Chủ tịch Công ty CP Công nghệ phần mềm Auto Agri: Mong muốn Tây Nguyên có trung tâm kiểm định sầu riêng!

Kim ngạch xuất khẩu sầu riêng đang sụt giảm

Từ năm 2022 đến hết năm 2024 được coi là giai đoạn phát triển “thần tốc” của ngành sầu riêng Việt Nam, khi kim ngạch xuất khẩu tăng về cả sản lượng lẫn giá trị.

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, năm 2024, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam đạt hơn 3,2 tỷ USD, đây là mức kỷ lục chưa từng có của ngành hàng này.

So với năm 2022, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng năm 2024 đã tăng 7,8 lần, chiếm gần 50% tổng giá trị xuất khẩu rau quả. Tuy nhiên, trong những tháng đầu năm 2025, kim ngạch sầu riêng của Việt Nam bị “rung lắc” dữ dội. Xuất khẩu sầu riêng sang một số thị trường ghi nhận mức sụt giảm nghiêm trọng, chỉ đạt khoảng 20% kế hoạch đề ra.

Người tiêu dùng, doanh nghiệp và nông dân đều lo lắng khi sầu riêng Việt Nam bị một số thị trường liệt vào diện nghi vấn, theo dõi đặc biệt. Thậm chí, có thị trường đánh giá khắt khe, các sản phẩm sầu riêng đến từ Việt Nam là hàng kém chất lượng. Điều này dẫn đến hiện tượng nhiều lô hàng bị trả về, doanh nghiệp xuất khẩu điêu đứng, bị thiệt hại nặng, còn nông dân hoang mang nhìn nông sản rớt giá.

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng này, đó là việc Trung Quốc phát hiện một số lô sầu riêng Việt Nam có dư lượng cadimi (kim loại nặng) và vàng O (phẩm màu công nghiệp bị cấm).

Liên quan tới vấn đề này, bà Nguyễn Thị Thành Thực, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty CP Công nghệ phần mềm Auto Agri cho rằng, những biến động gần đây trong xuất khẩu sầu riêng là điều không quá bất ngờ.

Với kinh nghiệm kinh doanh nông sản nhiều năm, đặc biệt là ngành hàng sầu riêng, bà Thực cho biết, thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam vẫn là Trung Quốc.

Tuy nhiên, thị trường Trung Quốc ngày càng đòi hỏi cao về kỹ thuật và chất lượng, đi theo tiêu chuẩn của thế giới. Do đó, các chỉ tiêu về cadimi hay dư lượng vàng O chỉ là một trong rất nhiều các tiêu chí về kỹ thuật mà thị trường này đưa ra. Thực tế, những rủi ro liên quan đến vấn đề này đã được cảnh báo sớm, buộc các doanh nghiệp nông sản phải có sự chuẩn bị từ trước.

“Việt Nam là quốc gia có thế mạnh rất lớn về nông sản, nhiều ngành hàng có tiềm năng xuất khẩu, tuy nhiên muốn đẩy mạnh xuất khẩu, chúng ta cần có sự chuẩn bị, cần đáp ứng đầy đủ các tiêu chí kỹ thuật theo yêu cầu của họ, không chỉ riêng thị trường Trung Quốc”, bà Thực nói.

Mặc dù đã được cảnh báo, thế nhưng rủi ro vẫn xảy ra, bà Thực cho rằng, ngành nông nghiệp Việt Nam đang tồn tại một số điểm nghẽn. Một trong số đó là việc Việt Nam vẫn chưa có trung tâm kiểm định, kiểm dịch nông sản, chưa làm được các thủ tục xuất nhập khẩu tại chỗ, đặc biệt là tại khu vực Tây Nguyên, vùng trồng sầu riêng trọng điểm.

“Chúng tôi, cùng Hiệp hội sầu riêng tỉnh Đắk Lắk, đã kiến nghị điều này từ bốn năm trước với ngành hải quan và một số cơ quan thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Nếu tiếp tục chậm trễ trong việc thành lập các trung tâm kiểm định, doanh nghiệp sẽ càng đối mặt với rủi ro lớn hơn”, bà Thực cho biết.

Tây Nguyên cần có trung tâm kiểm định với 3 công nghệ cốt lõi

Trong bối cảnh đó, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty CP Công nghệ phần mềm Auto Agri mong muốn Tây Nguyên có một trung tâm kiểm định, với 3 công nghệ cốt lõi cần được đầu tư để giải bài toán phát triển nông nghiệp bền vững.

Thứ nhất, Việt Nam cần đầu tư vào công nghệ vi sinh. Hiện nay, nông nghiệp ở một số quốc gia, đơn cử như Nhật Bản đã không còn sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, hay sử dụng các chất kháng sinh cho cây trồng.

Với điều kiện khí hậu nhiệt đới đa dạng, Việt Nam có tiềm năng rất lớn để phát triển công nghệ này. Tuy nhiên, hiện nay nông dân Việt Nam vẫn phải mua các chế phẩm vi sinh với giá cao gấp 10 lần giá vốn, khiến việc ứng dụng trở thành một gánh nặng. Bà Thực cho rằng, đây là nỗi đau của ngành nông nghiệp.

Thứ hai là công nghệ bảo quản và xử lý sau thu hoạch. Theo bà, đây là “nút thắt” lớn khiến giá trị nông sản Việt bị giảm sút nghiêm trọng.

Cuối cùng là công nghệ chế biến, yếu tố then chốt để nâng cao giá trị gia tăng cho nông sản. Với riêng sầu riêng, bà Thực nhận định đây là một nguyên liệu chế biến vô cùng tiềm năng cho nhiều sản phẩm như bánh, kem, đồ uống… Nếu có công nghệ tốt, sầu riêng hoàn toàn có thể trở thành ngành hàng xuất khẩu chủ lực.

“Trong bối cảnh hiện nay, chúng ta cân nhắc có thực sự cần thiết hay bắt buộc phải xuất khẩu sầu riêng tươi hay không, hay chúng ta có thể đa dạng hóa để tránh lãng phí nguồn nguyên liệu quý giá này”, bà đặt vấn đề.