Cha đẻ của khái niệm 'quyền lực mềm' qua đời ở tuổi 88

Đại học Harvard, nơi ông giảng dạy hơn sáu thập kỷ, thông báo tin buồn vào ngày 7/5, ca ngợi ông là một trong những nhà tư tưởng hàng đầu về quan hệ quốc tế.

Sinh năm 1937 tại một thị trấn nông nghiệp ở New Jersey, ông Nye gia nhập khoa Chính trị học Harvard năm 1964 sau khi tốt nghiệp xuất sắc tại Princeton, nhận học bổng Rhodes tại Oxford, và lấy bằng tiến sĩ tại Harvard.

Ông Nye nổi tiếng nhất với khái niệm “quyền lực mềm”, được giới thiệu lần đầu trong bài báo năm 1989 trên tạp chí Foreign Policy và phát triển trong cuốn sách Bound to Lead (1990).

Khác với “quyền lực cứng” dựa trên vũ khí hay cấm vận kinh tế, quyền lực mềm là khả năng thu hút và thuyết phục thông qua văn hóa, giá trị, và chính sách đối ngoại. “Quyền lực mềm khiến người khác muốn những gì bạn muốn, thông qua đồng thuận thay vì ép buộc”, ông viết trong cuốn Soft Power: The Means to Success in World Politics (2004).

Ông lấy ví dụ về chính sách “Láng giềng tốt” của Tổng thống Franklin Roosevelt, giúp Mỹ gia tăng ảnh hưởng ở Mỹ Latinh, và sự sụp đổ của Liên Xô ở Đông Âu do thiếu sức hút văn hóa, dù quyền lực cứng của Moscow khi đó rất mạnh. Tuy nhiên, ông thừa nhận quyền lực mềm có hạn chế: “Rượu vang và phô mai tuyệt vời không đảm bảo thế giới yêu mến Pháp, cũng như trò chơi Pokémon không giúp Nhật Bản đạt được mọi mục tiêu chính sách”.

Là tác giả của 14 cuốn sách và hơn 200 bài báo, ông Nye nghiên cứu nhiều chủ đề, từ kiểm soát vũ khí hạt nhân đến chủ nghĩa liên Phi châu. Gần đây, ông Nye bày tỏ lo ngại về sự suy giảm quyền lực mềm của Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump, đặc biệt kể từ khi ông Trump tái nhậm chức vào tháng 1/2025.

Ông chỉ trích các chính sách cắt giảm viện trợ quốc tế và hạn chế sinh viên nước ngoài, cho rằng chúng làm xói mòn sức hút của Mỹ, dù ông lạc quan rằng Mỹ sẽ phục hồi.

Sự ra đi của ông được các nhà ngoại giao và học giả toàn cầu tiếc thương, với nhiều người nhấn mạnh tầm nhìn của ông về một thế giới hợp tác hơn thông qua sức mạnh của ý tưởng.