Cắt giảm thủ tục, tiến tới xóa bỏ cơ chế xin - cho trong quản lý Nhà nước về đất đai

Ngày 19/11, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, góp ý cho Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai, Đại biểu Trần Nhật Minh (Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An) bày tỏ quan tâm về nội dung thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.

Theo đó, tại khoản 6 Điều 3 quy định: “Trường hợp bồi thường bằng đất ở tại chỗ mà giá đất tại vị trí được bồi thường bằng đất ở tại chỗ chưa có trong bảng giá đất thì Chủ tịch UBND cấp xã căn cứ vào giá đất trong bảng giá đất tại vị trí tương tự để quyết định giá đất để bồi thường bằng đất ở tại chỗ trong phương án bồi thường...”. Theo đại biểu, cụm từ “vị trí tương tự” còn khá chung chung, chưa rõ tiêu chí, dễ dẫn đến vướng mắc trong thi hành, làm phát sinh khiếu kiện. Do đó, đại biểu đề nghị thay cụm từ “vị trí tương tự” bằng cụm từ “vị trí có hạ tầng tương đương” cho phù hợp, dễ đối chiếu.

Khoản 11 Điều 3 quy định "Ủy ban nhân dân cấp xã quyết định biện pháp, mức hỗ trợ khác cho từng dự án cụ thể", đại biểu đề nghị cân nhắc quy định này bởi sẽ tạo sự không thống nhất trong chính sách bồi thường giải phóng mặt bằng giữa các địa bàn cấp xã trong cùng một địa phương, đặc biệt là đối với các dự án liên xã, tạo sự so sánh về chính sách hỗ trợ giữa những người có đất bị thu hồi, làm phát sinh khiếu kiện, gây khó khăn cho công tác bồi thường giải phóng mặt bằng. Theo đại biểu, nên tập trung thẩm quyền này cho UBND cấp tỉnh là phù hợp, đảm bảo tính thống nhất trong áp dụng chính sách.

Về miễn giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, Khoản 1 Điều 10, đại biểu Trần Nhật Minh bày tỏ quan điểm đồng tình với quy định này, nhằm cắt giảm các thủ tục hành chính và tiết kiệm về chi phí, thời gian cho người dân và doanh nghiệp trong việc thực hiện các thủ tục về tuân thủ pháp luật. Tuy nhiên, đối với "trường hợp chỉ được miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất một số năm", đại biểu cho rằng, cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu, tiếp tục cắt giảm quy định "phải thực hiện thủ tục đề nghị miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất", mà chỉ "phải thực hiện thủ tục xác định giá đất, tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất". Bởi đây là những thủ tục mang tính bắt buộc để có cơ sở trong tính toán số tiền được miễn.

Theo đại biểu Trần Nhật Minh, thủ tục đề nghị miễn tiền sử dụng đất, thuê đất là thủ tục hành chính không cần thiết, cần được cắt giảm nhằm góp phần tích cực trong lộ trình tiến tới xóa bỏ cơ chế xin - cho trong quản lý Nhà nước về đất đai.

Cũng cho ý kiến vào Khoản 6 Điều 3 của dự thảo Nghị quyết, Phó Trưởng Đoàn ĐBQH chuyên trách tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Hữu Thông nhận định, quy định như dự thảo vẫn chưa rõ ràng, khó khả thi khi thực hiện, thiếu cơ sở thực tiễn. Do đó, đại biểu đề nghị nên chỉnh sửa quy định như sau: “Trường hợp bồi thường bằng đất ở tại chỗ, bố trí tái định cư mà chưa hình thành cơ sở hạ tầng hoặc đã hình thành cơ sở hạ tầng mà chưa có trong bảng giá đất thì Chủ tịch UBND cấp xã căn cứ vào giá đất trong bảng giá đất tại vị trí tương tự với Quy hoạch chi tiết (hoặc bảng vẽ tổng mặt bằng) hoặc hạ tầng đã đầu tư, để quyết định giá đất trình Hội đồng thẩm định bảng giá đất báo cáo UBND cấp tỉnh, để trình HDND cấp tỉnh bổ sung vào bảng giá đất trong kỳ họp gần nhất”.

Đồng thời, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Hữu Thông đề nghị, bổ sung quy định về thực hiện quy hoạch sử dụng đất, kế hoạch sử dụng đất cấp xã theo hướng bỏ quy hoạch sử dụng đất cấp xã (căn cứ quy hoạch chung, quy hoạch phân khu, khu quy hoạch chung xã) để lập kế hoạch sử dụng đất chu kỳ 5 năm.

Đối với quy định về thời hạn thông báo thu hồi đất (Điểm a Khoản 8), Đại biểu Nguyễn Hữu Thông cho biết, hiện dự thảo quy định thời hạn thông báo là 60 ngày đối với đất nông nghiệp và 120 ngày đối với đất phi nông nghiệp nhưng không xác định rõ thời điểm được phép ban hành quyết định thu hồi đất sau khi thông báo. Theo đại biểu, quy định như vậy dễ dẫn đến cách hiểu và cách áp dụng khác nhau giữa các địa phương, làm phát sinh rủi ro pháp lý trong quá trình thu hồi đất.

Do đó, đại biểu Nguyễn Hữu Thông đề nghị sửa đổi theo hướng: chỉ được ban hành quyết định thu hồi đất sau khi hết thời hạn 60 ngày đối với đất nông nghiệp, 120 ngày đối với đất phi nông nghiệp kể từ ngày ban hành thông báo, trừ trường hợp người sử dụng đất có văn bản chấp thuận và ký biên bản đồng ý bàn giao đất trước thời hạn; đồng thời, cho phép rút ngắn thủ tục đối với các trường hợp đã có sự đồng thuận của người sử dụng đất. Theo đó, khi người sử dụng đất có văn bản đồng ý, cơ quan nhà nước có thẩm quyền được ban hành quyết định thu hồi đất ngay sau thời điểm tiếp nhận văn bản đồng ý, không phải chờ hết thời hạn thông báo.