Câu chuyện những khu đất bỏ hoang - nỗi đau của sự lãng phí

Loạt bài “Chống lãng phí đất đai – Tinh gọn bộ máy: ‘Cuộc cách mạng’ cấp thiết để đất nước vươn mình” của nhà báo Hùng Võ và cộng sự, Báo điện tử VietnamPlus đã xuất sắc đoạt Giải B Giải Báo chí toàn quốc phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực lần thứ V (2024–2025). Đằng sau những bài báo đậm tính phản biện và mang tầm tư tưởng đó là một hành trình nhiều tháng trời dấn thân, đi và ghi, giữa nắng gió, bụi đất và những khoảng lặng đầy trăn trở.

Đi tìm 'tấc đất, tấc vàng' bị lãng phí

Theo Hùng Võ, trên thực tế, vấn đề lãng phí đất đai tại Việt Nam không phải là con số suông, mà là bức tranh sống động của những cơ hội bị bỏ phí và những giá trị kinh tế – xã hội chưa được khai thác. Hàng triệu hecta đất được giao cho các công ty lâm nghiệp, nhưng chỉ một phần nhỏ được sử dụng hiệu quả; nhiều khu đất rộng lớn thậm chí bỏ hoang trong khi đồng bào dân tộc thiểu số vẫn thiếu đất sản xuất, phải vật lộn hàng năm với canh tác trên những diện tích hạn chế.

Không chỉ có đất nông – lâm, ngay cả các dự án đô thị cũng để lại những vết thương đau nhức của sự trì trệ. Hàng nghìn dự án bất động sản 'ôm' đất nhiều năm nhưng vẫn dang dở, với những khung bê tông, thép rỉ sét, nhấn mạnh sự lãng phí nguồn lực khổng lồ. Những khu đất vàng bỏ không, cỏ mọc um tùm, thậm chí biến thành bãi đỗ xe trái phép, trở thành biểu tượng của sự trì trệ quản lý.

Một số bệnh viện được đầu tư từ hàng chục năm trước, với mục tiêu nhân văn cao cả là “khám chữa bệnh, cứu người,” nay vẫn chưa đi vào hoạt động. Các dự án chống ngập dù đã trải qua nhiều nhiệm kỳ vẫn chưa thể phát huy tác dụng, trong khi hàng nghìn tỷ đồng ngân sách đã được chi ra, để người dân vẫn phải chịu cảnh ngập lụt.

"Những ví dụ này không chỉ là 'khối ung nhọt' về mặt kinh tế, làm tắc nghẽn 'mạch máu' lưu thông của nền kinh tế, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống hàng nghìn người dân. Nó cho thấy nếu đất đai được sử dụng một cách hợp lý, kịp thời, hiệu quả, mỗi dự án sẽ trở thành động lực tạo ra giá trị kinh tế rõ rệt: cải thiện hạ tầng, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân, tăng nguồn thu ngân sách, và góp phần củng cố sự phát triển bền vững của quốc gia", Hùng Võ nói.

Nhìn vào bức tranh này, người ta mới thấy đất đai không chỉ là 'tấc đất, tấc vàng' theo truyền thống dân gian, mà còn là một nguồn lực đặc biệt, có khả năng quyết định sự thịnh suy của cả quốc gia. Chính vì vậy, công tác chống lãng phí đất đai không khác gì chống tham nhũng – vừa là nhiệm vụ quản lý, vừa là trách nhiệm công bằng xã hội.

Để khai thác tiềm năng của đất đai, cần sớm tháo gỡ các vướng mắc về chính sách, nâng cao tinh thần trách nhiệm của mọi tổ chức, cá nhân, và đưa công tác quản lý vào quy chế chặt chẽ. Đây là yêu cầu cấp thiết để đất đai thực sự trở thành nguồn “nội lực” của quốc gia: từng bước đưa nông – lâm nghiệp lên sản xuất lớn, tăng nguồn thu ngân sách, và mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho người dân.

Hùng Võ bày tỏ quan điểm : "Mỗi mét đất bị bỏ hoang không chỉ là con số, mà là nỗi đau đối với những người đang cần đất để sản xuất, để sống. Chống lãng phí đất đai là trách nhiệm của toàn xã hội, không thể chậm trễ". Quan điểm này phản ánh tinh thần xuyên suốt của loạt bài: thông tin khách quan, bằng chứng minh bạch, hướng tới giải pháp và tác động thực tiễn.

Tấm gương phản chiếu chính sách và trách nhiệm

Từ những ghi chép, cuộc trao đổi với đại biểu Quốc hội, lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương và người dân, nhóm phóng viên dựng nên loạt bài “Chống lãng phí đất đai - Tinh gọn bộ máy: ‘Cuộc cách mạng’ cấp thiết để đất nước vươn mình”. Nhưng đây không chỉ là loạt bài thông tin.

Nó là kết tinh của hàng trăm giờ khảo sát, của sự đối diện trực tiếp với thực tế đời sống, để mỗi câu chữ, mỗi con số phản ánh trung thực, sống động những hệ lụy mà lãng phí đất đai mang lại: dự án chậm tiến độ, hạ tầng đình trệ, người dân thiếu đất sản xuất, ngân sách thất thoát.

Hùng Võ chia sẻ, quá trình dựng bài chính là một hành trình tư duy và cảm xúc đan xen: "Chúng tôi không chỉ ghi nhận, mà còn phải đi sâu, tìm nguyên nhân, kết nối các mảnh ghép từ chính sách, quản lý đến thực thi tại địa phương. Khi ấy mới thấy rõ: lãng phí đất đai không chỉ là vấn đề kinh tế, mà còn là vấn đề công bằng xã hội, là thước đo trách nhiệm của cả hệ thống chính trị".

Các bài viết được thiết kế theo hình thức đa phương tiện, kết hợp số liệu, hình ảnh và lời kể trực tiếp từ người dân, nhằm tạo hiệu ứng mạnh, giúp độc giả không chỉ hiểu mà còn cảm nhận được câu chuyện đằng sau mỗi tấm đất, mỗi dự án chậm tiến độ. Nhóm tác giả tin rằng, thông qua cách kể chân thực này, loạt bài sẽ góp phần tạo sự đồng thuận, củng cố niềm tin về quyết tâm chống lãng phí của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội.

Đăng vào dịp kỷ niệm 95 năm ngày thành lập Đảng, loạt bài mang một thông điệp rõ ràng: chống lãng phí đất đai là trách nhiệm của toàn xã hội, là phần thiết yếu trong lối sống, là cách mỗi người dân, mỗi cơ quan, mỗi địa phương góp phần viết nên trang sử mới cho đất nước.

Hùng Võ nhấn mạnh: "Chỉ khi chúng ta nhìn thẳng vào thực tế, thấu hiểu giá trị từng tấc đất, mới có thể khai thác tối đa nguồn lực quốc gia, để Việt Nam vươn mình, xứng đáng với những hy sinh của bao thế hệ cha anh đi trước".