỗ trợ tài chính, dự thảo luật chỉ tập trung ưu đãi về thuế, trong khi các cơ chế, chính sách để đưa kinh tế tư nhân và các thành phần kinh tế khác vào lĩnh vực hàng không dân dụng chưa thực sự đầy đủ và “dày dặn”.

Nghiên cứu kinh nghiệm các nước đã thành công trong việc tư nhân hóa hàng không, đặc biệt là các sân bay tư nhân, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Lê Quang Mạnh đề nghị, khung pháp lý phải bảo đảm tư nhân có lợi nhuận và có cơ chế giám sát minh bạch, tường minh về các khoản thu của doanh nghiệp, nhất là về giá và dịch vụ.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị, cơ quan soạn thảo phối hợp với các cơ quan tiếp tục nghiên cứu, rà soát kỹ các quy định của dự thảo luật, bảo đảm tương thích với các điều quốc tế mà Việt Nam là thành viên cũng như tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Phó Chủ tịch Quốc hội lưu ý, "trường hợp thật sự cần thiết phải quy định trong dự thảo luật này, nhưng khác với luật hiện hành để đáp ứng yêu cầu mới của hoạt động hàng không dân dụng, thì phải sửa đổi, bổ sung ngay trong các luật có liên quan để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của pháp luật, như Luật Đất đai, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công...". Đồng thời, tiếp tục thể chế hóa tư tưởng của “bộ tứ Nghị quyết chiến lược”. Quản lý, khai thác có hiệu quả về kinh tế - xã hội đối với không gian tầm thấp.