Chiến tranh thương mại đe dọa đóng cửa nhà máy nhựa Trung Quốc

Căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đang tạo ra những ảnh hưởng sâu rộng, tác động ngày càng rõ rệt đến nhiều ngành công nghiệp trọng yếu của cả hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Tại Mỹ, các ảnh hưởng xuất hiện gần như ngay lập tức thông qua các kênh tài chính và thị trường vốn.

Một ví dụ điển hình là việc Trung Quốc bán tháo trái phiếu kho bạc Mỹ, sau đó chuyển sang mua đồng nhân dân tệ và vàng. Những động thái này khiến thị trường biến động trong tích tắc, đồng thời làm dấy lên lo ngại về vai trò dự trữ của đồng USD trong tương lai.

Trong khi đó, tác động đối với kinh tế Trung Quốc lại diễn ra chậm hơn. Nguyên nhân là do các chuỗi cung ứng cần thời gian để thích nghi với môi trường mới. Thời gian điều chỉnh này có thể kéo dài từ vài tuần cho đến vài tháng.

Trước khi chiến tranh thương mại bùng phát, nhiều doanh nghiệp Trung Quốc đã đẩy mạnh sản xuất nhằm dự trữ hàng hóa. Điều này giúp duy trì mức tăng trưởng GDP quý I ở mức cao, dù thực tế có thể đã bắt đầu xuất hiện dấu hiệu chững lại.

Tuy nhiên, khi quá trình suy giảm kinh tế diễn ra, hậu quả mà Trung Quốc phải đối mặt được dự báo sẽ nghiêm trọng hơn nhiều so với Mỹ. Lý do là nước này chưa có hệ thống an sinh xã hội đủ mạnh để hỗ trợ người lao động khi sản xuất bị đình trệ.

Chính vì lý do trên, giới quan sát cho rằng thời điểm Trung Quốc thực sự chịu áp lực lớn nhất cũng là lúc nước này sẵn sàng hơn trong các cuộc đàm phán với phía Mỹ. Câu hỏi hiện nay là thời điểm đó liệu đã đến hay chưa.

Hiện chưa có câu trả lời chính xác, nhưng nhiều chỉ dấu cho thấy giai đoạn khó khăn đầu tiên đã bắt đầu. Theo Bloomberg, một số nhà máy nhựa tại Trung Quốc đang đối mặt với nguy cơ phải tạm dừng hoạt động do phụ thuộc gần như hoàn toàn vào nguồn khí ethane nhập khẩu từ Mỹ. Khi cuộc chiến thương mại kéo dài, các nhà sản xuất tại Trung Quốc đang rơi vào tình thế khó khăn vì không thể chuyển đổi sang nguồn nguyên liệu khác.

Ethane là một nguyên liệu quan trọng trong ngành hóa dầu, đồng thời là thành phần của khí tự nhiên. Trung Quốc hiện nhập khẩu gần như toàn bộ lượng ethane từ Mỹ. Tuy nhiên, việc áp thuế cao đối với hàng hóa Mỹ khiến nhiều nhà máy không còn khả năng duy trì sản xuất nếu không được miễn thuế.

Ông Manish Sejwal, chuyên gia phân tích tại Rystad Energy, nhận định rằng các tổ hợp sản xuất sử dụng ethane tại Trung Quốc hiện không có lựa chọn thay thế nào khác. Nếu không được miễn trừ thuế, họ buộc phải đóng cửa hoặc ngừng sản xuất trong thời gian tới.

Nếu điều này xảy ra, ngành công nghiệp nhựa Trung Quốc sẽ đối diện với nhiều khó khăn nghiêm trọng. Theo số liệu của Rystad, hiện nay phần lớn các tổ hợp cracking tại Trung Quốc sử dụng naphtha làm nguyên liệu. Những cơ sở chỉ dùng ethane chiếm tỷ lệ chưa đến 10%, tương đương khoảng 4 triệu tấn công suất.

Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn là khách hàng lớn nhất của nguồn ethane từ Mỹ, theo Bộ Năng lượng Hoa Kỳ.

Với mức thuế lên đến 125%, các nhà máy Trung Quốc đang thua lỗ tới 184 USD trên mỗi tấn ethane nhập khẩu từ Mỹ trong tuần kết thúc ngày 11/4. Nếu không có thuế, con số này lẽ ra là lợi nhuận hơn 100 USD mỗi tấn. Chi phí tăng cao đang tạo áp lực mới lên ngành nhựa Trung Quốc, vốn đã gặp khó khăn do cung vượt cầu trong bối cảnh các nhà máy liên tục mở rộng công suất sản xuất.

Ngoài ethane, căng thẳng thương mại còn ảnh hưởng tới các nguyên liệu khác như khí hóa lỏng và propane, khiến giá các mặt hàng này tại Mỹ giảm mạnh. Đây là điều trái ngược với nhiều dự báo trước đó về nguy cơ lạm phát gia tăng.

Tại thị trường nội địa, Trung Quốc hiện chỉ sản xuất được khoảng 120.000 tấn ethane trong năm 2024, theo báo cáo của công ty tư vấn JLC International.

Trong khi đó, phần lớn thị trường ethane toàn cầu được giao dịch thông qua hợp đồng dài hạn, gần như không có cơ hội chuyển nhượng trên thị trường giao ngay. Điều này khiến Trung Quốc gặp nhiều trở ngại khi tìm kiếm nguồn cung thay thế từ các quốc gia khác.

Dù đến nay chưa ghi nhận làn sóng đóng cửa sản xuất trên diện rộng, nhưng theo giới chuyên gia, ngành công nghiệp nhựa đặc biệt là chuỗi cung ứng ethane và propane sẽ là những lĩnh vực chịu tác động đầu tiên và nghiêm trọng nhất.

Với những người đang theo dõi để xác định thời điểm Trung Quốc bị tổn thương nặng nề nhất trong cuộc chiến thương mại, các chỉ số giá nhựa trong nước và tình trạng đình công của người lao động sẽ là tín hiệu quan trọng.

Khi giá nhựa giảm sâu, khả năng xuất hiện các bất ổn xã hội sẽ gia tăng. Đó cũng có thể là thời điểm cuộc chiến thương mại tiến gần đến hồi kết.

Theo dự báo mới nhất của ngân hàng Goldman Sachs, tăng trưởng GDP quý II của Trung Quốc có thể giảm mạnh, chỉ đạt 0,8% so với quý trước. Con số này thấp hơn nhiều so với mức tăng 4,9% trong quý I.

Nếu Bắc Kinh không tung ra một gói kích thích kinh tế tương đương quy mô từng áp dụng trong thời kỳ đại dịch COVID-19, đây mới chỉ là khởi đầu của giai đoạn đầy thử thách.