Chính sách đối ngoại Hàn Quốc dưới thời ông Lee Jae-myung: Giữ vững hay đổi hướng?

Quay lại chính sách đa hướng?

Trong cương lĩnh tranh cử, ông Lee Jae-myung đề xuất hai ưu tiên chính: đảm bảo an ninh kinh tế và đạt được hòa bình bền vững trên bán đảo Triều Tiên. Theo đó, chính sách đối ngoại sẽ tập trung vào việc mở rộng ngoại giao kinh tế, thúc đẩy xuất khẩu và hỗ trợ tăng trưởng quốc gia trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt.

Một trong những công cụ chủ chốt mà Tổng thống Lee Jae-myung hướng đến là sáng kiến hỗ trợ thuế cho các ngành công nghiệp chiến lược như bán dẫn và quốc phòng. Về đối ngoại, ông Lee đề cao mục tiêu đa dạng hóa thị trường, nhất là trong lĩnh vực xuất khẩu quốc phòng, với tham vọng đưa Hàn Quốc trở thành một trong bốn quốc gia xuất khẩu vũ khí hàng đầu thế giới.

Không giống người tiền nhiệm Yoon Suk-yeol, tân Tổng thống Lee Jae-myung theo đuổi cách tiếp cận đa hướng. Bên cạnh các mối quan hệ truyền thống, ông tìm kiếm đối tác mới tại Nam bán cầu, Đông Á, Nam Thái Bình Dương và Âu-Á, thông qua sáng kiến “Châu Á mới”. Sáng kiến này có thể được xem như sự tiếp nối và điều chỉnh của “Chính sách phương Nam mới” và “Chính sách phương Bắc mới” thời Moon Jae-in, đồng thời mang tinh thần thực dụng từng thấy dưới thời Lee Myung-bak.

Việc tân Tổng thống Lee Jae-myung lựa chọn lại tên gọi “Châu Á mới” cho thấy trọng tâm của chính sách đối ngoại hiện nay tiếp tục xoay quanh động cơ kinh tế, nhằm thích ứng với môi trường quốc tế đầy biến động, từ căng thẳng Mỹ-Trung đến các chính sách thuế ngày càng khắt khe của các đối tác lớn.

Theo Valentin Volotsak, giảng viên cao cấp, Khoa Quan hệ quốc tế, Đại học Liên bang Viễn Đông, Tổng thống Lee Jae-myung xác định chủ nghĩa thực dụng là nền tảng chính trong chính sách đối ngoại.

Ông đã từng chỉ trích người tiền nhiệm Yoon Suk-yeol vì quá nghiêng về liên minh với Mỹ và Nhật Bản, cho rằng quan hệ quốc tế nên được xây dựng dựa trên lợi ích quốc gia cụ thể, đặc biệt là lợi ích kinh tế, thay vì lập trường ý thức hệ.

Các định hướng đối ngoại của tân Tổng thống Lee Jae-myung

Giới phân tích cho rằng, Tổng thống Lee Jae-myung sẽ vẫn chủ trương duy trì liên minh với Mỹ, nhấn mạnh sự cần thiết phải củng cố khả năng răn đe chung và thúc đẩy tiến trình chuyển giao quyền chỉ huy tác chiến cho Hàn Quốc.

Tuy nhiên, ông cũng cho thấy lập trường thận trọng hơn trước chính quyền Tổng thống Trump, đặc biệt là trong đàm phán kinh tế và thương mại. Ông Lee đề xuất hoãn một số vòng đàm phán với Washington, nhằm có thêm thời gian xây dựng chiến lược ứng phó với chính sách bảo hộ của Mỹ, đặc biệt liên quan đến ngành ô tô, nơi Hàn Quốc hiện đang chịu áp lực từ phía Mỹ do thâm hụt thương mại.

Đối với Trung Quốc, Tổng thống Lee Jae-myung theo đuổi cách tiếp cận thực dụng và tránh đối đầu, mặc dù một phát ngôn gây tranh cãi liên quan đến vấn đề Đài Loan từng khiến ông vấp phải chỉ trích từ phe bảo thủ. Ông phản đối can thiệp vào xung đột ở eo biển Đài Loan, đồng thời cam kết kiên quyết xử lý các hành vi đánh bắt cá trái phép của Trung Quốc ở vùng biển Hàn Quốc. Giới quan sát nhận định, một hội nghị thượng đỉnh Hàn-Trung, có thể diễn ra vào mùa thu 2025 trong khuôn khổ APEC, được kỳ vọng sẽ tạo động lực mới cho quan hệ song phương.

Tân Tổng thống Hàn Quốc: Từ cậu bé nghèo bỏ học... đến ông chủ Nhà Xanh

Về quan hệ với Nhật Bản, Tổng thống Lee Jae-myung chủ trương thể hiện lập trường linh hoạt nhưng cẩn trọng. Mặc dù không bác bỏ hợp tác ba bên Mỹ-Hàn-Nhật, ông Lee xem Tokyo chủ yếu như một đối tác kinh tế, hơn là đồng minh an ninh. Việc thúc đẩy quan hệ song phương có thể gặp trở ngại do các vấn đề lịch sử chưa được giải quyết, vốn là điểm nhấn trong các tuyên bố tranh cử của Tổng thống Lee Jae-myung. Những phát ngôn chỉ trích chính sách “ngoại giao khuất phục” trước Nhật Bản của người tiền nhiệm và phản đối việc xả thải từ nhà máy Fukushima cho thấy nguy cơ căng thẳng mới có thể làm chậm lại quá trình hội nhập quân sự giữa ba nước.

Đối với Triều Tiên, Tổng thống Lee Jae-myung ưu tiên khôi phục đối thoại và thúc đẩy hòa bình trên bán đảo. Ông đề xuất khôi phục các kênh liên lạc quân sự và các cơ chế đã bị đình trệ sau năm 2023. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, ông cũng thừa nhận khó có thể đạt được bước đột phá trong ngắn hạn. Trong khi theo đuổi hợp tác liên Triều, ông Lee vẫn cam kết tăng cường năng lực phòng thủ, bao gồm cải thiện hệ thống tên lửa và duy trì hỗ trợ từ Mỹ.

Đến nay ông Lee vẫn khá kín tiếng trong việc hoạch định chính sách với Nga trong thời gian tới. Mặc dù bày tỏ quan tâm đến việc phát triển quan hệ kinh tế, nhất là trong lĩnh vực vận tải và hậu cần qua Tuyến đường biển phía Bắc, song nhiều khả năng Hàn Quốc vẫn tuân thủ chính sách trừng phạt theo định hướng của Mỹ. Điều này khiến khả năng khôi phục các dự án hợp tác lớn trong khuôn khổ “Chính sách phương Bắc mới” trở nên hạn chế.

Tựu trung, chính sách đối ngoại của Tổng thống Lee Jae-myung mang màu sắc thực dụng và đa hướng, đặt lợi ích kinh tế quốc gia làm trọng tâm, song vẫn duy trì ranh giới cẩn trọng trong quan hệ với các cường quốc.