Chỉ 75 ngày thay vì 275 ngày: Cuộc 'đại phẫu' thủ tục đầu tư nhà ở xã hội

Quỹ phát triển nhà ở hoạt động thế nào?

Trong một sự kiện được tổ chức mới đây, bà Tống Thị Hạnh, Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản, Bộ Xây dựng cho biết, kết quả thực hiện theo Đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội (NOXH) vừa qua chưa đạt kỳ vọng, có một số nguyên nhân.

Thứ nhất, tổ chức thực hiện còn có các vướng mắc về thể chế, doanh nghiệp triển khai NOXH còn khó khăn và phức tạp hơn so với dự án nhà ở thương mại.

Thứ hai, trình tự thủ tục đầu tư xây dựng NOXH còn phức tạp, mất nhiều thời gian. Thứ ba, các chính sách ưu đãi và hỗ trợ thì doanh nghiệp khó tiếp cận. Thứ tư, đã có chính sách ưu đãi cho các chủ đầu tư phát triển NOXH, tuy nhiên quỹ nhà ở cho thuê chưa phát triển.

Theo bà Tống Thị Hạnh, những khó khăn, vướng mắc trong thực thi NOXH tới đây sẽ được giải quyết khi Quốc hội dự kiến thông qua Nghị quyết thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển NOXH với hàng loạt cơ chế, chính sách mới được coi là đột phá.

Bà Hạnh cho biết trong dự thảo Nghị quyết của Quốc hội có tính toán đến các chính sách đặc thù liên quan hình thành Quỹ nhà ở quốc gia.

Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản nhấn mạnh: Ban đầu Quỹ nhà ở quốc gia chủ yếu sẽ là các chính sách liên quan tới tài chính, nhưng về sau không đơn thuần làm nhiệm vụ cho vay, hỗ trợ vốn, hoặc hình thành nguồn tài chính. Nếu theo hướng này thì sẽ trùng lặp các chính sách hỗ trợ tài chính trong Luật Nhà ở hiện hành.

“Trong khi nguyên tắc dùng nguồn vốn Nhà nước là không trùng lặp nhiệm vụ chi. Do đó, một chính sách mà dự thảo Nghị quyết cần hướng đến và làm rõ là có nguồn lực để xây dựng quỹ NOXH và nhà ở dành cho các đối tượng công chức, viên chức, người lao động, trong đó hướng tới một số đối tượng như lực lượng nhân lực trẻ dưới 35 tuổi", bà Hạnh cho hay.

Cũng theo bà Hạnh, Quỹ nhà ở này ban đầu trình lên dành để cho thuê và cho thuê, mua, song theo tiếp thu ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo Đảng và thảo luận tại hội trường của các Đại biểu quốc hội, đã hướng đến quỹ NOXH do quỹ Nhà ở Quốc gia tạo lập ra và đầu tư xây dựng và chỉ nhắm đến một đối tượng cho thuê.

Đây là phiên bản mới nhất Chính phủ gửi sang Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Quỹ Nhà ở sẽ dùng luân phiên, nếu đối tượng hưởng chính sách đáp ứng thì hưởng và thuê nhà ở, khi đủ điều kiện mua nhà ở thương mại thì chuyển ra ngoài và căn nhà đó dành cho đối tượng khác.

Thủ tục giao dự án nhà ở xã hội không qua đấu thầu chỉ mất 75 ngày

Ở nhóm chính sách thứ hai, liên quan việc rút ngắn thủ tục đầu tư xây dựng, khảo sát cho thấy định mức lợi nhuận 10% với doanh nghiệp thì không thu hút được nhà đầu tư khi đầu tư xây dựng NOXH, tuy nhiên nhiều doanh nghiệp có ý kiến bản chất không nằm ở mức lợi nhuận định mức, mà họ quan tâm nhiều hơn đến cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn đầu tư xây dựng, quay vòng vốn dự án.

Điều này có hiệu quả hơn nhiều so với nâng lợi nhuận định mức 10% lên một mức cao hơn. Nếu rút thời gian triển khai dự án từ 3 năm xuống 1 năm, ngay từ chi phí lãi vay, hay việc đưa dự án sớm hoàn thành sẽ đem lại lợi ích kinh tế hơn.

Cùng với đó, Nghị quyết đưa ra một số chính sách quan trọng hướng tới cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính tạo điều kiện cho doanh nghiệp sớm hoàn thành dự án.

Trong dự thảo Nghị quyết đề xuất cần thiết có quy định về giao chủ đầu tư dự án NOXH không thông qua đấu thầu.

Thủ tục này dự kiến mất khoảng tối đa 75 ngày, cắt giảm được khoảng 200 ngày, tương ứng khoảng 70% thời gian thực hiện so với quy định hiện hành.

Nhằm rút ngắn thời gian triển khai thực hiện dự án đầu tư xây dựng NOXH cần thiết bỏ bước lập, thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chi tiết; cắt giảm được 65 ngày so với quy trình hiện hành (bằng 100%)...

Trường hợp chủ đầu tư có quyền sử dụng đất hoặc sử dụng đất do thỏa thuận nhận chuyển quyền sử dụng đất thì Nhà nước hoàn trả cho chủ đầu tư số tiền chủ đầu tư đã chi trả để thỏa thuận nhận chuyển quyền sử dụng đất hoặc số tiền sử dụng đất, tiền thuê đất mà nhà nước giao, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất.

Trường hợp nhà nước thu hồi đất để thực hiện dự án mà chủ đầu tư đã tự nguyện ứng trước kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thì kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được nhà nước hoàn trả hoặc khấu trừ vào nghĩa vụ tài chính phải nộp cho nhà nước.

Tuy nhiên, ở phiên bản cuối cùng, tiếp thu ý kiến, sẽ không đề xuất Nhà nước hoàn trả cho nhà đầu tư. Thay vì thế, chi phí quyền sử dụng đất trong Luật Nhà ở 2023 chưa có quy định.

“Do đó, tại Dự thảo Nghị quyết thì thay vì Nhà nước bố trí ngân sách hoàn trả, nhà đầu tư được hạch toán chi phí tiền sử dụng đất, tiền thuê đất vào chi phí đầu tư dự án và xác định vào giá bán, cho thuê mua NOXH”, bà Hạnh nói.