Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn: Luật pháp phải trở thành lợi thế cạnh tranh quốc gia

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, việc ban hành Nghị quyết số 66 là yêu cầu khách quan, cấp thiết từ thực tiễn phát triển đất nước, nhằm tạo đột phá nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả của công tác xây dựng và thi hành pháp luật, góp phần kiến tạo nền tảng thể chế vững chắc cho phát triển nhanh, bền vững.

Theo Chủ tịch Quốc hội, thời gian qua, công tác xây dựng và thi hành pháp luật đạt được nhiều kết quả quan trọng. Hệ thống pháp luật ngày càng hoàn thiện, đồng bộ, bao quát hầu hết lĩnh vực của đời sống xã hội. Từ đầu nhiệm kỳ khóa XV đến nay, Quốc hội đã ban hành 65 đạo luật; riêng tại Kỳ họp thường kỳ thứ 7, 8 và Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội thông qua 33 luật, 9 nghị quyết quy phạm pháp luật và 52 nghị quyết khác. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành hàng nghìn nghị định, quyết định; các bộ, ngành ban hành hàng vạn thông tư.

Chất lượng văn bản pháp luật có chuyển biến tích cực; công tác tổ chức thi hành pháp luật ngày càng được chú trọng. Đặc biệt, pháp luật đã đóng vai trò thiết yếu trong bảo đảm ổn định chính trị, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế.

Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội thẳng thắn nhìn nhận, vẫn còn không ít tồn tại. Một số chủ trương, định hướng của Đảng chưa được thể chế hóa kịp thời. Tư duy làm luật ở một số lĩnh vực còn nặng về quản lý, thiếu tính thúc đẩy phát triển. Phân cấp, phân quyền chưa rõ ràng, thủ tục hành chính còn rườm rà, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp. Thi hành pháp luật vẫn là khâu yếu.

Nghị quyết 66 đã xác định 5 quan điểm chỉ đạo lớn và 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm. Theo đó, công tác xây dựng và thi hành pháp luật được xác định là "đột phá của đột phá" trong hoàn thiện thể chế phát triển đất nước. Pháp luật phải trở thành lợi thế cạnh tranh, động lực mạnh mẽ cho phát triển, thúc đẩy tăng trưởng hai con số, nâng cao đời sống nhân dân, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại.

Một điểm nhấn quan trọng là yêu cầu đổi mới căn bản tư duy xây dựng pháp luật: phải xuất phát từ lợi ích toàn cục của đất nước, ưu tiên quyền con người, quyền công dân. Tư tưởng "không quản được thì cấm" phải được dứt khoát từ bỏ. Pháp luật phải ổn định, dễ hiểu, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm, khuyến khích đổi mới, sáng tạo.

Nghị quyết yêu cầu hoàn thiện quy trình lập pháp minh bạch, chuyên nghiệp, công khai ý kiến đóng góp; đẩy mạnh tổ chức thi hành pháp luật với tinh thần phục vụ nhân dân; xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật; đa dạng hóa truyền thông chính sách, kể cả qua nền tảng số. Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể, tổ chức xã hội sẽ tham gia tích cực vào công tác giám sát, phổ biến, giáo dục pháp luật.

Một nội dung đáng chú ý là Nghị quyết 197 của Quốc hội, ban hành ngày 17/5/2025, quy định cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá cho công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. Lần đầu tiên, Nghị quyết cho phép chi 0,5% tổng chi ngân sách nhà nước hằng năm cho công tác xây dựng pháp luật; thành lập Quỹ Hỗ trợ xây dựng chính sách, pháp luật; áp dụng cơ chế khoán chi, ưu đãi đặc biệt cho đội ngũ làm luật trực tiếp ở cả trung ương và địa phương.

Các chính sách này hướng tới bảo đảm nguồn nhân lực chất lượng cao, tháo gỡ điểm nghẽn tài chính, thúc đẩy nghiên cứu chiến lược, hiện đại hóa và chuyển đổi số trong xây dựng, tổ chức thi hành pháp luật. Chính phủ sẽ ban hành hướng dẫn chi tiết, có cơ chế kiểm soát chặt chẽ để bảo đảm hiệu quả, công khai, minh bạch, tiết kiệm, chống lãng phí, tham nhũng, lợi ích nhóm.

Về chuyển đổi số, Nghị quyết đặc biệt nhấn mạnh yêu cầu đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. Mục tiêu là xây dựng cơ sở dữ liệu pháp luật lớn, dùng chung, thống nhất; tích hợp, liên thông hệ thống thông tin, bảo đảm dữ liệu được cập nhật, chia sẻ hiệu quả cho nhiều mục đích quản lý, lập pháp và điều hành.

Trên cơ sở Nghị quyết 66, Đảng ủy Quốc hội đã ban hành Kế hoạch hành động số 28 (ngày 16/5/2025); Đảng ủy Chính phủ ban hành Nghị quyết số 140 (ngày 17/5/2025) với Chương trình hành động toàn diện, xác định các nhiệm vụ trọng tâm. Trong đó, một yêu cầu quan trọng là khẩn trương thể chế hóa chủ trương sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và các luật liên quan; đồng thời, cụ thể hóa cơ chế, chính sách đặc biệt đã được Quốc hội thông qua.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định, dứt khoát không để tình trạng “nói nhiều làm ít”, “nói mà không làm”. Việc triển khai các nghị quyết phải thực chất, hiệu quả, đúng trọng tâm, không hình thức, không dàn trải, góp phần kiến tạo nền pháp lý vững chắc cho quá trình phát triển đất nước trong giai đoạn mới.