Cần quy định về thẩm quyền và hoạt động giám sát của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân

Ngày 24/10, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, cho ý kiến vào dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng Nhân dân, nhiều đại biểu bày tỏ quan tâm đến nội dung “nên hay không nên quy định về thẩm quyền và hoạt động giám sát của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân” trong dự thảo Luật.

Theo đó, cơ quan chủ trì soạn thảo trình 2 phương án. Phương án 1: Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân giám sát việc thi hành pháp luật ở địa phương khi được Hội đồng nhân dân hoặc Thường trực Hội đồng nhân dân cùng cấp giao. Phương án 2: Không quy định thẩm quyền của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân (nếu theo phương án này, sẽ rà soát, sửa đồng bộ các quy định có liên quan trong dự thảo Luật).

Cho ý kiến về nội dung này, đại biểu Mai Văn Hải (Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa) thống nhất với Phương án 1 của dự thảo luật. Vì thực tế thực hiện Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân hiện hành cho thấy, hoạt động giám sát của tổ đại biểu Hội đồng nhân dân còn rất nhiều hạn chế, còn hình thức. Nguyên nhân do quy định thẩm quyền giám sát của tổ đại biểu Hội đồng nhân dân rộng; do công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Thường trực Hội đồng nhân dân đối với hoạt động giám sát của tổ đại biểu Hội đồng nhân dân ở nhiều nơi chưa được quan tâm đúng mức; trách nhiệm của đại biểu trong việc thực hiện giám sát của tổ đại biểu Hội đồng nhân dân chưa cao dẫn đến việc giám sát của tổ đại biểu Hội đồng nhân dân kém hiệu quả, còn hình thức.

Vì vậy, để khắc phục tình trạng tồn tại yếu kém trong hoạt động giám sát của tổ đại biểu Hội đồng nhân dân và kế thừa quy định của Luật hiện hành, phát huy vai trò giám sát của tổ đại biểu Hội đồng nhân dân, đại biểu Mai Văn Hải đề nghị quy định giới hạn quyền giám sát của tổ đại biểu Hội đồng nhân dân như Phương án 1: Chỉ thực hiện giám sát việc thi hành pháp luật ở địa phương khi được Thường trực Hội đồng nhân dân giao.

Đồng tình với quan điểm trên, đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng) cho rằng, xét về góc độ pháp lý cũng như thực tiễn, việc quy định thẩm quyền và hoạt động giám sát của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân là cần thiết, để đảm bảo sự thống nhất của hệ thống pháp luật và hỗ trợ hoạt động giám sát khi cần sự phối hợp chuyên môn. Do đó, quy định như Phương án 1 trong dự thảo luật là phù hợp. Tuy nhiên, theo đại biểu, trong thực tế công tác giám sát của Tổ đại biểu HĐND ít và hiệu quả không cao, vì vậy, đại biểu đề nghị có thể cân nhắc chỉ quy định thẩm quyền cho tổ đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh.

Đại biểu Siu Hương (Đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai) cũng đồng tình với Phương án 1 như dự thảo luật, tiếp tục quy định thẩm quyền giám sát của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân, nhưng chỉ tiến hành giám sát khi được Hội đồng nhân dân hoặc Thường trực Hội đồng nhân dân cùng cấp giao.

Theo đại biểu, thực tiễn cho thấy, Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân chỉ là một thiết chế giám sát gần dân, sát cơ sở, có tính chủ động, linh hoạt. Các Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân luôn chủ động, sâu sát nắm chắc tình hình thực tế; nhiều cuộc giám sát chuyên đề, giám sát từ thực tiễn phát sinh ngoài kế hoạch đã ban hành trước đó, đã phát hiện, kịp thời kiến nghị xử lý những bất cập trong quản lý đất đai, đầu tư công, chính sách dân tộc và an sinh xã hội…

Nhờ hoạt động giám sát của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân, các nội dung kiến nghị được truyền tải nhanh hơn, giúp các cơ quan có thẩm quyền ở địa phương giải quyết kịp thời, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực thi pháp luật, tạo niềm tin trong Nhân dân.

Do đó, nếu bỏ quy định về thẩm quyền giám sát của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân như Phương án 2 sẽ làm giảm tính chủ động, linh hoạt trong giám sát, nhất là ở những địa bàn rộng, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, nơi Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân thường là kênh nắm bắt thực tiễn trực tiếp và gần gũi nhất.

Để nâng cao hơn nữa hiệu quả giám sát của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân, đại biểu Siu Hương đề nghị dự thảo luật cần quy định rõ hơn về trách nhiệm của Thường trực Hội đồng nhân dân trong việc giao nhiệm vụ, theo dõi kết quả giám sát của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân, bảo đảm hoạt động này không mang tính hình thức, mà có kết quả cụ thể.

Tăng cường điều kiện hỗ trợ, thông tin và phối hợp giữa Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân với các cơ quan của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân, để các Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân có cơ sở đánh giá, kiến nghị xác đáng.

Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân báo cáo kết quả giám sát với Thường trực Hội đồng nhân dân và thông tin rộng rãi đến cử tri, trừ trường hợp pháp luật có quy định không được công khai, bảo đảm tính minh bạch.

Từ thực tiễn ở cơ sở, đại biểu Siu Hương kiến nghị lựa chọn Phương án 1 tại Điều 37 của dự thảo luật, nhằm tiếp tục quy định thẩm quyền giám sát của Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân. Đây không chỉ là sự kế thừa Luật hiện hành, mà còn tính chủ động, linh hoạt trong giám sát, là bước đi cần thiết để củng cố, phát huy vai trò giám sát của Hội đồng nhân dân các cấp, nhất là trong bối cảnh đang đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, xây dựng chính quyền gần dân, sát dân.