Chính phủ Mỹ sắp đóng cửa vì bất đồng ngân sách, căng thẳng gia tăng tại Nhà Trắng

Với kết quả 55 phiếu thuận và 45 phiếu chống, Thượng viện Mỹ ngày 30/9 đã không thể thông qua dự luật gia hạn ngân sách do phe Cộng hòa hậu thuẫn, vốn nhằm tránh tình trạng đóng cửa chính phủ trước hạn chót nửa đêm.

Phe Cộng hòa đang nắm quyền kiểm soát Thượng viện, nơi các dự luật thông thường chỉ cần đa số đơn giản – tức 51 trên 100 phiếu – để được thông qua. Thế nhưng, dự luật ngân sách đặc biệt này đòi hỏi ít nhất 60 phiếu ủng hộ.

Kết quả là, từ 0h ngày 1/10, các cơ quan chính phủ Mỹ sẽ phải tạm dừng hoạt động, ngoại trừ những chức năng thiết yếu như an ninh hành pháp. Tình trạng đóng cửa có thể gây gián đoạn nghiêm trọng cho nhiều lĩnh vực, từ dịch vụ hàng không đến việc công bố báo cáo tỷ lệ thất nghiệp hàng tháng.

Chờ hy vọng từ cuộc bỏ phiếu lại

"Thật không may, các thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ đã ngăn việc thông qua dự luật do những yêu cầu chính sách điên rồ của họ, bao gồm cả khoản 1.000 tỷ USD chi tiêu mới", Văn phòng Quản lý và Ngân sách (OMB) của Nhà Trắng cho hay.

Lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện, ông John Thune, thông báo rằng cơ quan này sẽ tiến hành bỏ phiếu lại dự luật vào ngày 1/10. Bất kỳ thỏa thuận nào đạt được cũng cần phải được Hạ viện – nơi phe Cộng hòa đang kiểm soát – phê chuẩn.

Kể từ năm 1981, chính phủ Mỹ đã trải qua 15 lần đóng cửa, phần lớn chỉ kéo dài một hoặc hai ngày. Lần dài nhất xảy ra trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, kéo dài 35 ngày vào năm 2018-2019, khiến khoảng 340.000 trong số 800.000 nhân viên liên bang phải nghỉ việc tạm thời không lương. Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội, sự cố này đã gây thiệt hại 3 tỷ USD cho nền kinh tế Mỹ, tương đương 0,02% GDP, chủ yếu do bất đồng về chính sách nhập cư.

Nhiều cơ quan Mỹ sẽ phải đóng cửa

Các cơ quan liên bang Mỹ đã chuẩn bị kế hoạch đóng cửa chi tiết cho lần này, bao gồm việc tạm ngưng hoạt động của các văn phòng nghiên cứu khoa học, dịch vụ khách hàng và những chức năng không thiết yếu khác, đồng thời cho hàng chục nghìn nhân viên nghỉ phép không lương.

Trong khi đó, quân đội, lực lượng biên phòng và các nhân viên đảm nhận nhiệm vụ thiết yếu sẽ tiếp tục làm việc, dù không nhận lương cho đến khi Quốc hội nước này giải quyết được bế tắc.

Những cuộc tranh cãi về ngân sách ngày càng trở nên phổ biến, phản ánh sự bất ổn ngày càng gia tăng trong chính trường Mỹ. Lần này, phe Dân chủ kiên quyết yêu cầu mọi dự luật chi tiêu phải tích hợp thêm các khoản trợ cấp bổ sung cho chăm sóc sức khỏe, trong khi phe Cộng hòa nhấn mạnh rằng hai vấn đề này cần được xử lý riêng biệt.

Trong phiên đàm phán ngày 29/9, phe Dân chủ đã cố gắng gắn việc gia hạn ngân sách với yêu cầu kéo dài các khoản trợ cấp bảo hiểm y tế theo Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Giá rẻ (ACA), vốn sắp hết hạn vào cuối năm. Phó Tổng thống JD Vance đã chỉ trích lập trường của phe Dân chủ là "chĩa súng vào đầu người Mỹ".

Tranh chấp khoản ngân sách 1,7 nghìn tỷ

Trọng tâm tranh chấp hiện nay là khoản ngân sách 1,7 nghìn tỷ USD dành cho hoạt động của các cơ quan chính phủ, chiếm khoảng 1/4 tổng ngân sách 7.000 tỷ USD. Phần lớn số tiền còn lại được dùng cho các chương trình y tế và hưu trí, cũng như chi trả lãi cho khoản nợ công khổng lồ 37,5 nghìn tỷ USD đang không ngừng gia tăng.

Với không có bất kỳ dấu hiệu thỏa hiệp nào từ Đồi Capitol, thời gian kéo dài của lần đóng cửa chính phủ này vẫn còn là một dấu hỏi lớn.

Trước cuộc bỏ phiếu tại Thượng viện ngày 30/9, Tổng thống Trump đã cảnh báo sẽ hủy bỏ các chương trình do phe Dân chủ ủng hộ và sa thải thêm nhiều nhân viên liên bang nếu chính phủ đóng cửa. "Chúng tôi sẽ sa thải rất nhiều người của Đảng Dân chủ", ông nói.