Có công nghệ hỗ trợ, nhà báo vẫn giữ vai trò trung tâm trong hoạt động báo chí

Ngày 12/6, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (KHXH&NV) - Đại học Quốc gia Hà Nội tổ diễn đàn “Kết nối công nghệ và Đổi mới sáng tạo báo chí-truyền thông Việt Nam 2025: “Sức mạnh AI cho nhà truyền thông trẻ”.

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Phan Văn Kiền, Viện trưởng Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông, Trường Đại học KHXH&NV - Đại học Quốc gia Hà Nội nhấn mạnh, nền báo chí Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa một thế kỷ lịch sử, chuẩn bị kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025).

Sự kiện trọng đại này không chỉ là dịp để nhìn lại chặng đường phát triển vẻ vang, khẳng định những thành tựu to lớn của báo chí cách mạng, mà còn là cơ hội để định hình tầm nhìn tương lai trong bối cảnh kỷ nguyên số và sự trỗi dậy mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI).

"Bối cảnh chuyển đổi số đã tạo ra những thay đổi căn bản trong lĩnh vực báo chí, truyền thông. Đặc biệt, sự bùng nổ của AI đang tái định hình toàn bộ quy trình sản xuất nội dung, phân phối tin tức, và thậm chí cả hoạt động điều tra chuyên sâu", ông Kiền nhận định.

Theo ông Kiền, công nghệ hứa hẹn nâng cao hiệu suất, mở rộng phạm vi tiếp cận độc giả và cá nhân hóa trải nghiệm thông tin. Tuy nhiên, AI cũng đặt ra những vấn đề lớn về đạo đức, lòng tin và thách thức trong việc duy trì giá trị cốt lõi của nghề báo.

Ông Kiền cho biết, trước những thách thức và cơ hội từ AI, vấn đề đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ và xây dựng mối quan hệ hợp tác giữa con người - AI đang là trọng tâm thảo luận của giới báo chí. "Việc chuẩn bị cho thế hệ phóng viên tương lai khả năng làm việc hiệu quả với các đối tác máy móc thông minh, đồng thời kiên định với đạo đức nghề nghiệp, là yếu tố then chốt cho sự phát triển bền vững", ông nhấn mạnh.

Cũng trong bối cảnh này, các giải pháp công nghệ đang ngày càng khẳng định vai trò không thể thiếu trong việc hỗ trợ hoạt động báo chí. Ông Bùi Công Duyến, Giám đốc Sản phẩm Tòa soạn hội tụ OneCMS, chia sẻ về cách AI đang được ứng dụng để tối ưu hóa quy trình làm báo: "AI không chỉ là công cụ mà còn là một đối tác mạnh mẽ giúp tòa soạn vận hành hiệu quả hơn. Chúng tôi đang khai thác AI để phân tích xu hướng, xác định các chủ đề nóng và những gì độc giả thực sự quan tâm, từ đó định hướng nội dung phù hợp", ông nói.

Ông Bùi Công Duyến cho biết, AI cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện tin tức giả mạo thông qua các thuật toán phức tạp, giúp bảo vệ uy tín của báo chí chính thống. Hơn nữa, khả năng cá nhân hóa nội dung của AI cho phép đề xuất tin tức phù hợp với sở thích riêng của từng độc giả, nâng cao trải nghiệm người dùng. Đồng thời, AI còn hỗ trợ phân tích cảm xúc, đánh giá phản ứng của công chúng đối với một sự kiện hay một vấn đề cụ thể, cung cấp cái nhìn sâu sắc cho nhà báo và biên tập viên.

Tuy nhiên, ông Duyến cũng đồng thời khẳng định rằng dù AI mang lại nhiều lợi ích, nhưng không thể thay thế hoàn toàn vai trò của nhà báo, đặc biệt trong các khía cạnh cần sự sáng tạo và tương tác con người. "Tại sao AI không thể thay thế nhà báo? Bởi vì cốt lõi của nghề báo là sáng tạo và kể chuyện".

Ông phân tích, AI có thể tổng hợp thông tin, nhưng không thể tạo ra những ý tưởng độc đáo, góc nhìn mới lạ, hay những câu chuyện đầy cảm xúc như một nhà báo. Kể chuyện là một nghệ thuật, và AI không thể truyền tải cảm xúc, sự đồng cảm hay chiều sâu nhân văn như một nhà báo thực thụ.

"Đặc biệt trong phỏng vấn, AI không thể xây dựng mối quan hệ, đọc ngôn ngữ cơ thể hay đặt những câu hỏi ngẫu hứng, thấu đáo để khai thác thông tin sâu sắc từ nhân vật", ông Duyến nhận định.

Tại hội thảo, các chuyên gia cũng tập trung thảo luận về không gian phát triển mới của báo chí. Để phát triển mạnh mẽ, báo chí cần những yếu tố mới: không gian số, lực lượng sản xuất là công nghệ số, nguồn lực sản xuất là nhân lực số, yếu tố sản xuất là dữ liệu số, và động lực là đổi mới sáng tạo số. Việc đầu tư vào công nghệ số, nhân lực số, dữ liệu số và đổi mới sáng tạo số được xem là đầu tư vì tương lai của báo chí.

Bên cạnh đó, vai trò của công nghệ số, đặc biệt là AI, cũng được phân tích kỹ lưỡng. Các đại biểu đã cùng nhìn nhận những tiềm năng, đồng thời chỉ ra những vấn đề, thách thức và rủi ro mà AI có thể mang lại như một quy luật tất yếu. Đây là những khía cạnh quan trọng cần được xem xét để đảm bảo sự phát triển bền vững và có trách nhiệm của báo chí trong kỷ nguyên số.